بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين وَ رَحمَةُ الله
در باره ماه رجب الأصبّ
رَجَب یا رَجَب المُرَجَّب هفتمین ماه از ماه‌های قمری و نخستین ماه از ماه‌های حرام است.
بر انجام حج عمره، روزه و عبادت در این ماه تأکید شده است.
از آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل است:
رجب ماه خداست،
شعبان ماه من است،
و رمضان ماه امت من است.
همچنین ثواب روزه‌داری یک روز ماه رجب را ثواب یک ماه روزه ذکر کرده است.
نخستین شب جمعه ماه رجب را لیلة الرغائب می‌گویند که برای آن اعمال و آدابی خاصی ذکر است. در ایران سنت اعتکاف در روزهای ۱۳ تا ۱۵ این ماه، که به ایام البیض معروفند، انجام می‌شود.
مهم‌ترین واقعه تاریخی ماه رجب بعثت آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) است.
تولد آقا أمیرالمؤمنین علی (علیه السلّام)، و آقا امام باقر (علیه السلّام) و آقا امام جواد (علیه السلّام) و نیز شهادت آقا امام هادی (علیه السلّام) و آقا امام کاظم (علیه السلّام) از دیگر مناسبت‌های این ماه هستند.
انجام زیارت معصومان به‌ویژه زیارت امام حسین (علیه السلّام) در اول و وسط ماه (که به سبب غفلت مردم از فضیلت آن غفیله نام گرفته است) و نیز زیارت امام رضا (علیه السلّام) و خواندن دعای یا من ارجوه در ماه رجب سفارش شده است.
وجه نام‌گذاری
رجب به معنای بزرگ داشتن و عظیم شمردن است.[۱]
ماه رجب به معنای ماهی است که بزرگ و محترم شمرده می‌شود. به نقل منابع لغوی، عرب از دوران پیش از اسلام این ماه را بزرگ می‌داشته و از جنگ در آن پرهیز می‌کرده است.[۲]
مُرَجَّب هم به معنای بزرگ داشته شده است.[۳]
ماه رجب با اوصاف و نام‌های دیگری نیز خوانده شده است. به این ماه «رجب الفرد» گویند؛ به این جهت که از سه ماه حرام دیگر که در پی هم واقع شده‌اند، یعنی ذی‌القعده، ذی‌الحجه و محرم جدا افتاده است. به این ماه «رجب المُضَر» نیز گویند، به این جهت که قبیله مُضَر برای این ماه احترام ویژه‌ای قائل بودند.[یادداشت ۱]
رجب الاصم، رجب المُرَجَّب، رجب الحرام، مُنصَل الأَسِّنه و مُنصَل الأَلّ از دیگر نام‌های این ماه است در جاهلیت و آن را بدین جهت چنین نامیدند که در این ماه (به خاطر این که از ماه‌های حرا م بود) سِنان‌ها (نیزه و سرنیزه)را از خود دور می‌کردند و دست به جنگ نمی‌بردند و به یکدیگر نمی تاختند. (از اقرب الموارد).[۴]
[یادداشت ۲]
در نام‌گذاری این ماه به «رجب الاصَبّ» و «رجب الاصَمّ» از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل است که فرمود:
«یُسَمَّی شَهرُ الرَّجبِ الاَصَبَّ ِلاَنَّ الرّحمةَ تُصَبُّ عَلَی اُمَّتی فیهِ صَبّاً وَ یُقالُ الاصَمُّ لِاَنَّهُ نُهِیَ فیهِ عَن قِتالِ المُشرکینَ وَ هُوَ مِنَ الشُّهورِ الحُرُم.»[۵]
«ماه رجب را اصبّ نامیده‌اند چون در این ماه رحمت الهی بر امت من فرو می‌ریزد و ماه اصم می‌گویند چون در این ماه از جنگ با مشرکان نهی شده است و چون صدایی برای فرا خواندن به جنگ (نه فراخوانی برای جنگ و نه شیهه اسب و نه صدای کشیده شدن شمشیر از نیام) در این ماه شنیده نمی‌شود گویا این ماه از این نظر ناشنواست.»
