نبش قبر

نبش قبر(آیت الله العظمی فاضل)

سؤال 227 ـ در رساله توضیح المسائل فرموده اید: میّت را اول با آب سدر، دوم با آب کافور، سوم با آب خالص، غسل دهند، حال شخصى میت را اشتباهاً اول با آب کافور و بعد با آب سدر غسل داده و پس از دفن متوجه شده است، آیا باید قبر را نبش کنند و غسل را به ترتیب اعاده کنند؟

پاسخ: چنانچه بدن میت فاسد نشده و نبش قبر موجب هتک میت یا اذیت مردم از جهت بوى تعفن و یا مشقت و حرج نمى شود، واجب است قبر را نبش کنند و غسلها را به نحو صحیح اعاده کنند والاّ لازم نیست.

سؤال 228 ـ قبل از غسل، آب کافور نجس شده و جنازه را با همان آب کافورِ نجس غسل داده اند و پس از دفن متوجه شده اند وظیفه چیست؟

پاسخ: در فرض سؤال، چنانچه بدن میت متعفن نشده و هتک نمى شود و نبش و اعاده غسل، موجب مشقت و حرج نیست، واجب است نبش قبر کنند و غسل با آب کافور و آب خالص را اعاده کنند و کفن را تطهیر، یا تعویض کنند و پس از حنوط و نماز مجدّد، او را دفن کنند، اما اگر هتک مى شود یا متعفن شده و موجب حرج است تکلیفى ندارند.

سؤال 229 ـ بعد از دفن متوجه شده اند که میّت را بدون حنوط دفن کرده اند، آیا نبش و حنوط واجب است؟

پاسخ: چنانچه محذورى از نبش نباشد، نبش کنند و در همان قبر، میت را حنوط کنند و بیرون آوردن جنازه لازم نیست.

سؤال 230 ـ شخصى را در قبرستان مسلمین دفن کرده اند، پس از آن معلوم شده که مسلمان نبوده است (بهایى و کافر بوده)، آیا لازم است قبر او را نبش کنند و او را از قبرستان مسلمین خارج کنند؟

پاسخ: چنانچه نبش قبر او موجب اذیت مردم نشود و مشقت و حرج بر مسلمین نباشد، قبر او رانبش و جسد او را جاى دیگر دفن کنند و اگر بودن او در قبرستان مسلمین موجب هتک مسلمین باشد، واجب است قبر او را نبش کنند و جسدش را جاى دیگر دفن کنند.
سؤال 231 ـ شهردارى قبرستان قدیمى را جهت راه سازى تخریب و خاک بردارى مى کند، که در قسمتى از آن چند سال قبل میت دفن شده آیا جایز است آن چند قبر را نبش و استخوان آنها را به جاى دیگر منتقل کنیم؟

پاسخ: نبش و تخریب قبر جایز نیست، ولى چنانچه در معرض تخریب و هتک باشد مانعى ندارد.

سؤال 232 ـ اگر مسلمان در قبرستان غیرمسلمین دفن شود، آیا نبش قبر وانتقال جنازه جایز است؟

پاسخ: درصورت صدق هتک، نبش قبر ونقل جنازه به محلّ مناسب واجب است.

سؤال 233 ـ در قبرستان قدیمى به گمان اینکه استخوانهاى قبلى پوسیده و خاک شده است، جهت دفن جنازه اى، قبر کندند و اتفاقاً دیدند که استخوانهاى قبلى موجود است، وظیفه چیست؟ و فعلاً که نبش واقع شده، آیا جایز است جنازه موجود را در آن قبر دفن کنند؟ البته قبرستان عمومى و قدیمى است و صاحب قبر نامعلوم است.

پاسخ: نبش قبر جایز نبوده و تا یقین به خاک شدن جنازه و استخوانهاى قبلى حاصل نشود نباید نبش کنند، ولى فعلاً که چنین اتفاقى افتاده است، در فرض سؤال باید استخوانهاى قبلى را دفن کنند و دفن جنازه فعلى هم در آن قبر مانعى ندارد.

سؤال 234 ـ اگر ده نفر را در یکجا دفن کنند و بعد از دفن معلوم شود یکى از آنها بدون غسل دفن شده، تکلیف چیست؟

پاسخ: در فرض مذکور که نبش قبر مستلزم عسر و حرج و موجب هتک و بى احترامى به اموات مى شود، وظیفه اى ندارید.

سؤال 235 ـ قبر یکى از بزرگان در محل نامناسبى قرار گرفته است یا در مسیر خیابان واقع شده است، آیا جایز است اطراف قبر او را خالى کرده و قبر را با وسایل جدید بدون اینکه نبش قبر شود، به محل مناسبى منتقل کنیم؟

پاسخ: در فرض سؤال که نبش قبر صدق نمى کند، مانعى ندارد و چنانچه بقاء قبر در آن مکان مستلزم هتک میت باشد انتقال به نحو مذکور راجح و در بعضى موارد لازم است.

سؤال 224 ـ شخصى را در مسجد دفن کرده اند و مى گویند او وصیت کرده که در مسجد دفن شود، آیا این وصیت و دفن صحیح و جایز است؟

پاسخ: دفن اموات در مسجد و آنچه متعلق به مسجداست (اعم از صحن و راهرو و غیره) جایز نیست و وصیت به آن هم صحیح و نافذ نیست، چون خلاف وقف است. لذا در فرض سؤال اگر جنازه را تازه دفن کرده اند و متعفن نشده، باید قبر را نبش کنند و جنازه را درمحل دیگرى دفن کنند، بلى جایز است کسى ملک شخصى خود را وقف مسجد کند و قسمتى از آن را، از اول، براى دفن خود تعیین کند که در چنین صورتى دفن او در آن محل ولو کنار مسجد، یا راه رو مسجد باشد، اشکالى ندارد و شاید مورد سؤال از این قبیل باشد.

سؤال 225 ـ بیرون آوردن دندان مصنوعى میّت (اگر طلا باشد) چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر موجب اذیت میت نشود مانعى ندارد.

سؤال 226 ـ آیا ساختن مقبره یا حجله بر روى قبر و یا نرده کشیدن اطراف آن در قبرستانهاى عمومى جایز است؟

پاسخ: این گونه کارها نسبت به افراد عادى لغو است و رجحان شرعى ندارد، بعلاوه در قبرستانى که وقف دفن عموم شده است، هرگونه تصرفى که مانع دفن اموات بشود جایز نیست و برخلاف وقف است و فایده اى هم براى میت ندارد و بهتر است آنچه صرف این قبیل کارها مى شود، به نیت میت صرف خیرات و صدقات شود که براى او نفعى داشته باشد