سؤال 873- مسجدی به نام حضرت أبو الفضل (ع) در روستای ملک‌آباد حومه کرج واقع شده است مسجد مذکور نسبت به جمعیّت محل خیلی کوچک و قدیمی است بزرگ کردن ضرورت دارد ما بین آقایان ریش سفیدان اختلاف نظر است عده‌ای می‌گویند مسجد مذکور خراب نمائید و مقدار لازم هم از حیاط مسجد به آن اضافه کنیم همان جای مسجد اول بازهم مسجد بشود حیاطی هم باز باقی بماند و عده‌ای نظرشان این است مسجد قدیمی بماند حیاط مسجد را مسجد درست کنیم در این صورت حیاطی برای مسجد باقی نمی‌ماند از محضر حضرتعالی تقاضا می‌نمائیم از جهت شرع و مصلحت کدام یک نظریه را انتخاب کنیم؟
جواب:در مورد سؤال موافق احتیاط این است که حیاط مسجد بصورت قبلی باقی باشد چنانچه بزرگ کردن مسجد مذکور ضرورت دارد از خانه‌ها و یا زمین مجاور مسجد اگر باشد خریداری و به مسجد اضافه شود. و اللّه العالم
سؤال 874- مسجدی چند متر از سطح زمین بالاتر است و زیرزمین هم ندارد آیا می‌توان زیرزمین مسجد مغازه بسازیم و پس از فروش مغازه مخارج آن را صرف مسجد نمائیم؟
جواب:جایز نیست. و اللّه العالم
سؤال 875- مبلغ پولی جمع‌آوری شده از نمازگزاران مسجد امام سجاد (ع) جهت خریدن خانه‌ای جنب مسجد مذکور ولی با پول جمع‌آوری شده نمی‌شود خانه را خریداری کرد امناء مسجد می‌خواهند زمینی را خریداری کنند و بعداً بفروش برسانند اگر ممکن شد جهت توسعه مسجد به مصرف برسانند آیا این کار جایز است یا نه؟
جواب:پول جمع‌آوری شده برای خرید خانه جهت مسجد را نمی‌توان بدون اجازه تمام دهندگان وجه در تجارت به کار گرفت هر چند بخواهند درآمد آن را صرف مسجد نمایند. و اللّه العالم
س 876- نظر به اینکه شبستان مسجد بواسطه کثرت جمعیت نمازگزار کفایت نمی‌کند، آیا می‌توانیم قسمتی از صحن مسجد را جزء شبستان قرار دهیم؟
جواب:چنانچه مسجد احتیاج به توسعه داشته باشد توسعه آن بلامانع است لکن در فرض سؤال اگر صحن مسجد به این عنوان وقف شده که به صورت صحن مسجد باشد تغییر آن اشکال دارد. و اللّه العالم
سؤال 877- مسجدی است بنام مسجد قنبر علی بعضی اشخاص پول نقد و اشیاء دیگر نذر این مسجد میکنند و این مسجد متولّی ندارد و 30 سال بلکه بیشتر است چنین بوده و کسی هم اطلاعی ندارد نذورات چطور مصرف شده این جانب با دو نفر دیگر با نظر بعضی اشخاص این محل متصدی شدیم که این نذورات را جمع کنیم و مصرف این مسجد کنیم و مقداری پول نقد جمع شده در بانک گذاشتیم و بنا داریم صرف مسجد کنیم یعنی برای تعمیر مسجد و اشیائی که این مسجد احتیاج دارد مصرف شود و ما نمیدانیم این کار و این عمل که ما بنا داریم انجام دهیم شرعی است یا نه و ما نمیدانیم این مختصر پولی که نذر کردند آیا صیغه شرعی خوانده شده یا نه و تا بحال کسی بما نگفته ما صیغه شرعی خوانده‌ایم آیا این نذرها را فقط برای خود مسجد و تعمیر آن مصرف کنیم یا جهت اقامه روضه‌خوانی و بیان احکام الهی هم میشود.
جواب:اگر دهندگان وجوه مصرف خاصی را در نظر نگرفته‌اند و وجوه را در اختیار شما گذارده‌اند که بمصرف مسجد برسانید باید صرف تعمیرات مسجد و آماده بودن آن برای نماز و عبادت بنمائید و اگر برسم گذشته در محلی میگذارند بهمان نحو که در گذشته معمول بوده مصرف شود.