ماه رجب پیش از اسلام
ماه رجب نزد اعراب جاهلی حرمت و ارزش والایی داشته است به گونه‌ای که در این ماه جنگ، خون‌ریزی، قتل، غارت و شبیخون ممنوع و حرام بوده است.[۶]
پس از ظهور اسلام بر اعتبار و ارزش این ماه افزوده شد و جنبه‌های دینی به این ماه قداست بخشید.[۷]
[یادداشت ۳]
فضیلت و جایگاه ماه رجب
از عبدالله بن عباس نقل است که چون ماه رجب فرا می‌رسید، مسلمانان اطراف پیامبر حلقه می‌زدند و پیامبر پس از ثنای خداوند و یادی از پیامبران پیش از خود می‌فرمود:
«ای مسلمانان! ماه بزرگ و با برکتی بر شما سایه افکنده است و آن ماه اصبّ است که رحمت الهی بر کسی که او را پرستش می‌کند فرو می‌ریزد مگر مشرک یا کسی که بدعتی را در اسلام اظهار و ایجاد کرده است. به راستی که در ماه رجب شبی است که هر کس در آن بیدار باشد و نماز گزارد خداوند جسدش را بر آتش حرام می‌کند و هزار مَلِک با او مصافحه می‌کنند و هزار ملک تا همانند آن روز برای او استغفار می‌کنند. سپس فرمود: هر کس روزی از ماه رجب را روزه بگیرد، از ترس روز قیامت در امان است و از آتش جهنم نجات می‌یابد».[۸]
ماه رجب در نزد عارفان و اهل سیر و سلوک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
علامه طهرانی در تمام ایام سال به ماه رجب از همۀ شهرها و ماه‌ها اهتمام بیشتری داشت و براین باور بود که ماه رمضان برای عامّۀ مردم سودمندتر است ولی ماه رجب برای خصوص سالکان الی الله نفعش از ماه رمضان بیشتر است و تأثیراتی که در ماه رجب بر نفس وارد می‌شود آن تأثیرات، تأثیرات عمیق‌تر و زیر بنایی تری است. وی هم چنان به مراقبه شدید در این ماه توصیه می‌کرد. [۹]
علامه طهرانی از سید علی قاضی طباطبایی (بر اساس دستورالعمل مکتوبی از ایشان خطاب به شاگردانش)
توصیه هایی را در باره ماه‌های رجب ، شعبان و رمضان و به خصوص ماه رجب نقل کرده است که عبارتند از:
{۱} توبه،
{۲} خواندن نمازهای واجب با نوافلش در حد امکان،
{۳} خواندن نماز ظهر در وقت فضیلت،
{۴} تأکید فراوان بر خواندن نماز شب و توجه به نقش بسیار مؤثرش در سیر و سلوک برای رسیدن به مراتب کمال، قرائت قرآن کریم در نافله‌های شب،
{۵} مداومت بر سجدۀ یونسیه و گفتن ذکر یونسیه در سجده ،
{۶} زیارت مشهد اعظم، یعنی حرم مطهر امیرالمؤمنین و سایر مشاهد مشرفۀ اهل البیت (علیهم السّلام) و مساجد معظمه مانند: مسجد الحرام، مسجد النبی ، مسجد کوفه، مسجد سهله و...،
{۷} مداومت بر تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) پس از نمازها،
{۸} دعا برای فرج [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه| حضرت حجّت صلوات الله علیه[[ در قنوت نماز وتر و در هر روز و در همۀ اوقات و همۀ دعاها،
{۹} خواندن زیارت جامعۀ کبیره در روز جمعه،
{۱۰} قرائت قرآن روزانه حداقل یک جزء،
{۱۱} شتاب در دیدار و زیارت فراوان برادران نیکوکار،
{۱۲} التزام به زیارت اهل قبور. [۱۰]
فصیلت عبادات در ماه رجب
روزه ماه رجب
برای روزه ماه رجب پاداش و فضیلت‌های گوناگونی نقل شده است:
{۱} وجوب بهشت و دوری از آتش جهنم:
از آقا امام کاظم (علیه السلّام) نقل شده که در ماه رجب حسنات دو برابر و گناهان در آن محو می‌شود. هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد به‌اندازه مسیر صد سال جهنم از او دور می‌شود و کسی که سه روز از ماه رجب را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می‌شود.[۱۱] همچنین از پیامبر نقل شده که در بهشت قصری است که جز کسانی که ماه رجب را بسیار روزه داشته‌اند در آن راه نمی‌یابند.[۱۲]
{۲} برآورده شدن حاجات و پاکی از گناه:
