استفتائات عزاداری آیت الله خامنه ای مدظله

استفتائات عزاداری آیت الله خامنه ای مدظله

سؤال 1440: در حسینیه‏ها و مساجد بیشتر مناطق به‌خصوص روستاها مراسم شبیه‏خوانى (1) به اعتبار اینکه از سنتهاى قدیمى است برگزار مى‏شود که گاهى اثر مثبتى در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمى دارند؟

پاسخ: اگر مراسم شبیه‏خوانى مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولى در عین حال بهتر است که به جاى آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینى و مرثیه خوانى بر پا شود.

سؤال 1441: استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایى که داراى تیغ هستند در مجالس و دسته‏هاى عزادارى چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست ولى استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.

سؤال 1442: در بعضى از مساجد در ایام عزادارى از عَلَم‏هاى(2) متعددى استفاده مى‏شود که داراى تزئینات زیاد و گرانبهایى است و گاهى موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آنها مى‏گردد و در برنامه‏هاى تبلیغى خلل ایجاد مى‏کند و حتّى با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعى در این رابطه چیست؟

پاسخ: اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفى مسجد منافات داشته باشد و یا براى نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکال دارد.

سؤال 1443: اگر شخصى عَلَمى را براى عزادارى سیدالشهدا(علیه‏السلام) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خوددارى کنند؟

پاسخ: این نذر، متولّى حسینیه و هیأت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمى‏کند.

سؤال 1444: استفاده از عَلَم در مراسم عزادارى سیدالشهدا(علیه‌السلام) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزادارى چه حکمى دارد؟

پاسخ: فى‌نفسه اشکال ندارد ولى نباید این امور جزء دین شمرده شوند.

سؤال 1445: اگر بعضى از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزادارى فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا اینکه عدم شرکت او باعث دورى از اهل بیت(علیهم‌السلام) مى‏شود؟

پاسخ: بدیهى است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزادارى اهل‏بیت(علیهم‌السلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزادارى امام حسین(علیه‌السلام) جایز نیست، ولى شرکت در عزادارى به‌گونه‏اى که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکد است.

سؤال 1446: در بعضى از هیأت‏هاى مذهبى مصیبت‏هایى خوانده مى‏شود که مستند به مقتل معتبرى نیست و از هیچ عالم یا مرجعى هم شنیده نشده است و هنگامى که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال مى‏شود، پاسخ مى‏دهند که اهل بیت(علیهم‌السلام) اینگونه به ما فهمانده‏اند و یا ما را راهنمایى کرده‏اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته‏هاى علما نمى‏باشد بلکه گاهى بعضى از امور براى مدّاح یا خطیب حسینى از راه الهام و مکاشفه مکشوف مى‏شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتى که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟

پاسخ: نقل مطالب به‌صورت مزبور بدون اینکه مستند به روایتى باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهى از منکر است به شرطى که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

سؤال 1447: از ساختمان حسینیه صداى قرائت قرآن و مجالس حسینى بسیار بلند پخش مى‏شود به‌طورى که صداى آن از بیرون شهر هم شنیده مى‏شود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر چه اقامه مراسم و شعائر دینى در زمانهاى مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبات مؤکد مى‏باشد، ولى واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت براى همسایگان بپرهیزند هرچند با کم‏کردن صداى بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.

سؤال 1448: نظر شریف حضرتعالى نسبت به ادامه حرکت دسته‏هاى عزادارى در شبهاى محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نى چیست؟

پاسخ: به راه انداختن دسته‏هاى عزادارى براى سیدالشهدا و اصحاب او(علیهم‌السلام) و شرکت در امثال این مراسم امر بسیار پسندیده ومطلوبى است و از بزرگترین اعمالى است که انسان را به خداوند نزدیک مى‏کند، ولى باید از هر عملى که باعث اذیّت دیگران مى‏شود و یا فى‏نفسه از نظر شرعى حرام است، پرهیز کرد.

سؤال 1449: استفاده از آلات موسیقى مانند اُرگ (از آلات موسیقى و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزادارى چه حکمى دارد؟

پاسخ: استفاده از آلات موسیقى، مناسب با عزادارى سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزادارى به همان صورت متعارفى که از قدیم متداول بوده برگزار شود.

سؤال 1450: آیا آنچه متداول شده که به عنوان عزادارى براى امام حسین(علیه‌السلام) گوشت بدن را سوراخ کرده و قفل و سنگ کیلو به آن آویزان مى‏کنند، جایز است؟

پاسخ: این گونه اعمال که موجب وهن مذهب مى‏شوند جایز نیست.

سؤال 1451: اگر انسان در زیارتگاه‌هاى ائمه(علیهم‏السلام) خود را به زمین بیندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سینه خود را برزمین مى‏مالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم مى‏شوند، عمل کند چه حکمى دارد؟

پاسخ: این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه(علیهم‏السلام) محسوب نمى‏شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنى قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.

