شرایط و چگونگى عدالت امام جماعت و نحوه احراز آن
سؤال1078. شرایط امام جماعت چیست و منظور از عدالت امام جماعت چیست؟
پاسخ: امام جماعت باید شیعه دوازده امامى، عاقل، عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و بنابر احتیاط بالغ بوده و اگر مأموم او مرد است، امام نیز باید مرد باشد و عدالت معتبر در امام جماعت عبارت است از حسن ظاهر یعنى دورى جستن از گناهان کبیره، به طورى که ظاهر احوال شخص به طور ظنّى دلالت کند که او بناى بر ترک گناه دارد، نه آن که اتفاقا چند روزى گناه را ترک کرده باشد و مأموم باید این حسن ظاهر را احراز کند، و اصرار بر گناهان صغیره، به منزله گناه کبیره است.
اعمال منافى مروّت
سؤال1079. آیا اعمالى که با مروّت منافات دارد، مضرّ به عدالت امام است؟
پاسخ: خیر مضرّ نیست؛ مگر به حدّى که منافى با کاشفیّت ظنّیه بر بناى بر ترک گناه باشد.
پخش موسیقى در مسجد
سؤال1080. امام جماعتى که از مسجدش صداى نوار موسیقى مطرب و غیرمطرب پخش مىشود و او اهمّیتى نمىدهد و یا احیانا در آن مجلس شرکت مىکند، آیا از عدالت ساقط مىشود؟
پاسخ: با عدم محمل صحّت، عدالت او مشکل دارد
خصوصیاتى که باعث رجحان در امام جماعت مىشود
سؤال1081. چه خصوصیاتى باعث مىشود که شخصى براى امام جماعت بودن بر افراد شبیه خود رجحان داشته باشد؟
پاسخ: صاحب مسجد و امامى که براى امامت آن مسجد معیّن شده، و صاحب منزل یا مستأجر آن در صورت واجد شرایط بودن از دیگران در امامت براى جماعت مقدم هستند و مستحب است کسى را که فقیهتر یا قرائتش از دیگران بهتر یا بزرگتر یا هاشمى است، امام جماعت قرار دهند.
مراد از گناهان کبیره
سؤال1082. منظور از گناهان کبیره که امام جماعت باید تارک آنها باشد چیست؟
پاسخ: هر گناهى است که در قرآن بر آن وعده به آتش یا عذاب داده شده باشد یا در عبارتى کبیره بودن آن تصریح شده باشد یا از گناهى که کبیره بودن آن ثابت است، اعظم یا مساوى شمرده شده باشد.
منظور از اصرار بر گناهان صغیره
سؤال1083. منظور از اصرار بر گناه صغیره که به عدالت ضرر مىرساند، چیست؟
پاسخ: هر گناه غیر از گناه کبیره (که تعریف آن گذشته) صغیره است و انجام دادن آن براى بار دوّم (بدون این که پس از بار اوّل توبه واقع شود) اصرار است.
مطالبه پول در قبال نماز جماعت
سؤال1084. در صورتى که امام جمعه و یا امام جماعت نسبت به دنیا حریص باشد و در قبال خواندن نماز جماعت و جمعه و یا سخنرانى از مردم پول مطالبه نماید، آیا مىشود در نماز به او اقتدا کرد؟
پاسخ: آن چه مرقوم شد مضرّ به عدالت نیست؛ مگر در این راه مرتکب کبیره شود یا بر صغیره اصرار ورزد.
معاشرت با افراد فاسق
سؤال1085. آیا جایز است به کسى که با حضورش در بین افرادى که فاسق هستند باعث تقویت آنها است اقتدا کرد؟ ناگفته نماند که حضورش نه به خاطر هدایت و ارشاد باشد، بلکه قصد به هم نزدن دوستى و یا جبران خوبىهاى آنها در حقّش باشد؟
پاسخ: موارد مختلف است و با امکان حمل فعل مسلم بر صحیح، حمل بر فساد نباید کرد.
