احکام مسافر-رسیدن به وطن- آیت الله العظمی مکارم مدظله-

احکام مسافر- آیت الله العظمی مکارم مدظله

رسیدن به وطن

1- باقی ماندن وقت نماز برای مسافری که نمازش را شکسته خوانده

سؤال:کسی که در مسافرت است و نماز خود را شکسته می خواند اگر قبل از فوت وقت (یعنی زمان کافی برای ادای نماز کامل را دارد) آیا باید دوباره نماز بخواند یا همان نماز شکسته خوانده شده کفایت می کند؟

پاسخ:همان نماز کفایت می کند و نیازی به اعاده نیست.

اعراض از وطن

1- تبعیت زن از شوهر در اعراض از وطن

سؤال:آیا خروج زن از وطن الزاماً به تبعیّت از شوهر اعراض محسوب مى شود یا بستگى به قصد و نیّت او دارد؟

پاسخ:بستگى به قصد و نیّت خود زن دارد چنانچه امیدوار باشد که شوهر را بازگرداند اعراض نیست و اگر امیدى ندارد اعراض قهرى حاصل است.

2- اعراض قهری از وطن

سؤال:آیا اعراض قهرى براى زنى که قصد جدایى و طلاق از همسرش ندارد و همسرش هم تصریح کرده است که به وطن زوجه اش براى سکونت حتّى به صورت موقّت نمى رود، حاصل مى شود یا این که آن جا وطن او خواهد بود؟ وظیفه فرزندان چیست؟

پاسخ:این مصداق اعراض قهرى است همچنین نسبت به اولادشان تا زمانى که با آنها زندگى مى کنند.

3- عدول از نیت اعراض از وطن

سؤال:با سلام خدمت حضرت آیت اله مکارم شیرازی

من در حدود یکسال و نیم از شهری که قبلاٌ در آن زندگی میکردم ( آن شهر محل تولد من نبوده است ولی فاصله آن با شهری که در آن رشد و نمو نمودم بیشتر از ۸ فرسخ نمی باشد و الان پدر و مادرم در آنجا سکونت دارند و من هم در حدود ۵ سال آنجا زندگی کرده ام ) بطور کامل اعراض نمودم و حتی اعراض خودم را هم بر زبان آوردم حال بعد از این یکسال و نیم میخواهم نیت خودم را عوض نمایم یعنی اینکه امکان دارد در آینده دوباره به آنجا برگردم و زندگی نمایم آیا مجاز هستم چنین کاری را انجام دهم و آن شهر را کما فسابق وطن خودم در نظر بگیرم و به احکام وطن عمل نمایم ؟

پاسخ:اعراض تنها به نیت نیست هرگاه قصد نداشته باشید به وطن اصلی برای اقامت مستمر در آینده نزدیک برگردید اعراض محسوب می شود.

4- بازگشت به وطنی که از آن اعراض کرده

سؤال:اگر انسان از وطن دوم خود به علت وضعیت شغلی اعراض کند (برای مدت شش ماه) آیا می تواند دوباره به آن برگردد و آن را وطن دوم برگزیند؟

پاسخ:چنانچه تصمیم دارد بازگردد می تواند آنجا را به عنوان وطن خود حفظ کند.

5- فرق اعراض از وطن پدری و وطن حکمی

سؤال:آیا حکم وطن در مورد وطن پدری و محل زندگی، با حکم وطن در موردی که مثلاً به جهت کار و تحصیل در آنجا نماز و روزه اش کامل است تفاوت دارد؟ اگر تفاوتی ندارد پس در مورد اعراض نیز نباید فرقی بکند؟

پاسخ:تفاوتی ندارد ولی وطن اصلی با توجه به اینکه قوّت و قدرت بیشتری دارد اعراض از آنجا مشکل تر است

دو یا سه وطن

1- حکم نماز و روزه شخصی که در یک محل زندگی و در محل دیگر کار می کند

سؤال:اینجانب اهل شهرستان ارومیه می باشم با توجه به شغلم بایستی چهار روز هفته در پیرانشهر باشم و سه روز دیگر در ارومیه چگونگی ادای نماز و روزه من چگونه است ؟

پاسخ:نماز و روزه شما در هر دو محل تمام است.

وطن پدری

1- وطن شخص

سؤال:وطن پدر وطن شخص محسوب میشود؟

پاسخ:وطن پدر وطن فرزند محسوب نمی شود مگر این که در آنجا برای مدت طولانی مثل یک سال سکونت مستمر داشته باشد.

2- حکم کسانی که سالهای زیادی از وطن خود تبعید شده اند.