از امام رضا (علیه السلّام) نقل شده کسی که دو روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند در روزی که او را ملاقات می‌کند از او راضی می‌شود و خداوند او را نیز از خود راضی می‌کند و طلبکارانش را نیز در روز قیامت راضی خواهد کرد. و آن کس که هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد، درهای آسمان‌های هفت‌گانه بر روح او هنگام مرگش گشوده می‌شود تا به ملکوت اعلی می‌رسد و کسی که هشت روز از رجب را روزه بگیرد، درهای هشت‌گانه بهشت برایش باز می‌شود وکسی که پانزده روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند تمام حاجاتش را برآورده می‌کند؛ مگر آنکه حاجتش درباره گناه یا قطع رابطه با خویشان باشد و آن کس که تمام ماه رجب را روزه بدارد از گناهانش مانند روزی که از مادر متولد شده پاک می‌شود، و از آتش آزاد می‌شود و در بهشت با نیکان همنشین خواهد بود. [۱۳]
{۳} امان از عذاب قبر:
از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) درباره جماعتی از مردگان ( که هنگام گذر از قبرستان متوجه عذابشان شد و از خداوند برایشان تقاضای تخفیف کرد وخداوند هم پذیرفت) نقل شده که اگر اینان ماه رجب را روزه می‌گرفتند و شب‌زنده‌داری می‌کردند در قبرهایشان عذاب نمی‌شدند.[۱۴]
در ادامه حدیث وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) پاداش زیادی برای یک روز روزه و یک شب نماز و شب زنده‌داری درماره رجب را برشمرد با تعجب پرسیدند که ای رسول خدا آیا این همه پاداش تنها برای کسی است که فقط یک روز روزه گرفته و یک شب نمازگزارده است؟!
پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) در پاسخ فرمود:
این پاداش از آنِ کسی است که قدرت خداوند را انکار نکند.[یادداشت ۴]
( گویا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) با کنایه به آنان فهماند که انکار وتعجب شما ناشی از ضعف ایمان شماست که خداوند را قادر بر این کار نمی‌دانید یا در انجامش تردید دارید.) [۱۵]
عمره رجبیه
بنا بر روایتی که از امام صادق (علیه السلّام) نقل شده، انجام عمره در ماه رجب بر عمره دیگر ماه‌ها برتر است.[۱۶]
زیارت امام رضا (علیه السلّام)
زیارت امامان (علیه السلّام) از جمله امام رضا (علیه السلّام) در هر زمانی مستحب و به آن توصیه شده است ولی در خصوص ماه رجب تأکید بیشتری صورت گرفته است.در وسائل الشیعه بابی با عنوان «باب استحباب إختيار زيارة الرضا عليه‌السلام وخصوصا في رجب على الحج والعمرة المندوبين» وجود دارد. در روایتی امام رضا (علیه السلّام) فرموده که به شیعیانم بگویید که زیارت من پاداش هزار حج را دارد[یادداشت ۵] و امام جواد (علیه السلّام) فرمود بلکه اگر کسی با معرفت به حقش او را زیارت کند پاداش هزار هزار حج مقبول برایش هست. [۱۷]
در روایتی امام جواد (علیه السلّام) ضمن برشمردن فضیلت زیارت پدرش امام رضا (علیه السلّام) توصیه فرمود که این زیارت در ماه رجب صورت بگیرد.وَلْیکنْ ذَلِک فِی رَجَبٍ. [۱۸]
[یادداشت ۶]
اعمال ماه رجب
در کتاب مفاتیح الجنان در بخش اعمال ماه رجب اعمال زیر ذکر شده است:
{۱} اعمال ماه رجب
{۲} اعمال مشترک
دعای یا من ارجوه، که خواندن آن صبح و شب و پس از هر کدام از نمازهای یومیه سفارش شده است:
«یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ، یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ، وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ شَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ، یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا النَّعْمَاءِ وَ الْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَی النَّارِ.»
