فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)

حضانت فرزندان پس از طلاق

سؤال 494. در صورت طلاق والدين، بر اساس چه شرايط و مصالحى حضانت فرزندان به يكى از آن دو سپرده مى  شود؟ اگر حضانت به مادر سپرده شود، آيا بر شوهر لازم است كه نفقه فرزندان را بدهد؟ حضانت فرزندان تا چه سنى بر عهده  ى والدين است؟

جواب: در اين رابطه به مسايل 1985 تا 1987 رساله رجوع شود، ولى نفقه  ى آن ها بر پدر واجب است و تا حدى كه به حدّ بلوغ و رشد نرسيده  اند، حضانت آن ها بر پدر و مادر است.

حضانت فرزندان نامشروع

سؤال 496. حضانت فرزندانى كه از طريق نامشروع به دنيا مى  آيند، بر عهده  ى چه كسى مى باشد؟

جواب: بنابر جريان احكام ولد ـ مگر آن چه به دليل خارج شده ـ مثل ديگران است.

واگذارى حضانت فرزندان

سؤال 497. اگر زن و شوهر بعد از جدايى، حق حضانت فرزندانشان را به ديگرى يا شخص ثالثى واگذار كنند، آيا بلافاصله بعد از واگذارى يا بعد از گذشت مدتى، مى  توانند از حرف خود بازگردند؟

جواب: اگر اين واگذارى در قبال وجهى نبوده، مى  توانند از آن برگردند ولى اگر در قبال گرفتن وجهى به صلح و مثل آن باشد، ممكن است گفته شود حكم آن عقد را دارد و هم چنين اگر شرط ضمن عقدى لازم ـ به عنوان صرف نظر نمودن از حق حضانت ـ شده باشد، رعايت آن شرط لازم است.

انتقال حضانت به زوج

سؤال 498. زوجه اى علاوه بر بذل تمام يا مقدارى از مهريه، حضانت بدون نفقه يا با نفقه  ى فرزندان دختر بالاتر از هفت سال خود را به عهده مى  گيرد؛ ولى بعد از طلاق از حضانت و نگهدارى اطفال امتناع مى  ورزد. در اين مورد آيا دادگاه مى  تواند زوجه را به حضانت از فرزندان دختر الزام كند و يا اين كه حضانت به زوج منتقل مى  شود؟

جواب: به زوج منتقل مى  شود.

ممانعت ولىّ قهرى از حضانت مادر

سؤال 499. آيا ولىّ قهرى اطفال بعد از فوت پدر آن ها مى  تواند از حضانت آن ها توسّط مادرشان به علّت ازدواج بعدى مادر و يا هر علّت ديگر ممانعت به عمل آورد؟

جواب: در صورت وفات پدر، حضانت مخصوص مادر است؛ اما در صورت ازدواج او تأمل است، احتياط در رعايت رضايت صاحب حقى است كه حق او از حق پدر و مادر متأخر است.

مشقت زياد در حقّ حضانت

سؤال 500. آيا اگر عمل به حقّ الحضانه، مستلزم عسرو حرج فوق  العاده نسبت به ديگرى باشد ـ مثل اين كه گرفتن فرزند از مادر بعد از دو سال و ردّ به پدر باعث مشقّت خوف عقلايى خطرناك و غير قابل تحمّل براى مادر باشد، كه اين مشقّت اضافه بر اصل مشقّت فراق است كه معمولاً متوجّه مادر مى  شود ـ و يا عمل به حق ّ الحضانه باعث فساد و انحراف اخلاقى و تربيتى كودك باشد، در اين صورت باز حقّ حضانت ثابت است يا به حكم حرج و فساد ساقط مى  شود؟

جواب: در فرض سؤال، حقّ حضانت ساقط است.

مطالبه  ى اجرت در قبال حضانت

سؤال 501. پس از فوت پدر، آيا مادر در قبال حضانت فرزندان صغير مى  تواند از جدّ پدرى مطالبه  ى اجرت كند؟

جواب: اگر حضانت بر او باشد، مشكل است.