سؤال:اینجانب و خانواده حدود 24 سال پیش از نجف تبعید شده ایم و در تهران زندگی می کردیم البته ازشهر خود که زادگاه ما هم بود اعراض نکردیم ونیت ما این بود که هر زمان راه باز شد به وطن شرعی خود باز گردیم حال راه برای بازگشت مهیا شده، آیا پس از بازگشت نمازما تمام است یا پس از نیت اقامت مجدد چند ماه , نماز تمام و روزه صحیح خواهد بود.

پاسخ:در فرض سؤال که عملاً اعراض حاصل شده نماز و روزه شما در آنجا شکسته است ولی چنانچه قصد داشته باشید برای سکونت مستمر به آنجا باز گردید نماز و روزه شما در آنجا تمام است ولی احتیاطاً هفته اول را جمع بخوانید یا قصد ده روز کنید.

3- بلاد کبیره

سؤال:آیا تهران یا مانند آن از بلاد کبیره است؟

پاسخ:حکم بلاد کبیره و غیر کبیره یکسان است مگر در جاهایى که هر محلّه از آن عرفاً یک شهر مستقل محسوب شود.

4- احکام بلاد کبیره

سؤال:مقصود از بلاد کبیره چیست؟ در ایران چند شهر کبیره داریم و در بلاد کبیره مسافت را از آخر شهر باید حساب کرد یا آخر محلّه؟

پاسخ:تفاوتى میان شهرهاى بزرگ و کوچک نیست وبلاد کبیره و صغیره در احکام مسافر یکسان است مگر این که شهرى به قدرى بزرگ شود که هر محلّه از آن یک شهر مستقل محسوب شود مثل شمیران و شهر رى که در عین اتصال به تهران شهرهاى مستقلّى محسوب مى شوند ولى محلاّت مختلف تهران جزء تهران محسوب مى شوند و در مواردى که هر محلّه اى شهر مستقلى است اگر بین آنها فاصله نماز قصر باشدنماز شکسته مى باشد و در غیر این صورت تمام است و معیار در مسافت، آخرین خانه هاى شهر است.

5- تبعیت زن از شوهر در وطن

سؤال:آیا زن در وطن، تابع شوهر است؟

پاسخ:اگر قصد زن تبعیّت از شوهر بوده باشد، از نظر وطن تابع است.

6- پاسخ چند سوال درباره وطن اصلی

سؤال:لطفاً در مورد وطن به سؤوالات زیر پاسخ دهید:

الف) کسى که به وطن پدر خود رفت و آمد مى کند (در چند مرحله، ولى در طول سال کمتر از شش ماه در آن جا اقامت دارد) و آن مکان را به عنوان وطن قبول دارد، آیا آن جا وطن او محسوب مى شود؟

ب) کسى که در جایى به دنیا آمده، ولى در آن جا زندگى نکرده، یا کمتر از شش ماه در آن جا بوده، آیا آنجا وطن او محسوب مى شود؟

د) کسى که در جایى به دنیا آمده، و چند سال ابتدایى عمر در آن جا زندگى نموده، و از آنجا به شهر دیگرى مهاجرت کرده، و از وطنش اعراض نکرده، و در صورت امکان براى زندگى به آن جا باز خواهد گشت، (هر سال در تابستان مدّتى به آن جا مى رود) حکم نماز و روزه او چگونه مى باشد؟

هـ) آیا همسر و فرزندان هم در مسائل و احکام، مثل مرجع تقلید، وطن و اعراض از وطن، تابع پدر خانواده مى باشند؟

و) آیا داشتن ملک و املاک شخصى، یا پدرى تأثیرى در حکم وطن دارد؟

پاسخ:جواب الف و ب: وطن جایى است که انسان در آن زندگى مستمر دارد، و لااقل هر سال چند ماه در آن جا مى ماند، و بقیّه امورى که ذکر کردید تأثیرى ندارد.

پاسخ:در صورتى که قصد داشته باشد در آینده نه چندان دور (مثلا در چند سال دیگر) براى سکونت مستمر به آن جا بازگردد، اعراض حاصل نشده و نماز و روزه اش در آن جا تمام است. در غیر این صورت، نمازش شکسته است.

پاسخ:در مسأله تقلید تابع نیستند و در وطن و اعراض هرگاه با پدر زندگى مى کنند و موافق نظرات او هستند تابع محسوب مى شوند.

جواب: تأثیرى ندارد.

7- معلوم شدن مدت اقامت بعد از گذشت چند ماه

سؤال:من هشت ماه پیش به خاطر کار شوهرم به شهر دیگری رفتم. در ابتدا مدت اقامت معلوم نبود هشت ما یا بیشتر، اکنون پس از هشت ماه معلوم شده که ما چهار ماه دیگر نیز می مانیم (یعنی در مجموع یک سال) تا اکنون من مانند مسافر عمل می کردم. حال آیا از این به بعد در این چهار ماه نیز من مسافرم یا اینجا وطن من محسوب می شود؟

پاسخ:آری، از این به بعد نمازهایتان کامل است.