[یادداشت ۷]
در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام سجاد (علیه السلّام) خوانده شود:
«یا مَنْ یمْلِک حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِکلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْک سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُک الصَّادِقَةُ وَ أَیادِیک الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُک الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِی حَوَائِجِی لِلدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.»
دعایی را که از آقا امام صادق (علیه السلّام) روایت شده، خوانده شود:
«خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَی غَیرِک وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَک وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِک وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَک بَابُک مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیرُک مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُک مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیلُک مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُک مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاک وَ حِلْمُک مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاک عَادَتُک الْإِحْسَانُ إِلَی الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُک الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِی هُدَی الْمُهْتَدِینَ وَ ارْزُقْنِی اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَ اغْفِرْ لِی یوْمَ الدِّینِ.»[یادداشت ۸]
از امام صادق (عليه‌السّلام) روایت شده که در ماه رجب این خوانده شود:
«اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک صَبْرَ الشَّاکرِینَ لَک وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْک وَ یقِینَ الْعَابِدِینَ لَک اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِی الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُک الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِی الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاک عَلَی فَقْرِی وَ بِحِلْمِک عَلَی جَهْلِی وَ بِقُوَّتِک عَلَی ضَعْفِی یا قَوِی یا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیاءِ الْمَرْضِیینَ وَ اکفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»
از آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) روایت شده که: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید:
«أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِی لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیک لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالی برای او به رحمت و مغفرت و کسی که چهار صد مرتبه بگوید بنویسد برای او اجر صد شهید عطا فرماید.
از آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) روایت است:
کسی که در ماه رجب هزار مرتبه «لا إِلَهَ إِلا اللهُ» بگوید خداوند عز و جل برای او صد هزار حسنه عطا کند و برای او صد شهر در بهشت بنا فرماید.
روایت است کسی که در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیهِ» و پس از اتمام ذکر، دست‌ها را بلند کند و بگوید: «اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ تُبْ عَلَیَّ» اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضی باشد و به برکت ماه رجب، آتش او را لمس نکند.
در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ» گفته شود.
(از خداوندِ صاحب شکوه و کرامت، برای تمام گناهان و معصیت‌ها آمرزش می‌طلبم.)
سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود.
از آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) روایت شده است که:
«هر کس در یک شب از شب‌های ماه رجب ده رکعت نماز به این نحو که:
در هر رکعت «سوره حمد» و «سوره کافرون» را یک مرتبه و «سوره توحید» سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او را می‌آمرزد.»
در هر شب، دو رکعت، بعد از حمد سه مرتبه سوره کافرون و یک مرتبه سوره توحید خوانده شود و چون سلام دهد دست‌ها را بلند کند و بگوید: «لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیی و یمیت و هو حیّ لا یموت بیده الخیر و هو علی کلّ شیء قدیر و الیه المصیر و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم صلّ علی محمد النّبیّ الامّیّ و آله» و دست‌هایش را به صورت خود بکشد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: کسی که این نماز را بخواند خداوند دعای او را مستجاب گرداند و ثواب شصت حج و شصت عمره به او عطا فرماید.
