تعیین سال مالى‏

سؤال 994: کسى که اطمينان دارد به اينکه چيزى از درآمد سالانه‏اش تا پايان سال باقى نمى‏ماند، بلکه تمامى درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزينه‏هاى زندگى او مى‏شود، آيا واجب است براى خود سال خمسى تعيين کند؟ کسى که بر اثر اطمينان به اينکه چيزى از درآمدش زياد نمى‏آيد، سال خمسى تعيين نکرده، چه حکمى دارد؟
پاسخ: ابتداى سال خمسى با تعيين از جانب مکلّف مشخص نمى‏شود، بلکه يک امر واقعى است که براى کسى که شغل او کاسبى است با شروع کاسبى و براى کشاورز با رسيدن وقت برداشتِ محصول و براى کارگر و کارمند با دستيابى به اولين درآمد، آغاز مى‏شود. حساب سر سال خمسى و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلى نيست، بلکه راهى براى شناخت مقدار خمس است و وقتى محاسبه واجب مى‏شود که بداند خمسى به او تعلّق گرفته، ولى مقدار آن را نمى‏داند و اگر از منفعت کسب چيزى نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگى مصرف شود، خمس هيچ‌کدام از آنها بر او واجب نيست.

سؤال 995: آيا ابتداى سال مالى همان ماه اول کار است يا اولين ماهى که حقوق دريافت مى‏کند؟
پاسخ: شروع سال خمسى حقوق بگيران اعم از کارگران و کارمندان و غيره همان روز اولى است که مزد يا حقوق خود را دريافت مى‏کنند و يا مى‏توانند دريافت نمايند.

سؤال 996: تعيين ابتداى سال براى پرداخت خمس چگونه است؟
پاسخ: شروع سال خمسى نياز به تعيين از سوى خود مکلف ندارد، بلکه خود بخود بر اساس چگونگى حصول درآمد سالانه متعيّن مى‏شود. بنا بر اين ابتداى سال خمسى امثال کارگران و کارمندان از اولين روز امکان دريافت اولين درآمد از درآمدهاى کار و کارمندى است، و سال خمسى تجّار و مغازه داران از تاريخ شروع به خريد و فروش و سال خمسى امثال کشاورزان از تاريخ برداشت اولين محصول کشاورزى سال شروع مى‏شود.

سؤال 997: آيا تعيين سال خمسى بر جوانان مجردى که با پدر و مادر خود زندگى مى‏کنند، واجب است؟ ابتداى سال خمسى آنان از چه زمانى است و چگونه بايد آن را حساب کنند؟
پاسخ: اگر جوان مجرد درآمد شخصى هرچند به مقدار کم داشته باشد، واجب است که سال خمسى تعيين نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه کند تا در صورتى که چيزى از درآمد تا پايان سال باقى ماند، خمس آن را بپردازد و ابتداى سال خمسى او هنگام حصول اولين درآمد است.

سؤال 998: آيا زن و شوهرى که حقوق خود را به‌طور مشترک در امور منزل مصرف مى‏کنند، مى‏توانند سال خمسى مشترک داشته باشند؟
پاسخ: هر يک از آنان سال خمسى مستقلى به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر کدام خمس باقى‌مانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى بپردازد.

سؤال 999: من زنى خانه‏دار و مقلد حضرت امام(قدّس‏سرّه) هستم و همسرم سال خمسى دارد که در آن هنگام خمس اموال خود را مى‏پردازد و من نيز گاهى درآمدى دارم، آيا مى‏توانم براى خودسال خمسى جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتداى آن را زمان دستيابى به اولين سودى که خمس آن را نداده‏ام، قرار دهم و در پايان سال خمس باقى‌مانده را بعد از کم کردن مؤونه بپردازم؟ آيا به آنچه در طول سال خرج زيارت، هديه و مانند آن کرده‏ام، خمس تعلّق مى‏گيرد؟
پاسخ: بر شما واجب است که زمان دستيابى به اولين درآمد سال را ابتداى سال خمسى خود قرار دهيد، و هر چه را در طول سال از منفعت کسب خرج مصارف شخصى خود از قبيل آنچه ذکر کرده‏ايد، مى‏کنيد خمس ندارد و هر چه از منفعت کسب سال، از مؤونه و مخارج سالانه‏تان تا سر سال زياد بيايد، واجب است که خمس آن را بپردازيد.

سؤال 1000: آيا سال خمسى بايد شمسى باشد يا قمرى؟
پاسخ: مکلّف در اين مورد مخيّر است.

سؤال 1001: شخصى مى‏گويد که سر سال خمسى‏اش ماه يازدهم سال بوده است، ولى بر اثر فراموش کردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم براى خانه‏اش فرش و ساعت و موکت خريده است و در حال حاضر تصميم گرفته که سال خمسى اش را به ماه رمضان تغيير دهد، اشاره به اين نکته لازم است که اين شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمين مربوط به سال گذشته و امسال بدهکار است که آن را به‌صورت قسطى مى‏پردازد، نظر شريف حضرتعالى راجع به سهم امام و سادات کالاهاى مذکور چيست؟
پاسخ: تقديم و تأخير سال خمسى جايز نيست مگر با اجازه ولى امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اينکه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسى که پول پرداختى بابت خريد آن از درآمد سال قبل بوده است، بايد خمس آن پول‏ها پرداخت شود.

سؤال 1002: آيا انسان مى‏تواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وکلاى جنابعالى بپردازد؟
پاسخ: اشکال ندارد.