سؤال 878- نماز خواندن در مکانی که قسمتی از آن به روایت قدیمی‌ها مسجد بوده و قسمتی از آن با تصرف در قبرستان و نبش قبور به دست آمده، چه حکمی دارد؟
جواب:اگر چه تخریب و نبش قبور مؤمنین و تبدیل آن به مسجد جایز نیست لکن نماز خواندن در محلّ مذکور فعلًا اشکال ندارد. و اللّه العالم
سؤال 879- مسجدی که برای اهلش گنجایش نداشت به منظور توسعه آن را تخریب و مقداری زمین از همسایه مسجد خریداری نموده و ضمیمه مسجد ساختند و در بنای مسجد جدید مقداری از همان مکان ضمیمه شده را نه به قصد مسجد بودن بنا کرده‌اند تا زنان معذور برای استماع مواعظ در آنجا بنشینند. حالا عده‌ای می‌گویند ما به قصد مسجد بودن در اینجا نماز می‌خوانیم که اینجا هم مسجد شود آیا با نماز خواندن آنها به قصد مسجدیّت آنجا مسجد میشود یا نه؟
جواب:در فرض سؤال، با نماز خواندن در مکانی که بدون قصد مسجدیّت و برای امر دیگری ساخته شده مسجدیّت محقق نمی‌شود.
سؤال 880- ساختمان مسجد قبلی را تخریب نموده و با مصالح جدید احداث کرده‌اند ولی یک سالن از حسینیّه به علت کمبود زمین به مسجد اضافه شده. آیا شرعاً ما می‌توانیم بدون به کار بردن دیوار یا نرده فلزی این سالن را جزء ساختمان مسجد قرار دهیم؟
جواب:الحاق سالن حسینیّه به مسجد جایز نیست و باید آن قسمت را با علائم و مشخصات به عنوان حسینیّه طوری محفوظ نگهدارند که برای آیندگان هم اشتباه نشود و بدانند که آنجا جزء مسجد نیست و حسینیّه است.و اللّه العالم
س 881- مسجدی است در محل که نوساز است و برای نمازگزاران محل خوب و هیچ وقت نمی‌شود که برای نمازگزاران کوچک باشد فقط گاهی بر بعضی از افراد که از دنیا می‌روند در این مسجد مجلس برپا میشود و از مردم دعوت میشود در این مسجد اجتماع نموده برای فاتحه و غذا خوردن آن موقع برای مردم مشکل می‌آفریند آیا میشود این مسجد را خراب کرد و بزرگتر نمود؟
جواب:در فرض سؤال، جایز نیست مسجد مذکور، تخریب شود. و اللّه العالم
سؤال 882- با توجه به توسعه شهر و استقبال عظیم مردم متدیّن در مراسم مسجد جامع قروه اعم از نماز جمعه و جماعات و دیگر اجتماعات مذهبی و شعائر دینی، نیاز به توسعه و نماسازی مسجد از قسمت جنوبی آن است. با عنایت به سند خرید زمین مسجد که در سند قید شده است که زمین و یک باب دکان در زمین‌های فوق الذکر جهت احداث ساختمان مسجد میباشد. و با توجه به اینکه مغازه‌های فعلی در قسمت جنوبی مسجد جزء زمین مسجد است و پس از سالهای بعد از خرید زمین ساخته شده است، آیا شرعاً تخریب دکاکین برای توسعه و نماسازی جایز است؟
جواب:اگر زمین برای مسجد و تعلّق به مسجد وقف شده و فعلًا مصلحت مسجد اقتضاء دارد که برای توسعه مسجد و رفع نیاز نمازگزاران ضمیمه مسجد شود تخریب دکاکین اگر موجب تفویت حق شرعی از کسی نشود جایز است.
سؤال 883- مسجدی است که خود این مسجد محقّر در وسط قطعه زمین مسجد قرار دارد و این قطعه زمین فعلًا قسمتهائی از آن دارای درخت نیست و این قطعه زمین موقوفه همین مسجد است، و لکن فعلًا این قسمت غیر مشجّر درآمدی برای مسجد ندارد و مؤمنین از نظر محقّر بودن مسجد در زحمت هستند. مسأله این است که آیا جایز است قسمت غیر مسجد آن را داخل در مسجد نمایند تا مسجد توسعه پیدا کند یا خیر؟
جواب:در مورد سؤال چنانچه زمین مذکور وقف شده که عوائد آن صرف در مخارج مسجد بشود تبدیل آن بمسجد جایز نیست.
