تفسیر نور

سیمای سوره قارعه

به نام خداوند بخشنده مهربان

(1)حادثه کوبنده.(2)آن حادثه کوبنده چیست؟(3)و تو چه دانی آن حادثه کوبنده چیست؟(4)روزی که مردم مانند پروانه ها پراکنده باشند.(5)و کوهها مانند پشمِ رنگارنگِ زده شده.(6)پس هر کس کفّه های(عمل خیرش در)ترازویش سنگین باشد،(7)پس او در زندگی رضایت بخشی است.(8)ولی هر کس کفّه های(کار خیرش در)ترازویش سبک باشد،(9)پس در آغوش آتش است.(10)و تو چه دانی آن چیست؟(11)آتشی سوزان.

نکته ها:

* «قارعه»از«قرع»به معنای کوبیدن چیزی بر چیزی است.یکی از نام های قیامت، «قارعه»است،زیرا با صیحه ی کوبنده آغاز می شود و عذاب آن کوبنده است.

* در روایات می خوانیم:حضرت علی علیه السلام و فرزندان معصومش،میزان و معیار سنجش اعمال انسان ها در قیامت هستند.[1]

* شاید دلیل آنکه کلمه«موازین»به صورت جمع آمده،این باشد که کارهای گوناگون انسان با ابزارهای گوناگون سنجیده می شود و هر کار،میزان مخصوص به خود را دارد.

* «موازین»جمع«میزان»به معنای وسیله سنجش است و روشن است که اعمال انسان، امری مادی و دارای وزن و جرم نیست که با ترازوهای معمولی سنجیده شود،بلکه هر دسته از اعمال انسان،معیار سنجش مخصوص به خود دارد.

* مادر برای همه فرزندان،مأوی و پناهگاه است،اما در آنجا مادر و پناهگاه گروهی از انسان ها دوزخ است.

* «هاوِیَهٌ» از«هوی»به معنای سقوط است و دوزخ،محلّ سقوط گروهی است.

* «حامِیَهٌ» از«حمی»به معنای شدّت حرارت است.

* کوه های رنگارنگ در اثر قطعه قطعه شدن و خورد و خاک شدن،مثل پشم زده رنگارنگ می شوند. «کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ» «منفوش»از«نفش»به معنای باز کردن و کشیدن پشم است تا آنجا که اجزای آن از هم بگسلد[2]

* سبک و سنگینی مخصوص مادیات نیست.لذا به سخنان بی محتوی می گویند:سخن سبک.شاید مراد از «ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ» و «خَفَّتْ مَوازِینُهُ» ارزش و کیفیّت عمل باشد و شاید هم مراد،قلّت و کثرت آن باشد.

* حضرت علی علیه السلام فرمودند:مراد از سبکی عمل،کم بودن عمل و مراد از سنگینی عمل، زیادی آن است.«قله الحساب و کثرته»[3]

* شخصی سلمان را تحقیر کرد که تو کیستی و چیستی؟ پاسخ داد:اول من و تو نطفه و آخر من و تو مردار است.این دنیاست،اما در قیامت،«من ثقلت موازینه فهو الکریم و من خفت موازینه فهو لئیم»[4]هر کس میزان او سنگین باشد،تکریم می شود و هر کس سبک باشد، تحقیر و ملامت خواهد شد.

پیام ها:

1- قیامت،کوبنده مستکبران و روحیه های متکبّرانه است. «الْقارِعَهُ مَا الْقارِعَهُ»

2- قیامت فراتر از فکر بشر است.حتی پیامبر بدون بیان الهی از آن خبر ندارد. «وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَهُ»

3- قیامت روز تحیّر و سرگردانی بشر است. «کَالْفَراشِ الْمَبْثُوثِ»

4- بهشت را به بها دهند نه بهانه. «مَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ فَهُوَ فِی عِیشَهٍ راضِیَهٍ»

5-زندگیِ سراسر شاد،مخصوص قیامت است.زیرا در دنیا در کنار کامیابی ها، دغدغه بیماری،سرقت،حسادت،از دست دادن و گذرا بودن هست. «عِیشَهٍ راضِیَهٍ»

6- رضایت از زندگی،از نشانه های جامعه بهشتی است. «فَهُوَ فِی عِیشَهٍ راضِیَهٍ»

7- مبنای کیفر و پاداش،عمل است که با ترازوی عدل سنجیده می شود. ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ ... خَفَّتْ مَوازِینُهُ

«والحمدللّه ربّ العالمین»