مهریه-آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)

1- نحوه محاسبه مهریه زنی که سالها پیش ازدواج کرده

سؤال:مهریه زنی که 30 سال پیش ازدواج کرده چگونه محاسبه می شود؟

پاسخ:با در نظر گرفتن نرخ تورم متوسط اشیاء مختلف محاسبه و پرداخت می شود و می توانید از بانک مرکزی بپرسید.

2- وجوب پرداخت مهریه هایی که صیغه عقد بر آن جاری شده

سؤال:آیا مهریه ای را که به انسان تحمیل می کنند لازم است آنرا بپردازیم و یا آنچه که نیت پسر و دختر است کافی است؟

پاسخ:در صورتی که مهریه با رضایت طرفین نباشد اعتباری ندارد ولی اگر صیغه عقد بر مهریه ای خوانده شده نمی توان آن را بعداً انکار کرد مگر دلیل روشنی داشته باشید.

3- توافق در نحوۀ پرداخت مهریه هنگام عقد

سؤال:آیا اگر مرد نتواند در لحظه تعیین مهریه کل آن را بپردازد میتواند نیت کند که هر وقت داشت در صورت مطالبه بپردازد؟

پاسخ:در صورتی که به هنگام عقد شرط کنند که مرد هر زمان توانایی پرداخت داشت بپردازد (عند القدرة و الاستطاعة) در این صورت هر زمان که داشت می پردازد.

4- عدم اعتبار مهریه های بسیار بالا

سؤال:با عرض سلام محضر معظم له در مورد میزان مهریه نظر معظم له چیست؟تکلیف محاکم در مورد مهریه های بسیار بالا چیست؟

پاسخ:مهریه های بسیار بالا اعتباری ندارد زیرا قصد جدّی در آنها نمی باشد و اگر باشد نوعی سفاهت است.

5- فروش منزل مسکونی برای ادای مهریه

سؤال:شخصى مبلغ چهار میلیون تومان از بابت مهریّه همسرش بدهکار است، او داراى منزل مسکونى در بهترین محلّ مشهد مى باشد که اکنون به مبلغ سى میلیون تومان خریدار دارد آیا این منزل جزء مستثنیات دین است؟

پاسخ:هرگاه دین مزبور مطالَب باشد و منزل زاید بر شئونش بوده باشد باید منزل را تبدیل به منزلى که در حدّ شأنش باشد بکند و تفاوت آن را براى اداى دین صرف نماید.

6- مقدار مهریه در صورت عدم بکارت

سؤال:در صورتى که داماد به خاطر عدم بکارت، نکاح را فسخ کند چه مقدار از مهریه را باید بپردازد و در صورت تدلیس از چه کسى مى تواند بگیرد؟

پاسخ:در صورت شرط بکارت یا هر شرط کمال و عدم نقص ـ خواه به صورت ذکر در عقد باشد یا قبل از آن ـ چنانچه خلاف آن ثابت شود حقّ فسخ دارد و هرگاه دخول حاصل نشده باشد، مهر به کلّى ساقط است و اگر حاصل شده باشد، مهرالمسمّى پرداخته مى شود سپس از کسى که تدلیس کرده مى گیرد.

7- محاسبه مهریه های قدیمی

سؤال:مهریّه هایى که مثلا 50 سال پیش صد تومان بوده، آیا اکنون همان مقدار بر عهده زوج است یا این که باید قدرت مقدار خرید صد تومان در 50 سال پیش به عنوان مهریه محاسبه شود؟

پاسخ:باید مصالحه کنند یا برطبق قیمت امروز بپردازد.

8- عدم آگاهی از مقدار مهرالسنه

سؤال:اگر زنى مهریّه خود را مهرالسّنه قرار دهد، آیا معادل آن را طلب دارد یا مهرالمثل را؟

پاسخ:چنانچه طرفین مى دانسته اند که مهرالسّنه طبق مشهور پانصد درهم (نقره) است اشکالى ندارد و باید با پول رایج حساب کنند، اما اگر هردو یا یکى آگاه نبوده اند احتیاط آن است که در مورد مقدار مهر با هم مصالحه کنند.

9- مهر السنه

سؤال:مهرالسّنه چیست و ارزش فعلى آن چقدر است؟

پاسخ:مهرالسّنه طبق مشهور پانصد درهم نقره است و قیمت دقیق آن رامى توانید از زرگرها سؤال کنید.

10- مطالبه مهریه قبل از تمکین

سؤال:هرگاه زن جز به گرفتن مهر، حاضر به تمکین نباشد و شوهر قادر بر اداى مهر نباشد و در عین حال مى گوید: طلاق نمى دهم و تا پایان عمر نفقه مى دهم حکم این مسأله چیست؟

پاسخ:اولا; زن حق دارد قبل از تمکین، مطالبه مهر کند، حتّى اگر شوهر قدرت پرداخت مهریه را نداشته باشد.

