فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)

سؤال1950- مبلغ 350 هزار تومان را به شخصی داده‌ام که با پول من کاسبی کند و در ازای هر 100 هزار تومان ماهی 3 هزار تومان بطور ثابت به من می‌دهد امروزه این معامله را پول مضاربه ای می‌گویند خواهشمندم حلال و یا حرام بودن آن را مشخص کنید.

جواب: مضاربه بنحو مذکور در سؤال صحیح نیست یکی از شرائط شرعی مضاربه آن است که سهم سود هر یک از طرفین به نحو کسر مشاع مانند ثلث، نصف و ربع مقرّر گردد و اما تعیین مقدار معیّن مانند ماهی 3 هزار تومان برای صاحب پول صحیح نیست بلی صاحب پول آخر هر ماه و یا آخر سال می‌تواند سهم سود خودرا در صورتی که سودی حاصل شده باشد به مبلغ مذکور مصالحه نماید. و اللَّه العالم

سؤال1951- مبلغی پول به آقائی داده‌ام که ماهیانه مبلغی را بعنوان سود بدهد ولی ورشکست می‌گردد و می‌گوید که کار نکرده‌ام تا به شما سود بدهم حکم شرعی آن را بیان فرمائید.

جواب: در فرض سؤال چنانچه پول را به نحو مضاربه و با رعایت شرائط آن در اختیار عامل قرار داده است در صورتی که عامل معامله‌ای نکرده باشد و سودی عاید نشده باشد، صاحب پول حق دریافت سود ندارد و اگر پول را قرض داده که در ماه مبلغی سود بگیرد چه معامله بشود و چه نشود، در این صورت حکم ربا دارد و جایز نیست.

سؤال1952- اگر پولی را به شخص کاسبی بدهیم که معامله کند و نامبرده در قبال آن بگوید اگر ضرر کردم خودم ضررش را قبول دارم و اگر سود کردم هر ماه مبلغ معینی حد اقل بشما می‌پردازم مثلًا در قبال 500000 تومان ماهیانه 13000 تومان می‌پردازم و اگر سود بهتری داشتم ممکن است چیزی اضافه بدهم این معامله شرعاً صحیح است یا خیر و منفعت این پول حلال است یا خیر؟

جواب: این معامله مشروعیت ندارد و اگر غرض این بوده که گیرنده پول برای خودش با آن معامله کند عنوان قرض ربوی پیدا می‌کند و حرام است.

سؤال1953- برای اینکه پولی را به کسی بدهیم که کاسبی کند و سودی به صاحب پول بدهد راه صحیح شرعی آن چیست؟

جواب: پول را به عنوان مضاربه به کاسب بدهد که او با آن معامله کند به این صورت که مثلًا ثلث یا نصف یا ربع درآمد متعلّق به صاحب پول دو ثلث یا نصف یا سه چهارم متعلق به کاسب و عامل باشد و اگر سرمایه تلف شود از صاحب سرمایه باشد و کاسب ضامن نباشد.

سؤال1954- کسانی که پولی را به انسان می‌دهند که با آن معاملاتی بشود و شخص وکیل می‌گردد که معاملات را انجام داده و در قبال آن پول سودی را که مورد توافق طرفین می‌باشد به طرف سرمایه‌گذار متعهد گردد به چه شکل می‌باشد؟

جواب: اگر بصورت مضاربه عمل کند بی‌اشکال است ولی بصورتی که مرقوم شده صحیح نیست.

سؤال1955- مبلغ پانصد هزار تومان میخواهم به کسی بدهم که با آن کار کند و از قرار هر ماه مبلغ سی هزار تومان به بنده بدهد آیا این عمل جایز است یا خیر؟

جواب: عمل بنحو مذکور صحیح نیست و راه صحیح این است که با کاسب قرار بگذارد که سود این پول هرچه شد نصف یا ثلث آن مثلًا مال من و بقیه مال تو باشدیعنی بنحو کسر مشاع (درصد) تعیین نمایند بلی اگر آنچه را ماهیانه می‌گیرد بعنوان علی الحساب بگیرد و در آخر ماه یا سال تمام سود سهم خود را به آنچه تا آن موقع گرفته، مصالحه نماید اشکال ندارد.

سؤال1956- این جانب مبلغی پول در یک شرکتی گذاشته‌ام بدون هیچ‌گونه قراردادی و هیچ‌گونه حرفی در هر سه ماه مبلغی پول به این جانب می‌دهند آیا از نظر شرع مقدس اسلام صحیح است یا خیر؟

جواب: بطور کلی چنانچه قرض را مشروط به گرفتن زیاده نداده باشید و خود شخص مبلغی می‌دهد و طوری باشد که اگر ندهد شما خود را طلبکار ندانید و مطالبه ننمایید اشکال ندارد و همچنین است اگر به جهت انجام معامله مشروع پول را به او پرداخته‌اید و او هم از سود معاملات به شما می‌پردازد. و اللَّه العالم

سؤال1957- پولی بعنوان قرض الحسنه به تاجری می‌دهیم و همان قدر هم رسید می‌گیریم نه بیشتر او با آن پول کار می‌کند و بدون اینکه هیچ شرط و قراری با هم بگذاریم او خود ماهیانه مبلغی باختیار خود بما می‌دهد و یا می‌بخشد این مسأله چه حکمی دارد حلال است یا حرام؟

جواب: چنانچه در قرض قرارداد سود نباشد و قرض‌گیرنده با رضایت و طیب خاطر چیزی به قرض دهنده بدهد اشکال ندارد، بلکه مستحب است. و اللَّه العالم