سوال مدتی است که این موضوع ذهن مرا در گیر کرده آیا نمیتوان نماز را به زبان مادری خودم بخوانم
مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مدظله)
جواب:
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم و رحمة الله
وقت شما به خیر و برکت و نورانیت در سایه قرآن و ولایت معصومین (علیهم السلام) و تشکر از اعتمادتان به سایت انهار.
بزرگوار نمیشود نماز را به زبان فارسی خواند. فقط باید به عربی خوانده شود. البته قنوت را مطابق با فتوای اکثر مراجع عظام می شود به فارسی یا به زبان دیگر خواند.
اما اینکه چرا نمی توان تمام نماز را به فارسی یا زبان دیگری غیر از عربی بخوانیم؟
پاسخ:
خواندن نماز به صورت عربی و با همان الفاظ و کلماتی که پیامبر و دیگر مسلمانان صدر اسلام می‌خواندند، دلائل مختلفی دارد که به برخی اشاره می‌کنیم.
اول: تعبدی و توقیفی بودن خواندن نماز به لفظ عربی، به این معنا که شریعت اسلام دستور به عربی خواندن نماز داده است، نه فارسی.
با توجه به این که روح عبادت بر تسلیم و تعبد است، انسانی که می‌خواهد عبادت خدا کند، کاری را انجام می‌دهد که خداوند خواسته است. طبق آیات و روایات و سیره پیامبر این واجب و تکلیف دینی به این شکل واجب شده است، اگر چه انسان می‌تواند در غیر نماز با هر زبانی با خداوند سخن گوید.
دوم: جهت ایجاد زبانی مشترک میان همه پیروان اسلام و فراهم سازی وحدت و پیوند بین المللی دینی.
سوم: قرائت و اذکاری که در نماز است، به صورت دقیق در هیچ زبانی ترجمه ندارد. یعنی نمیتوان مفاهیمی را که در اذکار نماز است، به صورت دقیق ترجمه کرد و آن را بیان نمود. چه بسا برخی از کلمات یا جملات، معانی بسیاری در خود جای داده که با یک یا چند جمله نتوان همه آن‌ها را بیان نمود. (1)
به عنوان مثال از سوره حمد نام میبریم که هیچ ترجمهای که بتواند تمام مفاهیم آن را به زبان دیگر بیان کند، نیست. حتی تنها کلمه الله، هیچ معادلی در زبان دیگر ندارد و کلمه خدا در زبان فارسی معادل معنای الله نمیباشد.
در ضمن تجربه زندگی انسان‌ها نشان داده آن جا که دست‌ها ی انسانی در کارهای مختلف دخالت کرده است، آن را به صورت‌های مختلف در آورده که گاهی با اصل و حقیقت خود فاصله بسیار دارد. در مورد احکام و تکالیف دینی نیز این مسئله را در ادیان دیگر مشاهده می‌کنیم که دست بردن انسان‌ها در احکام و دستورهای دینی آن ها را به چه وضعی در آورده و گاهی آن را به صورت کلی پاک کرده و از بین برده است.
در مورد نماز و عبادت نیز ما امروزه در ادیان دیگر چیزی نمی‌بینیم که خواسته الهی باشد تا پیروان آن ادیان خود را موظف به انجام آن بدانند. به همین خاطر ارتباط دائمی و همیشگی که مسلمانان با خدا دارند، در ادیان دیگر مشاهده نمی‌کنیم. اگر چه با توجه به اسبابی که ذکر کردیم، نماز باید به زبان عربی خوانده شود، اما بدان معنی نیست که انسان نتواند به هیچ زبان دیگری با خداوند سخن بگوید.
انسان می‌تواند با هر زبانی که خواست در غیر نماز با خدا سخن گفته و با او راز و نیاز کند و درد‌ها و نیاز‌های خود را با او در میان گذارد. حتی در قنوت نماز که قسمت خواستن حاجت‌ها است. به فتوای اکثر فقها دعا به زبان فارسی و غیر فارسی در قنوت جائز است. (2)
شاید یکی از رموز خواندن نماز به زبان عربی و با دیگر شرایط و آداب حفظ نماز بعد از قرن‌ها است، در حالی که در ادیان دیگر اثری از آن نمی‌بینیم. چه بسا اگر به همان صورت که پیامبران گفته بودند، عمل می‌کردند و به خواست خود با آن برخورد نمی‌کردند، آن‌ها نیز چیزی به عنوان نماز می‌داشتند.
هشام بن حکم از امام صادق(ع) پرسید: چرا نماز واجب شد، در حالی که هم وقت می‌گیرد و هم انسان را به زحمت می‌اندازد؟ امام فرمود: «پیامبرانی آمدند و مردم را به آیین خود دعوت نمودند. عده ای هم دین آنان را پذیرفتند، امّا با مرگ آن پیامبران، نام و دین و یاد آن‌ها از میان رفت. خداوند اراده فرمود که اسلام و نام پیامبر اسلام(ص) زنده بماند و این از طریق نماز امکان پذیر است»؛(3) یعنی علاوه بر آن که نماز عبادت پروردگار است، موجب طراوت مکتب و احیای دین است.
در ضمن در مسائل عبادی خواست و اراده ما در آن نقشی ندارد، بلکه باید آن‌ها را طبق دستور شرع انجام دهیم تا مقصود و هدف و مصالحی که شارع (خداوند) در نظر دارد و از آن بی خبریم، حاصل گردد. همان گونه که در اصل نماز تعبّد و تسلیم وجود دارد، در اجزا و شرایط مختلف و از جمله عربی خواندن، این نکته مهم نهفته است. امیرمومنان (ع) در روایتی پس از بیان این که معنای اسلام، تسلیم شدن در مقابل پروردگار است که نشان تسلیم در عمل آشکار می‌شود، می‌فرماید: مومن، بنای دین خود را بر اساس رأی و نظر شخصی نمی‌گذارد، بلکه بر آن چه از پروردگارش رسیده، بنیان می‌نهد. (4)
اصولا نماز رابطه بنده با خدا و اظهار عبودیت و شکر گذاری در مقابل نعمت‌های او است. طبیعی است که بنده آن را به جا می‌آورد که خواسته خداوند و معبود اوست. هدف اصلی از خلقت انسان بندگی است و نماز بهترین شیوه اظهار بندگی است. اگر قرار باشد که هر انسانی طبق خواسته خود عمل نماید، نه کاری که خداوند خواسته، بندگی خداوند نمیشود بلکه بندگی خود و عمل طبق خواسته خود است.
پینوشتها:
1. استاد محمد تقی مصباح یزدی، قرآنشناسی، ص 102 - 92، با اقتباس و تلخیص، چاپ مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی، 1380ش.
2.توضیح المسائل مراجع ،مسئله1135 .
3. غلامعلی نعیم آبادی، نماز زیباترین الگوی پرستش، ص 35، به نقل از علل الشرایع، ج 2، ص 10.
4. سفینة البحار، ج4، ص233، ماده سلم.
منبع ما در پاسخگوئی با کمی تغییر: https://www.pasokhgoo.ir/node/22156
