شرائط صحت مضاربه

سؤال 3 - شرائط صحت مضاربه را بيان فرمائيد؟

جواب:  بايد متعاقدين (مالك و عامل) بالغ و عاقل و مختار باشند و مالك محجور نباشد و رأس المال عين باشد بنابر اين مضاربه بر منفعت يا دين صحيح نيست و نيز رأس المال بايد طلا و نقره مسكوك رائج باشد و با پول غير طلا و نقره صحيح نيست و نيز بايد معين باشد پس اگر مالك در مقام واقع ساختن مضاربه، به عامل بگويد: مضاربه كردم به يكى از اين دو مال يا به هر كدام از اين دو مال را كه تو بخواهى صحيح نيست و نيز بايد رأس المال ازجهت مقدار و وصف معلوم باشد و نيز بايد ربح معلوم باشد و مقدار آن با كسر مشاع تعيين شود مثلا قرار بگذارند كه ربح در بين مالك و عامل تنصيف شود يا يك ثلث ربح براى عامل و دو ثلث آن براى مالك باشد پس اگر مالك بگويد صد درهم براى من و بقيه براى تو باشد باطل است و بايد ربح در بين خصوص مالك و عامل باشد پس اگر مقدارى از ربح را براى شخص ثالثى كه اجنبى از اين معامله است قرار دهند باطل است.

سؤال 4 - اگر مالك، رأس المال را به كسى بدهد كه با آن زراعت كند و سود را با هم تقسيم كنند مضاربه صحيح است يا خير؟

جواب:  شرط است در مضاربه، اين كه سود بردن بوسيله تجارت و كسب باشد و مضاربه، بنحو مذكور در سؤال واقع نمىشود و هم چنين اگر مالك مالى را به نانوا يا آشپز يا رنگرز مثلا بدهد تا آنها در حرفه خودشان مصرف كنند و ربح بين آن دو تقسيم شود مضاربه صحيح نيست و واقع نمىشود.

سؤال 5 - هر گاه مالك، متاعى را به كسى بدهد و بگويد اين را به فروش و ثمن آن مضاربه باشد آيا صحيح است يا خير؟

جواب:  صحيح نيست مگر اين كه بعد از فروش آن متاع، عقد مضاربه بر ثمن واقع شود.

سؤال 6 - آيا در مضاربه تعيين مدت شرط است يا خير؟

جواب:  شرط نيست.

سؤال 7 - هر گاه كسى، شبكه ماهيگيرى را به صياد بدهد و قرار بگذارند كه هر مقدار ماهى صيد شد بين آنها تنصيف يا تثليث شود آيا اين معامله بعنوان مضاربه يا عنوان ديگر صحيح است يا خير؟

جواب:  اين نحو معامله باطل و فاسد است و هر چه ماهى صيد شود مال صياد است لكن بايد اجرة المثل شبكه را به صاحب آن بدهد. بلى اگر صاحب شبكه از اول به صياد اذن بدهد كه در شبكه تصرف كند مشروط بر اين كه نصف آنچه را كه صيد مىكند براى صاحب شبكه تملك كند مانعى ندارد و در اين صورت صاحب شبكه با صياد به مقدارى كه صياد قصد نموده شريك مىشود.

سؤال 8 - هر گاه شخصى مالى را به ديگرى بدهد كه با آن درخت يا گوسفندى بخرد و ميوهدرخت و نتائج گوسفند بين آنها تقسيم شود چه صورت دارد و آيا داخل در مضاربه هست يا خير؟

جواب:  مضاربه نيست و معامله هم فاسد است بنابر اين ميوه و نتائج مال صاحب مال مىشود لكن بايد اجرة المثل عمل عامل را بدهد.

سؤال 9 - آيا مضاربه بر مال مشاع صحيح است يا خير، به اين نحو كه مثلا يكصد درهم مشترك بين دو نفر باشد يكى از آنها مالك دو ثلث و ديگرى مالك يك ثلث است، صاحب يك ثلث به شخص ثالثى مىگويد مضاربه كردم با تو در سهم خودم كه يك ثلث است.

جواب:  بلى در مورد سؤال كه مقدار مال مشترك معلوم است و عامل هم مقدار حصه كسى را كه با او قرار مضاربه مىكند مىداند صحيح است.