سؤال 1452: در بعضى از مناطق زنان مراسمى را به اسم سفره حضرت ابوالفضل(علیه‌السلام) براى اجراى برنامه‏هایى به عنوان جشن عروسى حضرت فاطمه(علیهاالسلام) برگزار مى‏کنند و در آن شعرهاى عروسى خوانده و کف مى‏زنند و سپس شروع به رقص مى‏کنند، انجام این امور چه حکمى دارد؟

پاسخ: برگزارى این جشنها و مراسم اگر همراه با ذکر اکاذیب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فى‏نفسه اشکال ندارد و امّا رقص، اگر به گونه‏اى شهوت برانگیز یا مستلزم فعل حرام باشد، جایز نیست.

سؤال 1453: باقى‌مانده اموالى که به عنوان هزینه‏هاى مراسم عاشوراى امام حسین(علیه‌السلام) جمع‏آورى مى‏شود، در چه موردى باید خرج شود؟

پاسخ: مى‏توان اموال باقى‌مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آنها در امور خیریه مصرف کرد و یا آنها را براى مصرف در مجالس عزادارى آینده نگه داشت.

سؤال 1454: آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالى را جمع آورى کرد و با تقسیم آنها به سهم‏هاى مختلف، قسمتى را به قارى قرآن و مرثیه‌خوان و سخنران داد و باقى‌مانده را براى برگزارى مجالس مصرف کرد؟

پاسخ: اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.

سؤال 1455: آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصى که بدن آنان را بپوشاند، در دسته‏هاى سینه‌زنى و زنجیرزنى شرکت کنند؟

پاسخ: شرکت زنان در دسته‏هاى سینه زنى و زنجیر زنى شایسته نیست.

سؤال 1456: اگر قمه زدن در عزادارى ائمه(علیهم‌السلام) موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشى محسوب مى‏شود؟

پاسخ: اگر این عمل عادتا منجر به فوت نمى‏شود حکم خودکشى را ندارد ولى اگر از همان ابتدا خوف خطر جانى براى او وجود داشته و در عین حال این کار را انجام داده و منجر به فوت وى شده است، حکم خودکشى را دارد.

سؤال 1457: آیا شرکت در مجالس فاتحه‏اى که براى مسلمانى که با خودکشى از دنیا رفته، برگزار مى‏شود جایز است؟ قرائت فاتحه براى آنان بر سر قبرشان چه حکمى دارد؟

پاسخ: این کار فى‌نفسه اشکال ندارد.

سؤال 1458: خواندن مرثیه و مدیحه‏هایى که شنوندگان را در جشنهاى تولد ائمه(علیهم‏السلام) و عید مبعث به گریه بیندازد چه حکمى دارد؟ ریختن پول بر سر حاضرین چه حکمى دارد؟

پاسخ: خواندن مرثیه و مدیحه در جشنهاى اعیاد دینى اشکال ندارد و پاشیدن پول بر سر حاضرین هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادى و سرور و شادکردن قلوب مؤمنین باشد، ثواب هم دارد.

سؤال 1459: آیا خواندن زن در مجالس عزادارى با علم او به اینکه مردان نامحرم صداى او را مى‏شوند جایز است؟
پاسخ: اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.

سؤال 1460: در روز عاشورا مراسمى مانند قمه زنى و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مى‏شود که علاوه بر اینکه باعث بدنام شدن مذهب شیعه اثنى عشرى در انظار علما و پیروان مذاهب اسلامى و مردم جهان مى‏شود، ضررهاى جسمى و روحى هم به این اشخاص وارد مى‏کند و همچنین موجب توهین به مذهب مى‏گردد، نظر شریف حضرتعالى در این‌باره چیست؟

پاسخ: هر کارى که براى انسان ضرر داشته و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و مخفى نیست که بیشتر این امور باعث بدنامى و وهن مذهب اهل بیت(علیهم‌السلام) مى‏شود و این از بزرگترین ضررها و خسارتهاست.
سؤال 1461: آیا قمه زدن به‌طور مخفى حلال است یا اینکه فتواى شریف حضرت عالى عمومیت دارد؟

پاسخ: قمه زنى علاوه بر اینکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى‏شود و سابقه‏اى در عصر ائمه(علیهم‌السلام) و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم(علیه‌السلام) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى‏شود بنا بر این در هیچ حالتى جایز نیست.

سؤال1462: معیار شرعى ضرر اعم از جسمى یا روحى چیست؟

پاسخ: معیار، ضررى است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.

سؤال 1463: زنجیرزدن به بدن همانگونه که بعضى از مسلمانان انجام مى‏دهند، چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر به نحو متعارف و به‌گونه‏اى باشد که از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه در عزادارى محسوب شود اشکال ندارد.

__________________

1. شبیه خوانى: نمایش وقایع حادثه کربلا است که به‌صورت سنتى در یک مکان ثابت و یا در حال حرکت در مسیرهاى عزادارى حسینى انجام مى‌شود.

2. چوب یا آهن بزرگى است که به‌صورت افقى بر روى کتف انسان در جلوى هیأت‏ها و دسته‏هاى عزادارى حسینى به عنوان نوعى شعار حمل مى‏شود و بالاى آن صفحه‏هاى فنرى قابل انعطافى وجود دارد که مزیّن به پَر و جواهرات و مجسمه و غیر آنهاست.