اتّصال مجدّد صف جماعت
سؤال1200. اگر اتّصال انسان به واسطه فرادا شدن نماز یک یا چند نفر به هم بخورد، آیا نمازگزار مىتواند با یک یا چند قدم جلو و چپ و راست رفتن، بدون حالت ذکر مجددا اتّصال را برقرار نماید؟
پاسخ: نمىتواند، البته با فاصلهاى به مقدار یک نفر، نماز فرادا نمىشود.
کیفیت اتّصال مأمومین در نماز جماعت
سؤال1201. کیفیت اتّصال مأمومین را در نماز جماعت توضیح دهید؟
پاسخ: باید بین جاى سجدهى مأموم و جاى ایستادن امام به قدر یک انسان که به سجده رفته است فاصله نباشد، بنابراین اگر بین آن دو این مقدار فاصله بود، بنابر اظهر نماز جماعت اشکال دارد و هم چنین اگر بین انسان و مأمومى که جلوى او ایستاده و به وسیله او به امام متصل است، به همین مقدار فاصله باشد، نمازش اشکال دارد، و اگر مأموم به واسطه کسى که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد باید فاصله او با آنها کمتر از مقدارى که ذکر گردید باشد. (جهت اطلاع بیشتر به مسألهى 1155 و 1156 رساله رجوع شود.)
حداکثر فاصله بین امام و مأموم
سؤال1202. تا چه اندازه فاصله میان امام و مأموم اشکال ندارد؟
پاسخ: بیشتر از سر تا نوک انگشتان پاى یک نفر که در سجده است فاصله نباشد.
واسطه شدن افراد نابالغ
سؤال1203. در مدرسهى ما نماز جماعت برپا مىشود و اینجانب به عللى نمىتوانم در صف اوّل بایستم و از طرفى مجبور هستم در صفهاى عقب بایستم و به وضو داشتن نفرات جلوى خودم ـ که اکثرا دانشآموز هستند ـ ، مشکوک هستم. آیا مىتوانم نماز خود را به جماعت بخوانم؟
پاسخ: اگر نفرات مذکور بالغ هستند، مىتوانید اقتدا کنید و اگر بالغ نیستند ولى ممیّزند، در صورتى مىتوانید وارد جماعت شوید که اطمینان به صحّت نماز آنها داشته باشید.
بودن دیوار یا شیشه در بالکن مسجد
سؤال1204. اگر در بالکن مسجدى به جاى نرده، جلوى آن دیوار یا شیشهى مشجّر کشیده شود به طورى که فقط در حالت قیام، امام دیده شود، اقتداى در آن جا صحیح است؟
پاسخ: اگر براى خواهران است و اتّصال عرفى محفوظ است اشکال ندارد، ولى براى برادران اگر نمىتوانند در همهى احوال مشاهده کنند، جایز نیست.
پایینتر بودن بعضى از مأمومین نسبت به هم
سؤال1205. اگر مکان مأموم از مکان امام پایینتر نباشد ولى از مکان مأمومى که واسطهى او است پایینتر باشد، جماعت صحیح است؟
پاسخ: صحیح است.
واسطه شدن کسى که نماز او اشکال دارد
سؤال1206. در نماز جماعت اگر اتّصال مأموم فقط از جانب یک نفر باشد و علم داشته باشیم که نماز آن شخص داراى اشکالاتى است، نماز مأموم مذکور صحیح است یا خیر؟ و در فرض مسأله اگر علم نداشتیم ولى احتمال و ظنّ قوى به عدم صحّت نماز آن شخص بدهیم، حکم چیست؟
پاسخ: با علم به باطل بودن نماز واسطه، اقتدا صحیح نیست و با عدم علم، نماز او محکوم به صحّت است و در این صورت اقتدا مانعى ندارد.
سؤال1207. در نماز جماعت اگر اتصال از طرف یک نفر باشد و او قبل از امام تکبیر بگوید، آیا اتصال نماز جماعت به هم مىخورد؟ اگر بنابر نظر مرجع تقلید واسطه نماز او صحیح باشد چه طور؟
پاسخ: بله، اتصال به هم مىخورد.
نمازهاى جماعتى که اتصال نداشتهاند
سؤال1208. در مسجدى که دیوارى بین زنها و مردها حایل بوده، مدّتها نماز جماعت اقامه شده است. پس از مدتى معلوم شده فاصله آن حایل به قدرى بوده که مضرّ به اتّصال بوده است، آیا نمازهایى که اینگونه اقامه شده است، صحیح مىباشد؟
پاسخ: ظاهرا چون جهل به موضوع بوده، نمازها محکوم به صحّت است.
واسطه شدن مأموم بیمار
سؤال1209. آیا مأمومى که بیمار است و روى تخت یا ویلچر نماز مىخواند، موجب قطع اتّصال صفها مىشود؟
پاسخ: موجب قطع اتّصال نیست.