ثانیاً; اگر شوهر مهر ندارد باید نفقه را بدهد.

ثالثاً; اگر این امر مدّتها ادامه یابد و باعث ضرر و زیان زوجه یا عسر و حرج شدید او شود حاکم شرع مرد را وادار به طلاق مى کند و اگر طلاق نداد حاکم شرع طلاق مى دهد و نصف مهر برذمّه زوج مى ماند تا وقتى که قدرت پرداخت پیدا کند.

11- همسری که بدون دخول باردار شده

سؤال:مردى ازدواج کرده ولى هنوز دخول نکرده است امّا زن از طریق انزال در محل باردار شده است وضعیت مهر بعداز طلاق چگونه خواهد بود؟

پاسخ:هرگاه مرد سبب باردار شدن زن شده است احتیاط واجب آن است که تمام مهر را بدهد، هرچند دخول نکرده باشد.

12- تجاوز اجباری چند نفر به یک زن

سؤال:چند نفر به زنى به اجبار تجاوز کرده اند:

الف) آیا هرکدام باید جداگانه یک مهرالمثل بپردازند یا همه یک مهرالمثل مى دهند؟

ب) هرگاه تجاوز از یک نفر چند بار واقع شود آیا مهرالمثل نیز تکرار مى شود؟

پاسخ:الف) هرکدام باید مهرالمثل جداگانه بپردازند

ب) هرگاه تکرار شود ظاهراً یک مهر بیشتر ندارد مگر این که مهر را بپردازد و مجدّداً تجاوز کند.

13- مقدار گرمی مهرالسنه

سؤال:مهرالسّنه که پانصد درهم مى باشد، یک درهم آن معادل چند گرم مى باشد؟

پاسخ:هر درهم در حدود 5. 2 گرم مى باشد بنابراین پانصد درهم در حدود 1250 گرم مى شود به طور تقریب.

14- مبنای قیمت مهرالسنه

سؤال:چون درهم سکّه دار این زمان وجود ندارد، آیا مبناى قیمت مهرالسّنه نرخ نقره عمومى مى باشد؟

پاسخ:در شرایطى که درهم سکّه دار وجود ندارد باید فرض را بر این بگیریم که اگر نقره موجود سکّه دار و رایج بود چه اندازه به قیمت آن افزوده مى شد اضافه قیمت را به طور تقریبى حساب کنیم و بر آن بیفزاییم و از آن جا که این حکم یک حکم استحبابى است محاسبات تقریبى در آن ضرر ندارد.

15- عدم تمکین زن قبل ازگرفتن مهریه

سؤال:غالب فقهاى شیعه فرموده اند زوجه حق دارد مهر غیر مؤجّل را مطالبه و قبل از دخول مى تواند از تمکین تا گرفتن مهر امتناع نماید و نیز فرموده اند در صورت بذل تمکین به فرض دریافت مهر (تمکین تعلیقى) استحقاق نفقه نیز دارد. آیا حقّ امتناع زوجه از تمکین مختص به دخول است یا شامل سایر استمتاعات و یا اطاعت از زوج در امور لازم (از قبیل اقامت در منزل شوهر یا مسافرت با رضایت وى) نیز مى گردد به نحوى که اگر در این امور از شوهر اطاعت نکند ناشزه محسوب مى شود؟

پاسخ:ظاهر این است که زن مى تواند بدون گرفتن مهر معجّل خود را مطلقاً تسلیم شوهر نکند و در این مدّت بر زوج واجب است نفقه او را بدهد.

16- همسر اختیار کردن پدر برای فرزند ناقص العقل

سؤال:درتحریرالوسیله و کتابهاى فقهى دیگر مذکور است که اگر پدر براى طفل صغیر خود عیال اختیار کند و طفل فقیر باشد، مهریّه آن زن به عهده پدر طفل مى باشد حال اگر پدر براى فرزند کبیر خود که ناقص عقل و گوش و زبان مى باشد و قادر نیست هزینه زندگى خود و همسرش را تأمین کند، عیال اختیار کند مهریّه و نفقه این زن بر عهده چه کسى مى باشد؟

پاسخ:ظاهر این است که نفقه بر پدر است واگر مهر نقدى باشد آن هم بر پدر است و در صورتى که بر ذمه زوج باشد مى توان انتظار بهبودى مجنون را کشید و اگر بهبود نمى یابد برعهده پدر است.