دروغ گفتن یا نوشتن
سؤال1086. اگر کسى آشکارا دروغ بگوید و یا بنویسد و یا باعث دروغ دیگران باشد و براى شخص و اشخاص موارد فوق واضح باشد، آیا اقتداى به او جایز است یا خیر؟
پاسخ: عادل، دروغ حرام نمىگوید، مگر ضرورت لازمالمراعات باشد که رهایى از حرام یا انجام واجب متوقف بر آن باشد و در هر صورت با امکان، باید حمل بر صحّت شود که شاید دروغ مصلحتآمیز بوده است.
ریش تراش بودن امام جماعت از روى جهل به مسأله
سؤال1087. حکم نماز جماعتى که به امامت جماعت فرد ریش تراش ـ از روى جهل به مسأله ـ برگزار شده است، چیست؟
پاسخ: جماعت باطل است و احتیاطا باید آن نماز را قضا کنند.
توبه از گناه کبیره
سؤال1088. شخصى مرتکب گناهى که مستوجب حدّ شرعى است شده است؛ ولى چون فقط خودش مىداند و توبه کرده و حکم به عدالت او هم مىشود، آیا مىتواند امام جماعت بشود؟ کراهت چه طور؟
پاسخ: مانعى ندارد و امام جماعت شدن فردى که حدّ شرعى بر او جارى شده است، مکروه است نه آن چه در سؤال ذکر گردیده است.
امامت جماعت دانشجو
سؤال1089. آیا دانشجوى دانشگاه مختلط که مقیّد به آداب و اصول اسلامى است، مىتواند در نمازخانه دانشکده امام جماعت بشود؟
پاسخ: شرایط امام جماعت در رساله مذکور است.
شخصى که نمىدانسته عمل امام جماعت او را از عدالت خارج مىکند
سؤال1090. شخصى مىدانسته که عدالت از شرایط امام جماعت است. او عملى را از امام جماعت مىدیده که در حقیقت ساقط کنندهى عدالت بوده، ولى او نمىدانسته و به آن امام اقتدا مىکرده است، بعدا مىفهمد عمل مذکور امام را از عدالت خارج مىکند. تکلیف نمازهایى که به این صورت به جماعت خوانده است، چیست؟
پاسخ: اگر ندانستن او به جهل به مسأله بر مىگردد، احتیاطا اعاده کند.
امام جماعتى که از طرف سازمان تبلیغات یا امور مساجد فرستاده مىشود
سؤال1091. آیا پشت سر امام جماعتى که از طرف سازمان تبلیغات اسلامى یا سازمان امور مساجد فرستاده مىشوند، مىتوان نماز خواند؟
پاسخ: اگر عادل و واجد شرایط باشد، جایز است.
امامت کسى که خود را واجد شرایط نمىداند
سؤال1092. آیا کسى که خود را واجد شرایط امامت جماعت نمىداند، ولى دیگران به او این اعتماد را دارند و او نیز مىداند که اگر نپذیرد، نماز جماعت منعقد نخواهد شد، مىتواند به عنوان امام جلو بایستد و دیگران به او اقتدا کنند؟
پاسخ: لازم نیست امام جماعت، خودش را عادل بداند.
پرداخت وجه به امام جماعت در ادارهها
سؤال1093. آیا پرداخت وجه به امام جماعت که در نمازخانهى ادارات، نماز مىخواند از طرف اداره صحیح است؟
پاسخ: اگر اخذ اجرت صدق ننماید، مانعى ندارد وگر نه جایز نیست، بنابر احوط.
اجرتى که ادارات به ائمهى جماعات مىدهند
سؤال1094. اجرتى که بعضى از ادارت دولتى به بعضى از روحانیونى که در آنجا اقامهى نماز مىکنند و یا مسأله مىگویند، مىدهند چه حکمى دارد؟ اگر این فرد روحانى قصد گرفتن اجرت داشته باشد، آیا نمازهایى که به جماعت خوانده شده صحیح است؟
پاسخ: اگر براى کارهاى غیر واجب باشد و یا به عنوان اجرت بر کار واجب نباشد، اشکال ندارد ولى در هر حال عمل، صحیح واقع مىشود، هر چند عبادى باشد.
