استفتائات آیت الله العظمی امام خامنه ای-فتاوای آیات و مراجع عظام در باره نماز جمعه:

سؤال 606: نظر جنابعالى درباره شرکت در نماز جمعه با توجه به اينکه در عصر غيبت حضرت حجت(عجل الله تعالى فرجه الشريف) به سر مى‏بريم، چيست؟ اگر افرادى اعتقاد به عدالت امام جمعه نداشته باشند، آيا تکليف شرکت در نماز جمعه از آنان ساقط مى‏شود؟

پاسخ: هرچند نماز جمعه در عصر حاضر واجب تخييرى است و حضور در آن واجب نيست، ولى با توجه به فوائد و آثار شرکت در آن، سزاوار نيست که مؤمنين خود را از برکات حضور در اين نماز به مجرد تشکيک در عدالت امام جمعه و يا عذرهاى واهى ديگر، محروم سازند.

سؤال 607: معناى وجوب تخييرى در مسأله نماز جمعه چيست؟

پاسخ: معناى آن اين است که مکلّف در اداى فريضه واجب ظهر روز جمعه بين خواندن نماز جمعه يا نماز ظهر مخير است.

سؤال 608: نظر جنابعالى در مورد شرکت نکردن در نماز جمعه بر اثر بى‌مبالاتى، چيست؟

پاسخ: ترک حضور و شرکت نکردن در نماز عبادى سياسى جمعه به خاطر اهميت ندادن به آن، شرعاً مذموم است.

سؤال 609: بعضى از مردم به دليل عذرهاى واهى و گاهى بر اثر اختلاف ديدگاهها، در نماز جمعه شرکت نمى‏کنند، نظر جنابعالى در اين‌باره چيست؟

پاسخ: نماز جمعه هرچند واجب تخييرى است، ولى خوددارى از شرکت در آن به‌صورت دائمى وجه شرعى ندارد.

سؤال 610: آيا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مکان ديگرى نزديک محل اقامه نماز جمعه جايز است؟

پاسخ: اين کار فى‌نفسه اشکال ندارد و موجب برائت ذمّه مکلّف از فريضه ظهر جمعه مى‏شود، زيرا در عصر حاضر، نماز جمعه واجب تخييرى است، ولى با توجه به اينکه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مکانى نزديک محل اقامه نماز جمعه باعث تفرقه صفوف مؤمنين مى‏شود و چه بسا در نظر مردم بى‏احترامى و اهانت به امام جمعه و کاشف از بى‌اعتنايى به نماز جمعه است، بنا بر اين سزاوار است که مؤمنين اقدام به انجام آن نکنند، و حتى در صورتى که مستلزم مفاسد و حرام باشد، واجب است از اقامه آن اجتناب کنند.

سؤال 611: آيا خواندن نماز ظهر در فاصله زمانى بين نماز جمعه و نماز عصر، جايز است؟ اگر نماز عصر را شخصى غير از امام جمعه بخواند، آيا اقتدا به او در نماز عصر جايز است؟

پاسخ: نماز جمعه مجزى از نماز ظهر است، ولى خواندن آن بعد از نماز جمعه از باب احتياط اشکال ندارد و اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غير امام جمعه اشکال ندارد، ولى هرگاه بخواهد با مراعات احتياط در خواندن نماز ظهر پس از خواندن نماز جمعه نماز عصر را به جماعت بخواند، احتياط کامل اين است که به کسى اقتدا نمايد که نماز ظهر را احتياطاً بعد از نماز جمعه خوانده است.

سؤال 612: اگر امام جمعه نماز ظهر را بعد از نماز جمعه نخواند، آيا مأموم مى‏تواند آن را احتياطاً به جا آورد؟

پاسخ: براى او جايز است.

سؤال 613: آيا بر امام جمعه کسب اجازه از حاکم شرع واجب است؟ مراد از حاکم شرع چه کسى است؟ و آيا اين حکم در شهرهاى دور دست هم جارى است؟

پاسخ: اصل جواز امامت براى اقامه نماز جمعه متوقف بر اين اجازه نيست، ولى ترتب احکام نصب وى براى امامت جمعه متوقف بر اين است که منصوب از طرف ولى امر مسلمين باشد و اين حکم شامل هر سرزمين و شهرى که ولى امر مسلمين در آن حاکم و مطاع است، مى‏شود.