سؤال 884- مسجدی است که در جنب جنوبی آن کوچه‌ای واقع شده که موردعبور و مرور ساکنین دو قلعه که در طرف شرق و غرب مسجد است میباشد و در جنب کوچه سه باب منزل است که هیأت امناء مسجد برای توسعه پیدا کردن مسجد و از غربت بیرون آمدن و استفاده مدام از مسجد خریداری نموده‌اند که چنانچه این عمل انجام بگیرد مسجد وسعت پیدا می‌کند و کشیده میشود تا لب خیابان اصلی آیا میشود این کوچه را جزء مسجد نموده یا نیاز برضایت ساکنین دو قلعه دارد؟
جواب:در صورتی که کوچه بن بست و متعلّق به ساکنین دو قلعه باشد باید با رضایت آنها باشد و اگر بن بست نیست و شارع عمومی برای همه است جائز نیست جزء مسجد شود.
سؤال 885- مسجد کوچکی وجود دارد که سنوات متمادی است مخروبه و غیر قابل استفاده میباشد بعضی از اهالی محل در نظر دارند نسبت به تعمیر و بازسازی آن اقدام نمایند که در حدّ امکان مورد استفاده بعضی از برنامه‌های مذهبی قرار گیرد در جلو مسجد مذکور قسمتی از کوچه قدیمی وجود دارد که پس از احداث خیابان بکلّی متروک گردیده و به هیچ وجه مورد استفاده عابرین و اهالی محل نمی‌باشد و با دیواری که اطراف آن کشیده شده به صورت محوطه مسجد در آمده چنانچه از لحاظ موازین شرعی تصرف و استفاده از محوطه مذکور جهت ساختمان مرافق مورد احتیاج مسجد بلا اشکال میباشد اجازه فرمائید اقدامات لازم به عمل آید؟
جواب:در صورتی که زمین مذکور متروکه و مورد انتفاع احدی جهت عبور و مرور نباشد، ضمیمه کردن آن به مسجد اشکالی ندارد.
سؤال 886- مسجدی است که نسبت به کثرت جمعیت الآن کوچک است در حالی که اطراف مسجد زمینی دست نخورده و دور مسجد محصور و جزء محوطه مسجد میباشد، آیا اجازه می‌فرماید کفش کن و آب دار خانه مسجد را جزء مسجد قرار دهیم و آنگاه کفش کن و آب دار خانه دیگری را در آن زمین عقب مسجد احداث نمائیم؟
جواب:در فرض سؤال، جواز تخریب کفش کن و آبدارخانه و جزء مسجد قرار دادن آنها و احداث کفش کن و آبدارخانه در زمین مذکور بعید نیست.
سؤال 887- شخصی مسجدی را از بودجه خود و مقداری از کمک مردم ساخته است که حدود 25 سال از آن می‌گذرد و در حال حاضر مسجد جوابگوی همه عزاداران حسینی نیست لذا زمینی را که در پشت آن واقع است خریداری و صیغه مسجد بر آن جاری شده است از طرفی بانی مسجد قلباً راضی نیست که مسجد را خراب کنیم لطفاً مرقوم بفرمایید آیا خراب کردن مسجد قدیمی (البته با توجه به اینکه هنوز قابل استفاده است) و تبدیل کردن آن به یک مسجد بزرگ چه حکمی دارد؟
جواب:اگر ضمیمه نمودن زمین مذکور به مسجد بدون تخریب کلّی آن ممکن باشد که توسعه و تعمیر آن محسوب شود و تخریب و تجدید بنا نباشد ظاهراً اشکال ندارد ولی جواز تخریب آن با اینکه در معرض انهدام نیست محل اشکال است.
سؤال 888- مقداری از زمین مدرسه‌ای را جزء مسجدی قرار داده‌اند آیا باید این قسمت تخریب شود و به مدرسه واگذار گردد یا اینکه چون ساخته‌اند اشکالی ندارد؟
جواب:فی حدّ نفسه زمینی را که متعلّق به مدرسه است جایز نیست جزء مسجد قرار دهند مگر اینکه کیفیّت وقفیت زمین مجهول باشد.