کسى که جلوتر تکبیرة الاحرام گفته است
سؤال1210. در نماز جماعت، فرمودهاید: بنابر احتیاط واجب تکبیرةالاحرام مأموم باید بعد از تکبیرةالاحرام واسطه باشد؛ شخصى که مدّتها این حکم را مراعات نکرده، وظیفهاش در قبال نمازهاى جماعتى که قبلاً خوانده چیست؟
پاسخ: چنانچه به وظیفهى اخلال منفرد نکرده باشد، نمازهایش صحیح است و در غیر این صورت چون احتیاط است، مىتواند با رجوع به فَالأعلم (مجتهد اعمل بعدى) اعمال سابق را تصحیح کند و احتیاط هم در عدم تقدّم است نه در مقارنت که در صورت هم زمانى و مقارنت، اشکال ندارد، پس با شک در تقدّم بعد از فراغ از نماز، نماز محکوم به صحّت است.
فاصله شدن کسى که نماز او احتیاطى است
سؤال1211. مأمومى که نماز احتیاطى خود را به امام اقتدا مىکند، آیا مىتواند تنها راه اتصال بین مأمومین قرار گیرد؟
پاسخ: اشکال ندارد.
شکسته بودن نماز بعضى از مأمومین
سؤال1212. اتّصال صفوف در نماز چهار رکعتى به علت شکسته بودن نماز صفى که از مسافرین هستند از بین مىرود و بعد با خواندن نماز دیگرى توسط آنها برقرار مىشود براى کسانى که در صفهاى بعدىاند و نمازشان تمام بوده است، آیا آخر نماز، حکم جماعت دارد یا خیر؟
پاسخ: بعد از تمام شدن نماز مسافرین، اگر فاصلهى بین جاى سجدهى مأمومین صف بعدى و جاى ایستادن امام یا صف واسطهى اتّصال به قدر یک انسان به سجده رفته باشد و یا در زمانى که مسافرین مىخواهند اقتدا کنند استقرار آنها مانع از مشاهده باشد، جماعت اشکال دارد و احتیاط آن است که فرادا تمام کنند.
تکبیر گفتن صفهاى عقب
سؤال1213. در نماز جماعت اگر صفهاى جلویى تکبیرةالاحرام نگفته باشند، آیا صفهاى عقبى مىتوانند بگویند؟
پاسخ: خلاف احتیاط است.
سؤال1214. آیا در نماز جماعت در صورت عدم نیّت صف اوّل جایز است که صف دوّمکند و آیا در صورت عدم نیّت صف دوّم جایز است صف سوّم و... نیّت کند؟
پاسخ: نیّت کردن متأخّر اشکال ندارد؛ ولى جلوتر از کسى که واسطهى اتّصال او به امام است تکبیرةالاحرام نگوید، بنابر احوط.
واسطه قرار دادن منحرفین در قبله
سؤال1215. اگرما به سمت قبله ایستاده باشیم و بعضى از مأمومین دیگر مقدارى از قبله منحرف باشند، در صورت علم به این مسأله، آیا مىشود اقتدا کرد؟
پاسخ: اگر نماز آن مأمومین باطل نباشد مثل این که انحراف آنها از قبله سهوا باشد و یا فاصله شما با غیر آنها زیاد نباشد، اشکال ندارد و در غیر این صورت اگر بعد از التفات و توجه به انحراف آنها، قصد فرادا کنید نماز صحیح است.
مأموم جاهل به حکم اتصال
سؤال1216. اگر در نماز جماعت، مأموم، جاهل به حکم اتصال باشد، آن نمازهایى که با عدم رعایت اتصال خوانده، چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر در آن نمازها به وظیفهى منفرد عمل نکرده، باید آن نمازها را دوباره بخواند.
نماز خواندن در جایى که شخصى دیگر در آن مکان جا گرفته است
سؤال1217. شخصى براى نماز در مسجد جا گرفته و براى وضو گرفتن مىرود. شخص دیگر سجّاده او را کنار زده و در جاى او نماز مىخواند. آیا نماز او صحیح است؟
پاسخ: نماز او صحیح است، اگر با قصد قربت باشد، هر چند معصیت کرده است.
حداکثر و حداقل فاصلهى بین امام جماعت و مأمومین که همگى زن هستند
سؤال1218. حداکثر و حداقل فاصله بین امام جماعت و مأمومهایى که همگى زن هستند، چه قدر مىباشند؟
پاسخ: همان فاصلهى بین مردها باید رعایت شود.
تقدّم مرد بر زن در نماز جماعت
سؤال1219. آیا در تقدّم مرد بر زن در نماز جماعت و فرادا فرقى هست یا خیر؟ و اگر صفهاى مأمومین زن جلوى مردها قرار بگیرد، جماعت صحیح است یا خیر؟
پاسخ: در این مسأله بین جماعت و فرادا فرقى نیست و قرار گرفتن صف زنها جلوى مردها، مکروه مىباشد.
کسانى که در صف اوّل نماز با لباس نجس قرار گرفتهاند
سؤال1220. اگر در صف اوّل نماز، سه یا چهار نفر که لباسشان نجس است، ایستاده باشند، اتصال بقیّهى صف را به هم مىزنند؟
پاسخ: اگر با جهل به نجاست نماز مىخوانند، نمازشان صحیح است و اتّصال بقیه را به هم نمىزنند.