17- عندالمطالبه و عندالاستطاعة بودن مهریه

سؤال:زن و مردى و یا اولیا و بزرگان آنها قراردادى بین خودشان مى گذارند، مهریّه را هم تعیین مى نمایند، سپس مبلغ دویست هزار تومان از مهریّه نقداً داده مى شود و بقیّه بر ذمّه زوج مى باشد و ارتکاز عرفى بر این است که پس از انجام مراسم عروسى زوجه مى تواند مطالبه نماید و زوج هم باید عندالقدره بپردازد همان طورى که علماى گذشته در عقدنامه ها مى نوشتند (فلها المطالبه بشرط التمکین وله الاداء عندالقدره والامکان) ولى در این زمان دفاتر رسمى ازدواج بناى مذکور را در نظر نگرفته و مى نویسند که زوج باید عندالمطالبه پرداخت نماید و روى این اصل وقتى که اختلافى در بین آنها واقع مى شود زن مى گوید مادامى که شوهر مهریه را نقداً نپردازد حاضر به تمکین نخواهد شد باید نفقه او را هم بدهد آیا زوجه چنین حقّى را دارد؟

پاسخ:در صورتی که شرط شده باشد مهریه را عندالمطالبه بپردازد زن حق مطالبه مهر را دارد و اگر عدم تمکین به استناد عدم پرداخت مهریه باشد حق نفقه نیز دارد و اگر شرط شده باشد و یا قرینه از جهت عرف و عادت وجود داشته باشد که عندالقدرة و الاستطاعة بپردازد در صورت عدم توانایی شوهر، زن حق مطالبه ندارد و اگر تمکین ننماید حق نفقه ندارد

18- تعیین مهریه با ذکر قیمت آن

سؤال:برادر این جانب ده سال پیش (سال 64) ازدواج نمود و بابت مهریّه در عقدنامه چنین نوشته شده است: یک جلد کلام اللّه مجید به هدیّه پنج هزار ریال به انضمام یکصد و ده کیلوگرم نمک طعام به ارزش چهار هزار ریال و یک صد گرم ابریشم خالص سبز به ارزش یک هزار ریال و دویست و بیست و پنج گرم طلاى خوب و معمول بازار به ارزش فعلى نهصد هزار ریال و تعداد هفتصد (700) سکّه طلاى بهار آزادى به ارزش فعلى بیست و چهار میلیون و پانصد هزار ریال که جمعاً بیست و پنج میلیون و چهارصد و ده هزار ریال مى شود. به طورى که ملاحظه مى فرمایید مهریّه فوق تماماً به پول تبدیل گردیده است و قصد و نیّت زوج در زمان عقد همان مبلغ ذکر شده بوده است که توسط عاقد قرائت گردیده و مورد توافق و امضا قرار گرفته است اکنون زن مهریّه خود را بر اساس قیمت روز طلب مى نماید آیا حقّ با زن است یا شوهر؟

پاسخ:اگر موقع اجراى صیغه عبارت به همین صورت خوانده شده و قیمت هر یک از این امور بیان شده است مهریّه واقعى همان مبلغ ذکر شده مى باشد ولى اگربه طور یقین ثابت شود که شوهر قصد قیمت داشته و زن قصد سکه نه قیمت، مهریّه مذکور باطل مى شود و باید مهرالمثل داده شود.

19- مطلب مهریه مؤجل

سؤال:الف) دختر خانمى مهریّه اش هم معجّل بود و هم مؤجل، مقدار معجّل را در مجلس عقد دریافت نمود و در مؤجل، زمان خاصىّ معیّن نشد ولى از قراین حالیه و مقالیه مثل این که داماد از قبول کردن مهریّه سنگین امتناع داشت ولى پدر دختر گفت مهریّه را کى داده و کى گرفته، به دست مى آید که موقع پرداخت، بعد از عروسى است امّا الآن دختر به تحریک والدین اصرار بر دریافت مؤجّل نیز دارد آیا دختر و یا والدین او حقّ امتناع از عروسى را قبل از پرداخت باقیمانده مهریه دارند؟

ب) داماد قبل از عروسى براى خانم خود مقدار قابل توجّهى وسایل زینتى از قبیل طلا و غیره به عنوان هدیه گرفته است به فرض این که دختر حاضر به عروسى نشود آیا داماد حّق مطالبه آن وسایل زینتى را دارد و آیا استفاده دختر بعد از اطّلاع از عدم رضایت داماد از آن زینت آلات جایز است؟ ج) اگر مهریّه سیصد هزار تومان و نصف مایملک داماد باشد آیا این مهریّه باطل نیست؟

پاسخ:_هر گاه قراینى وجود داشته که مؤجل را با فاصله قابل ملاحظه اى بپردازند دختر نمى تواند از عروسى امتناع کند.

_حق دارد، و تصرّف در آن از سوى دختر در فرض مسأله جایز نیست.

_این مهریّه مجهول و باطل است و به جاى آن باید مهرالمثل بپردازد.

20- حکم مهریه باکره و غیر باکره

سؤال:آیا بین باکره و زنان دیگر در این مورد که دخول باعث مهر کامل و عدم دخول باعث تنصیف مهریه مى شود فرقى هست؟

پاسخ:فرقى میان باکره و غیر آن نیست