دعای اَللَّهُمَّ یا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ
دعای اول ناحیه مقدسه (اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِمَعَانِی جَمِیعِ مَا یدْعُوكَ)
دعای دوم ناحیه مقدسه (اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَینِ فِی رَجَبٍ)
شب اول
هنگام دیدن هلال ماه بگوید:
«اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَینَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّی وَ رَبُّک اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.»
{۱} غسل کردن
{۲} زیارت امام حسین (علیه السلّام)
{۳} بعد از نماز مغرب بیست رکعت، یعنی ۱۰ تا دو رکعتی نماز گزارده شود.
{۴} بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز گزارده شود: در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سی مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللهُ بگوید و سی مرتبه صلوات بفرستد.
روز اول
روزه گرفتن
غسل کردن
زیارت امام حسین (علیه السلّام)
خواندن نماز سلمان
شب سیزدهم
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
روز سیزدهم
اولین روز از ایام البیض (سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم) است.
روزه گرفتن
اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.
شب پانزدهم
{۱} خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.
{۲} غسل کردن
{۳} احیاء
{۴} زیارت امام حسین (علیه السلّام)
{۵} خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید
{۶} دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود که در هر رکعت هر یک از سوره‌های حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الکرسی و قَدْر چهار مرتبه و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود:
«اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِک بِهِ شَیئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیا».
این شب به سبب فضیلتی که دارد و عموم مردم از آن غفلت دارند «غفیله» گفته شده است. [۲۰]
روز پانزدهم
{۱} غسل کردن
{۲} زیارت امام حسین (علیه السلّام)
{۳} خواندن نماز سلمان.
{۴} خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود:
«اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَةً بی‌وَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لا رَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیّدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لا نَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خائِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیائِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیائِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ.»
{۵} انجام اعمال ام داود
شب بیست و هفتم (مبعث)
{۱} غسل کردن
{۲} زیارت امیرالمومنین (علیه السلّام)
{۳} خواندن دوازده رکعت نماز که در هر رکعت سوره‌های حمد و فلق و ناس را یکبار و نیز اخلاص چهار بار خوانده می‌شود و بعد از اتمام نماز، گفته شود: «لا اله الا الله والله اکبر الحمد لله وسبحان الله ولا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم»
از این شب با نام «لیلة المحیا» به معنای شب احیا و شب زنده داری نیز نام برده شده است.[۲۱]
روز بیست و هفتم
{۱} غسل کردن
{۲} روزه گرفتن
{۳} صلوات فرستادن
{۴} زیارت امیرالمومنین (علیه السلّام)
{۵} زیارت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم)
{۶} خواندن دوازده رکعت نماز که در هر رکعت سوره حمد و یس را بخواند پس از نماز، چهار بار سوره حمد را بخواند و سپس چهار بار بگوید:
«لا اله الا الله والله اکبر والحمد لله وسبحان الله ولا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» و بعد چهار بار بگوید: «الله ربی لا اشرک به شیئاً»
وقایع مهم ماه رجب
۱ رجب ۵۷ق. ولادت امام محمد باقر(علیه السلّام)
۳ رجب ۲۱۲ق. شهادت امام هادی (علیه السلّام)
۱۰ رجب ۱۹۵ق. ولادت امام جواد (علیه السلّام)
۱۳ رجب ۱۰ سال قبل از بعثت. ولادت امام علی (علیه السلّام)
۱۵ رجب ۶۲ق. وفات حضرت زینب (سلام الله علیها)
۲۵ رجب ۱۸۳ق. شهادت امام کاظم (علیه السلّام)
۲۷ رجب. بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم)
پانویس
مجمع البحرین، ج۲، ۶۷؛ النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ۱۹۷؛ مسعودی، ج۲، ص۱۸۹.