سؤال 614: آيا جايز است امام جمعه منصوب در صورت نبودن مانع يا معارض نماز جمعه را در غير از مکانى که براى آنجا نصب شده، اقامه نمايد؟

پاسخ: اين عمل فى‌نفسه جايز است، ولى احکام انتصاب براى امامت جمعه بر آن مترتب نمى‏شود.

سؤال 615: آيا انتخاب امام جمعه موقت بايد به وسيله ولى فقيه باشد يا اينکه خود ائمه جمعه مى‏توانند افرادى را به عنوان امام جمعه موقت انتخاب نمايند؟

پاسخ: جايز است امام جمعه منصوب شخصى را به عنوان جانشين موقت براى خودش انتخاب کند، ولى بر امامت فرد نائب، احکام انتصاب از طرف ولى فقيه مترتب نمى‏شود.

سؤال 616: اگر مکلّف امام جمعه منصوب را عادل نداند و يادر عدالت او شک داشته باشد، آيا براى حفظ وحدت مسلمانان مى‏تواند به او اقتدا کند؟ آيا کسى که در نماز جمعه شرکت نمى‏کند، جايز است ديگران را تشويق به عدم حضور در آن نمايد؟

پاسخ: اقتدا به کسى که او را عادل نمى‏داند و يا در عدالت وى شک دارد، صحيح نيست و نماز جماعت او هم صحيح نمى‏باشد، ولى حضور و شرکت در نماز جماعت براى حفظ وحدت اشکال ندارد، و در هر صورت حق ندارد ديگران را ترغيب و تشويق به عدم حضور در نماز جمعه کند.

سؤال 617: شرکت نکردن در نماز جمعه که براى مکلّف دروغگويى امام جمعه آن ثابت شده است، چه حکمى دارد؟

پاسخ: مجرد کشف خلاف چيزى که امام جمعه گفته، دليل بر دروغگويى او نيست، زيرا ممکن است گفته او از روى اشتباه يا خطا و يا توريه باشد، و سزاوار نيست انسان به مجرد توهّم خروج امام جمعه از عدالت، خود را از برکات نماز جمعه محروم نمايد.

سؤال 618: آيا تشخيص و احراز عدالت امام جمعه منصوب از طرف امام راحل يا ولى فقيه عادل، بر مأموم واجب است، يا اينکه انتصاب او به امامت جمعه براى اثبات عدالت وى کافى است؟

پاسخ: اگر نصب او به امامت جمعه موجب وثوق و اطمينان مأموم به عدالت وى شود، در صحّت‏ اقتدا به او کافى است.

سؤال 619: آيا تعيين امام جماعت براى مساجد از طرف علماى مورد اطمينان، يا تعيين ائمه جمعه از طرف ولىّ امر مسلمين، نوعى شهادت بر عدالت آنان محسوب مى‏شود يا اينکه بايد درباره عدالت آنان تحقيق شود؟

پاسخ: اگر نصب امام جمعه يا جماعت موجب اطمينان به عدالت وى شود، اقتدا به او جايز است.

سؤال 620: در صورت شک در عدالت امام جمعه و يا خداى نکرده يقين به عدم آن، آيا اعاده نمازهايى که پشت سر او خوانده‏ايم، واجب است؟

پاسخ: اگر شک در عدالت يا يقين به عدم عدالت بعد از فراغ از نماز باشد، نمازهاى خوانده شده صحيح است و اعاده آنها واجب نيست.

سؤال 621: شرکت در نماز جمعه که از طرف دانشجويان کشورهاى اسلامى در کشورهاى اروپايى و غير آنها برگزار مى‏شود و بيشتر شرکت کنندگان در آن و همچنين امام جمعه از برادران اهل سنت هستند، چه حکمى دارد؟ و در اين صورت آيا خواندن نماز ظهر بعد از اقامه نماز جمعه واجب است؟

پاسخ: شرکت در آن براى حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان اشکال ندارد و خواندن نماز ظهر واجب نيست.

سؤال 622: در يکى از شهرهاى پاکستان مدت چهل سال است که نماز جمعه برگزار مى‏شود. در حال حاضر شخصى بدون رعايت فاصله شرعى بين دو نماز جمعه، اقدام به برگزارى نماز جمعه ديگرى نموده که منجر به بروز اختلاف بين نمازگزاران شده است، اين عمل شرعاً چه حکمى دارد؟

پاسخ: انجام هر گونه کارى که منجر به بروز اختلاف بين مؤمنين و پراکندگى صفوف آنان شود، جايز نيست، چه رسد به مثل نماز جمعه که از شعائر اسلامى و از مظاهر وحدت صفوف مسلمانان است.