وجود دو بچّهى ممیّز در صف اوّل جماعت
سؤال1221. اگر در صف نماز جماعت دو بچّهى ممیّز قرار گرفته باشند، آیا اتّصال به هم مىخورد؟
پاسخ: اگر نمازشان صحیح باشد، مانعى ندارد.
قرار گرفتن کسى که قادر به جلوگیرى از خروج ادرار و... نیست، در صف اوّل
سؤال1222. کسى که نمىتواند از بیرون آمدن ادرار یا باد شکم جلوگیرى کند، آیا مىتواند در صف اوّل یا در محل اتصال صفها قرار بگیرد؟
پاسخ: غالبا به یک نفر واسطه؛ اتصال به هم نمىخورد و اگر نمازش را طبق وظیفه خود صحیح مىخواند، مانعى ندارد؛ مثل زن مستحاضه.
اتصال از طریق اهل سنّت
سؤال1223. در غیر موارد تقیّه اگر اتصال بعضى از مأمومین توسط اهل سنّت باشد، آیا جماعت صحیح است؟
پاسخ: خیر.
بودن زن و مرد محرم در یک صف نماز جماعت
سؤال1224. آیا مرد و زن محرم مىتوانند در یک صف از نماز جماعت کنار همدیگر باشند؟
پاسخ: مانعى ندارد
عدم وجود حایل بین صفهاى زنان و مردانى که کنار یکدیگر ایستادهاند
سؤال1225. آیا زنان مىتوانند بدون وجود حایل و پرده، کنار مردان در صف نماز جماعت بایستند؟ در پشت سر مردان چه طور؟
پاسخ: در صورت اوّل کراهت دارد و در صورت دوم بدون اشکال است.
وجود دیوار بین صفهاى مردان و زنان
سؤال1226. آیا وجود دیوار بین صفهاى مردان و زنان، صفوف نماز جماعت را قطع مىکند؟
پاسخ: خیر، قطع نمىکند.
نبودن پرده بین صفهاى مردان و زنان
سؤال1227. اگر ما بین صفهاى مردان و زنان پرده نباشد، آیا جماعت آنها اشکال پیدا مىکند؟
پاسخ: خیر.
وجود نردههاى آهنى در بالکن مساجد
سؤال1228. آیا نردههاى آهنى که در بالکن مساجد است، حایل بین صفوف نماز جماعت محسوب مىشود یا خیر؟
پاسخ: اگر مانع از دیدن نباشد، اشکال ندارد.
نحوهى اتصال زنانى که در طبقهى فوقانى نماز مىخوانند
سؤال1229. اتصال صفهاى زنان که در طبقهى فوقانى مسجد نماز مىخوانند، چگونه با صفهاى طبقهى پایین برقرار مىشود؟
پاسخ: به همان صورت که اگر پایین بودند، در همان مکان اتصال داشتند
نماز جماعت در مساجد چند طبقه
سؤال1230. آیا در مسجدى که چند طبقه است و از طبقات بالا مىتوان طبقههاى پایینتر را دید، مىتوان نماز جماعت برقرار نمود؟
پاسخ: بله، مىتوان.
ایستادن در صف اوّل نماز جماعت با شکسته بودن نماز
سؤال1231. اگر نماز شکسته باشد، مىتوانیم در صف اوّل جماعت بایستیم یا نه؟
پاسخ: اگر سبب قطع اتصال سایرین نباشد ـ مثل این که یک نفر باشد ـ اشکال ندارد و در هر صورت نمازش صحیح است.
ملاک اتصال صف اوّل
سؤال1232. آیا در صحت اتصال صف اوّل دیدن امام در تمام حالات شرط است؟ و اگر صف بسیار طولانى باشد و یا صف اوّل در بالکن باشد که امام را نبیند، آیا اتصال آنها اشکال دارد؟
پاسخ: اگر به واسطه طولانى بودن صف اوّل، کسانى که دو طرف صف ایستادهاند امام را نبینند، مىتوانند اقتدا کنند.
عدم توجه به شکسته شدن نماز صفهاى جلو
سؤال1233. اگر انسان در مکانى که نمازگزار مسافر زیاد است نماز بخواند، و در رکعت دوم پس از تشهد چشمان خود را ببندد و متوجه شکسته شدن نماز صفهاى جلو و به هم خوردن اتصال نشود، ادامه نماز او به جماعت صحیح است یا در صورت به هم خوردن صفوف هر چند او مطلع نشده باشد، نماز فرادا مىشود؟
پاسخ: نماز او فرادا مىشود.
مساوى بودن محل ایستادن امام و مأموم
سؤال1234. آیا امام و مأموم مىتوانند در کنار هم به صورت مساوى بایستند؟
پاسخ: اظهر جواز مساوات با امام، در محل ایستادن است، اگرچه احوط و افضل تقدم اندک امام است، و صدق تأخّر، مربوط به عرف است