سؤال 889- مسجدی فاقد وضوخانه و دستشویی میباشد و این در حالی است که جهت تطهیر نمازگزاران به ساخت موارد ذکر شده سخت نیاز است، آیا اجازه می‌فرمایید بجای حوض خانه قدیم که فعلًا متروک است وضوخانه و دستشویی جدید احداث گردد؟
جواب:در مورد سؤال، چنانچه محلّ حوض خانه مذکور را دو طبقه بسازند به این نحو که طبقه زیر را دستشویی و توالت و طبقه بالا یعنی محلّ حوضخانه را جهت وضو خانه آماده نمایید ظاهراً اشکالی ندارد. و اللّه العالم
سؤال 890- مسجدی در محل است حوضی در وسط آن بود که مرد وزن با ناراحتی از آن وضو می‌گرفتند مدتی است خراب شده دو ایوانچه مختصر در دو طرف مسجد بوده (که ندیده‌ایم کسی در آنها نماز خوانده باشد و نمیدانیم برای مسجد هم وقف شده یا نه) که فعلًا مؤمنین به صورت دو وضوخانه زنانه و مردانه در آورده‌اند. آیا این کار جائز است یا نه و لازم است برگردد بحال اول و مردم هم بزحمت بیفتند؟
جواب:تبدیل دو ایوان ذکر شده که احیاناً مؤمنین جهت خواندن نماز از آنها استفاده میکرده‌اند به وضوخانه مشکل است.
سؤال 891- مسجدی را در دو طبقه ساخته‌اند و لوله فاضلاب را با پولیکا از زیر مسجد عبور داده‌اند آیا جایز است یا خیر؟
جواب:در فرض سؤال، اگر بعد از ساخته شدن مسجد مذکور لوله فاضلاب را از زیر آن عبور داده‌اند جائز نیست باید مسیر لوله را عوض کنند و اگر در موقع ساختن مسجد از ابتداء محلی را که زیر مسجد واقع میشده برای عبور فاضلاب قرار داده‌اند با این قصد که بمقدار مسیر لوله جز مسجد نباشد اشکال ندارد.
سؤال 892- در زیر زمین مسجد توالت احداث کرده‌اند که خود زیر زمین بدون استفاده و بلاتکلیف بوده است و این توالت جدید الاحداث است و ضمناً این بخش که توالت مسجد در آن واقع شده است قبل از احداث توالت به نیّت مسجد بعداً خریداری شده و به مسجد اوّلی ضمیمه شده است آیا احداث توالت در چنین زیر زمینی جایز است یا خیر؟
جواب:از مورد شخصی اطلاعی نداریم بطور کلّی محلی که بعنوان مسجد وقف و در آن اقامه نماز شده احداث توالت در قسمت زیر زمین مسجد جایز نیست و چنانچه جهلًا توالت احداث شده باید تخریب و محل از نجاست تنظیف و تطهیر شود بلی چنانچه از اوّل موقع وقف کردن زمین جهت مسجد قسمت زیر زمین آن جهت دستشوئی و توالت در نظر واقف بوده احداث توالت در آن محل اشکال ندارد.
سؤال 893- مسجدی بنا گردیده است که در حیاط آن مسجد، سرداب ساخته شده که برای توالت و وضوخانه و انبار که طبقه دوم را برای خانمها مسجد ساخته‌اند که نماز جماعت بخوانند و عزاداری نمایند آیا آن طبقه دوم در حکم مسجد است یا اینکه در حکم مسجد نیست؟ (چون در سرداب آن توالت و وضوخانه و انبار قبلًا ساخته شده است)؟
جواب:در فرض سؤال اگر واقف ابتداءً سرداب زیر صحن مسجد را برای توالت و طبقه دوم را برای مسجد قرار داده باشد طبقه دوم حکم مسجد را دارد و اگر طبقه تحتانی را توالت و فوقانی را جدا از معبد مسجد و صحن مسجد قرار داده ظاهراً حکم مسجد را ندارد و جواز تغییر عنوان آن محل اشکال است و به هر حال نماز خواندن خانمها در آن مکان جایز است.
سؤال 894- اگر مسجد را تخریب کنند و یا بواسطه زلزله تخریب شود و چون جای وضو و انباری و غیره نداشت آن مسجد را دو طبقه بسازند و زیر زمین آن را برای استفاده انباری و جای وضو و غیره قرار بدهند آیا جایز است یا خیر؟
جواب:استفاده از طبقه تحتانی معبد مسجد بعنوان امور مذکوره جایز نیست.
سؤال 895- زمینی را از پول اهل محل خریداری نموده که بعداً مسجد بسازند اکنون که هیأت امناء مسجد تشکیل شده قصد دارند فقط طبقه فوقانی را مسجد قرار دهند و زیر زمین را چند قسمت نموده، هر قسمت را برای کاری سالن سخنرانی کتابخانه دستشوئی توالت و غیره تا احکام مسجد بر آن جاری نباشد آیا بنظر مبارک صحیح است.
جواب:در مورد سؤال: راجع به کیفت بناء طبقه تحتانی مسجد از اهل محلّ که با پول آنها زمین مذکور خریداری شده اجازه بگیرند.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