وطن

1- حکم کسی که چند سال در جایی اقامت دارد

سؤال:به نظر حضرتعالى شخصى که در شهر دیگرى غیر از شهر اصلى خود براى مدت 2 سال و یا اندکى بیشتر قصد اسکان دارد مى تواند آنجا را به عنوان وطن به حساب آورد؟ و اگر چنین شخصى در طول کمتر از 10 روز 2 یا 3 بار مجبور به مسافرت به شهرهاى مختلف گردد آیا روزهایى که در محل سکونت بوده مى تواند روزه بگیرد یا نه؟

پاسخ:آرى آن شهر به حکم وطن او است.

2- وطن حکمی

سؤال:ما در شهری غیر از وطن خود زندگی میکنیم.که محل کار مان انجاست. (10 سال)آیا احتیاج به قصد میباشد؟

پاسخ:آنجا در حکم وطن شماست و نیازی به قصد اقامه ده روز نیست.

3- اقامت طولانی در یک شهر

سؤال:حکم نماز کسى که مدّت طولانى در شهرى مانده است چیست؟

پاسخ:در صورتى که مدّتى طولانى در آن محل بماند در حکم وطن او خواهد بود.

4- عدم قصد توطن در اقامت طولانی

سؤال:طلاّبى که قریب 15 سال در قم ساکنند ولى آن را وطن قرار نداده وقصد اقامت دائم هم ندارند لکن در مورد زمان بازگشت به وطنشان مردّد هستند و نمى دانند چه زمانى برمى گردند، نماز و روزه این افراد چگونه است؟ آیا در این مسأله تفاوتى بین طلاّب ایرانى و خارجى هست؟

پاسخ:در فرض مسأله قم نسبت به همه آنها حکم وطن را دارد.

5- اقامت طلاب و دانشجویان در محل تحصیل

سؤال:آیا محلّ اقامت طلاّب و دانشجویانى که دو سال و یا بیشتر در آن جا اقامت کرده و یا خواهند کرد از نظر حضرت عالى در حکم وطن حساب مى شود؟ آیا در صورتى که از آن جا به وطن اصلى خودیاجایى دیگرکه موّقتاً جهت تفریح و استراحت سفر کرده و باز به همان محلّ اقامت بر مى گردند چه حکمى دارد؟

پاسخ:این گونه اقامتگاهها در حکم وطن محسوب مى شوند.

6- محل خدمت

سؤال:محلّ خدمت من در بندر عباس است ولى وطنم شیراز است در هنگام مرخصى نمازهایم را در هر دو شهر (شیراز و بندر عباس) چگونه بخوانم؟

پاسخ:شما در بندر عباس و شیراز نماز را تمام و روزه هم بگیرید امّا در بین راه نماز و روزه شما شکسته است.

7- چگونگی قصد وطن

سؤال:چگونه جایى وطن انسان مى شود؟

پاسخ:هرگاه کسى قصد داشته باشد براى مدّتى طولانى، مثلا یک سال یا بیشتر، در جایى سکونت کند آن جا در حکم وطن او خواهد بود.

8- نماز سربازان در محل خدمت

سؤال:۱- اگر هنگام اذان در جایی که نماز کامل است باشیم و هنگام طلوع آفتاب در جایی که نماز شکسته است و نماز را در هیچ یک نخوانیم قضای آن شکسته است یا خیر؟

۲-اگرکمتر از ده روز در جایی که سرباز هستیم (هنگام آخرین بار مراجعت به محل خدمت) آیا نماز کامل است؟

پاسخ:1ـ باید شکسته قضا کند.

2ـ در صورتیکه برای مدت طولانی مثلا یک سال و برای هفته ای حداقل سه روز آنجا بوده حکم وطن شما را پیدا کرده و نمازتان در سفرهای کمتر از ده روز هم تمام است.

9- نماز و روزه سرباز در دوره آموزشی و خدمت

سؤال:نماز و روزه سرباز در محل خدمت و مسیر رفت و آمد در دوره آموزشی و خدمت چگونه است؟

پاسخ:هرگاه قصد اقامت ده روز در آن محل کرده نماز و روزه او تمام است و هرگاه لااقل هفته ای سه روز رفت و آمد می کند باز نماز و روزه او تمام است و اگر در محلی یک سال یا بیشتر بماند در آن محل نیز نماز و روزه تمام است.

وطن حکمی

1-حکم کسی که چند سال در جایی اقامت دارد