مجمع البحرین، ج۲، ۶۷.
مجمع البحرین، ج۲، ۶۷
دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، ج۲۴، ص۲۹۰
حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۵۱۱.
مجمع البحرین، ج۲، ۶۷.
دائرة المعارف تشیع، ج۸، ص ۱۷۶
مجلسی، بحارالانوار، ص۴۷، ح۳۳.
توصیه های حضرت آیه اللَه حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی پیرامون ماه رجب و اعمال لیلة الرغائب https://maktabevahy.org/Document/Article/Details/43/توصیه-های-حضرت-ایه-الله-حاج-سید-محمد-محسن-حسینی-طهرانی-پیرامون-ماه-رجب-و-اعمال-لیله-الرغائب?page=2
طهرانی، مهرتابناک، ص۲۲۵.
بحارالانوار، ج۹۴، ص۳۷.
«بحارالانوار، ج۹۴، ص۴۷.
بحارالانوار، ج۹۴، ص۴۲.
مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۴۹.
مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۹، ص۵۰.
من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۴۵.
عاملی، وسائل الشیعه، الناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۱۴، ص۵۶۶.
عاملی، وسائل الشیعه، الناشرمؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۱۴، ص۵۶۶.
https://maktabevahy.org/Document/Article/Details/34/استحباب-زیاره-امام-رضا-علیه-السلام-در-ماه-رجب?page=10
علّامه مجلسی، بحار الأنوار، چاپ داراحیاءالتراث، ج۹۸، ص۳۴۵
دائرة المعارف تشیع، ج۸، ص ۱۷۶
یادداشت
قبیله‌ای از عرب است و اجداد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) از این قبیله‌اند. عدنانی‌ها به دو شاخه تقسیم می‌شوند به نام دو پسر عَدنان ( از اجداد رسول خدا) «عَکّ » و «مُعَدّ»... مُعَدی ها قبائل بسیار پیدا کرده اند و دو شعبه شدند: «نَزار» و «قَنص » که اکثریت با نزار است و یکی از پنج فرع معروف این شعبه مضر است. دهخدا، لغت نامه، ذیل ضمر.
اَسِنّه جمع «سِنان» به معنای نیزه و سر نیزه و اَلّْ جمع «اَلّه» به معنای نیزه کوچک است. دهخدا، لغت نامه، ذیل اَل.
در باره اولین ماه از ماه‌های حرام سه دیدگاه است:
۱- ماه رجب، زیرا در ترتیب جدای از دیگر ماه‌های قمری است.
۲- ماه محرم، چون سال‌های قمری با آن شروع می شود.
۳- ماه ذی قعده، چون نخستین ماه است که پس از آن دو ماه دیگر از ماه های حرام قرار گرفته است.
و نیز روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) که در بیان ماه‌های حرام ذی قعده، ذی حجه و محرم و رجب را به ترتیب ذکر کرده است. ابن العربی، أحكام القران، ج۲، ص۵۰۰ . در دعایی از امام کاظم (عليه‌السّلام) ماه رجب به عنوان اولین ماه از ماه‌های حرام برشمرده شده است. وَ هذا رَجَبُ الْمُرَجَّبُ الْمُكَرَّمُ الَّذِي أَكْرَمْتَنا بِهِ، أَوَّلُ اشْهُرِ الْحُرُمِ. سید بن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۲۷۷.
فقال رسول الله صلى الله عليه وآله: هذا لمن لا ينكر قدرة الله عز وجل. بحارالانوار، ج۴۹، ص۵۰
أَبْلِغْ شِيعَتِی: إنَّ زِیارَتِی تَعْدِلُ عِنْدَاللَه أَلْفَ حَجَّةٍ.