سؤال 623: خطيب مسجد جامع جعفرى در راولپندى اعلام نموده که نماز جمعه به علت کارهاى ساختمانى در آن برگزار نخواهد شد، و اکنون که عمليات تعمير مسجد به پايان رسيده، با مشکلى مواجه شده‏ايم و آن اينکه در فاصله چهار کيلومترى ما نماز جمعه در مسجد ديگرى اقامه مى‏شود. با توجه به مسافت مزبور آيا اقامه نماز جمعه در مسجد جامع جعفرى صحيح است يا خير؟

پاسخ: اگر فاصله بين دو نماز جمعه يک فرسخ شرعى نباشد، نماز جمعه‏اى که بعد از نماز جمعه اول برگزار مى‏شود، باطل است و در صورتى که مقارن هم اقامه شوند هر دو باطل مى‏باشند.

سؤال 624: آيا خواندن نماز جمعه که به‌صورت جماعت اقامه مى‏شود، به‌طور فرادى صحيح است؟ بدين معنى که شخصى نماز جمعه را به‌صورت فرادى در کنار کسانى که آن را به نحو جماعت برگزار مى‏کنند، بخواند.

پاسخ: از شرايط صحّت‏ نماز جمعه، اين است که به‌صورت جماعت اقامه شود. نماز جمعه به نحو فرادى صحيح نيست.

سؤال 625: کسى که نمازش شکسته است آيا مى‏تواند آن را به‌صورت جماعت پشت سر امام جمعه بخواند؟

پاسخ: نماز جمعه از مأموم مسافر صحيح و مجزى از نماز ظهر است.

سؤال 626: آيا ذکر نام مبارک حضرت زهرا(سلام‌الله‌عليها) به عنوان يکى از ائمه مسلمانان در خطبه دوم نماز جمعه واجب است؟ يا اينکه واجب است ذکر نام آن حضرت به قصد استحباب باشد؟

پاسخ: عنوان ائمه مسلمين شامل حضرت زهراى مرضيه(عليهاالسلام) نمى‏شود و ذکر نام مبارک آن حضرت در خطبه نماز جمعه واجب نيست، ولى تبرک جستن به ذکر نام شريف آن حضرت اشکال ندارد، بلکه امرى پسنديده و موجب اجر و ثواب است.

سؤال 627: در حالى که امام جمعه نماز جمعه را اقامه مى‏کند، آيا مأموم مى‏تواند براى خواندن نماز واجب ديگرى به او اقتدا نمايد؟

پاسخ: صحّت‏ آن، محل اشکال است.

سؤال 628: آيا خواندن خطبه‏هاى نماز جمعه قبل از وقت ظهر شرعى صحيح است؟

پاسخ: خواندن آن قبل از زوال جايز است، ولى احتياط آن است که قسمتى از آن در وقت ظهر باشد.

سؤال 629: اگر مأموم چيزى از خطبه‏هاى نماز جمعه را درک نکند، بلکه فقط هنگام نماز حاضر شود و به امام جمعه اقتدا نمايد. آيا نماز او صحيح و مجزى است؟

پاسخ: نماز او صحيح و مجزى است، حتى اگر امام را در رکوع رکعت آخر نماز جمعه درک کند.

سؤال 630: نماز جمعه در شهر ما يک ساعت و نيم بعد از اذان ظهر اقامه مى‏شود، آيا اين نماز مجزى از نماز ظهر است يا اينکه اعاده آن لازم است؟

پاسخ: وقت نماز جمعه از اول زوال خورشيد شروع مى‏شود و أحوط آن است که از اوائل عرفى زوال در حدود يکى دو ساعت به تأخير نيفتد.

سؤال 631: کسى که توانايى رفتن به نماز جمعه را ندارد، آيا مى‏تواند نمار ظهر و عصر را در اوائل وقت بخواند يا اينکه بايد صبر کند تا نماز جمعه تمام شود و بعد از آن نماز ظهر و عصر را بخواند؟

پاسخ: صبر کردن بر او واجب نيست و مى‏تواند نماز ظهر و عصر را در اول وقت بخواند.

سؤال 632: اگر امام جمعه منصوب، سالم و حاضر در محل برگزارى نماز جمعه باشد، آيا جايز است، که امام جمعه موقت را مکلّف به اقامه نماز جمعه نمايد؟ آيا صحيح است به امام جمعه موقت اقتدا کند؟

پاسخ: اقامه نماز جمعه به امامت نايب امام جمعه منصوب و اقتداى امام منصوب به نائب خود اشکال ندارد.