علامه طهرانی در باره سرّ استحباب زيارت حضرت ثامن‌الائمّه (عليه‌السّلام) در ماه رجب‌المرجّب، و ارتباط آن زيارت با زيارت بيت الله الحرام می‌گوید:
چون که شهر رجب از ماه‌های حرام است که تک افتاده است، به خلاف ذوالقعدة الحرام و ذوالحجّة الحرام و محرّم الحرام که اين سه ماه پی در پی‌اند؛ و در ماه رجب جنگ حرام است، و دارای اعتبار و خصوصيّاتی است که آنرا از سائر ماه‌ها متمايز می‌گرداند؛ و شهرالله است؛ و برای بسیاری از سالکان راه خدا، در ماه رجب فتح باب می‌شود.
ولادت آقا أمیرالمومنین (عليه‌السّلام) و بعثت آقا رسول‌الله (صلواتُ الله و سلامُه عليهما) نیز سبب تکريم بیشتر اين ماه شده است و چون هيچ يک از أقسام عمره، در فضیلت چون عمرۀ رجبیّه نیست؛ و در فضیلت، با فضیلت حجّ فقط يک درجه فرق دارد. و این فضیلت وپاداش‌ها برای زیارت امام رضا (عليه‌السّلام) أبداً جای استبعاد نیست؛ زيرا حیات کعبه به ولایت است. بنابراین ولایت‌ْ محور است و کانون، و کعبه در حکم‌ِ محیط پرگار است. نمی‌بينی چگونه مردم دور کعبه‌ای که علی (عليه‌السّلام) در آن متولّد شده است دور می‌زنند و طواف می‌کنند و خواهی نخواهی ناچارند تسلیم آن حقیقت و واقعيیت شوند؟! همۀ مسلمین چه شیعه و چه عامّه بر سر سفرۀ آن حضرت نشسته‌اند، چرا که بقدری گسترده است که در برابرش سفرۀ دگری متصوَّر نیست. بلکه همۀ عالم از برکات وجودی و از ولایت تکوینیّه و وجودیّۀ آن حضرت بهره مندند.آنجا کعبۀ ظاهر است و اينجا کعبۀ باطن. آنجا تکليف است و اينجا محبّت. آنجا جسم است و اينجا جان.[۱۹]
ترجمه: ای آنکه هر خیری را از او امید دارم و از خشمش در هر شرّی ایمنی جویم، ای آنکه در برابر عبادت اندک مزد بسیار عطا می‌کند، ای آنکه به هرکه از او بخواهد می‌بخشد، ای آنکه به هرکه از او نخواهد و او را نشناسد نیز می‌بخشد، عطایش از روی مهربانی و رحمت است، با درخواستم از تو، همه‌ی خیر دنیا و خیر آخرت را به من عطا کن و با درخواستم از تو همه شر دنیا و شر آخرت را بازگردان، زیرا آنچه را تو عطا کردی کاستی ندارد و از احسانت بر من بیفزای ای مهمان‌نواز. https://erfan.ir/m84
ترجمه: آنان که بر غیر تو بار یافتند ناامید گشتند و آنان که به کاری جز توجه به تو پرداختند زیانکار شدند و آنان که به درگاه غیر تو وارد شدند به تباهی رسیدند و سودجویان دچار قحطی شدند، مگر آنان که از فضل تو سود جستند، درِ رحمتت به روی مشتاقان باز است، خیرت به خواهندگان عطا شده، احسانت برای نیازمندان گوارا است و عطایت برای آرزومندان آماده است و روزی‌ات حتی برای روگردانان از فرمانت گسترده است و بردباری‌ات کسانی را که به دشمنی‌ات برخاسته‌اند نیز شامل است، شیوه‌ات به بدکاران احسان و روشت زندگی بخشیدن به متجاوزان است، خدایا مرا به راه ره‌یافتگان بدار و تلاش تلاش‌گران را روزی‌ام کن و مرا از بی‌خبران دورشده قرار مده و روز جزا آمرزشت را نصیبم کن.
پس از ویرایش و زیبا ازی به نقل از:
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