سهم امام و پولهایى که امام جماعت بابت امر خاصّى دریافت کرده است
سؤال1095. امام جماعتى از مردم و مأمومین، مقدارى پول و قدرى سهم مبارک امام ـ علیهالسّلام ـ جهت ساختن مسجد گرفته؛ ولى در این مورد اقدامى نکرده است. به همین دلیل صاحبان پول، پول خود را طلب مىکنند؛ امّا او مىگوید شما حق مطالبه ندارید، چون من وکیل شرع هستم و خودم مىدانم چه کنم. آیا این مسأله به عدالت او ضرر مىرساند یا نه و آیا مىتوان پشت سر این فرد نماز خواند؟
پاسخ: تا جایى که حمل بر صحت ممکن باشد، مضرّ به عدالت نیست.
کسب اجازه از مجتهد جهت امامت جماعت
سؤال1096. آیا براى امام جماعت شدن نیاز به کسب اجازه از مجتهد است، یا همان توجّه و اعتماد مردم کافى است؟
پاسخ: همان که مردم او را عادل بدانند، کافى است.
دفتر ازدواج داشتن امام جماعت
سؤال1097. آیا صاحب دفتر ازدواج بودن، به عدالت امام جماعت خدشه وارد مىکند؟
پاسخ: اگر شرایط ذکر شده جهت امامت جماعت را دارا باشد، مسأله مذکور منافاتى با امامت او نخواهد داشت.
امام جماعتى که قاضى است، ولى به درجهى اجتهاد نرسیده
سؤال1098. آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتى که شغل قضاوت دارد، ولى مجتهد نیست، صحیح است؟
پاسخ: شرایط امام جماعت در رساله ذکر شده است که در صورت احراز آن، اقتداى به او جایز است.
مشاهدهى غیبت از امام جماعت
سؤال1099. اگر امام جماعت را چندین مرتبه در حال غیبت کردن ببینم، آیا از عدالت خارج مىشود؟
پاسخ: اگر امکان حمل بر صحّت ندارد، از عدالت خارج مىشود.
امام جماعتى که امر به معروف و نهىازمنکر نمىکند
سؤال1100. آیا اقتدا به امام جماعتى که قادر بر امر به معروف و نهىازمنکر است، ولى این کار را نمىکند، جایز است؟
پاسخ: اگر با وجود تمام شرایط وجوب، آن را ترک مىکند از عدالت ساقط مىشود و علم به این مطلب لازم است.
عدالت امام جماعتى که قوانین رانندگى را رعایت نمىکند
سؤال1101. امام جماعتى که با اتومبیل رفت و آمد مىکند و بعضى از قوانین راهنمایى و رانندگى را رعایت نمىکند، عادل مىباشد یا خیر؟
پاسخ: اگر عناوین ثانوى دیگر که ضرر به عدالت مىزند، در میان نباشد، مضرّ به عدالت نیست.
شرکت در مجلس موسیقى
سؤال1102. اگر امام جماعتى در مجلسى شرکت مىکند که در آن مجلس صداى موسیقى مطرب و غیر مطرب پخش مىشود و او اهمیتى نمىدهد؛ از عدالت ساقط مىشود؟
پاسخ: اگر امکان حمل به صحّت ندارد، بله ساقط مىشود.
دروغ گفتن امام به صورت شوخى
سؤال1103. اگر امام جماعتى به صورت شوخى گاهى دروغ بگوید، آیا از عدالت خارج شده است؟
پاسخ: خیر، خارج نمىشود.
امام جماعت شدن شخصى که کافر بوده و بعدا مسلمان مىشود
سؤال1104. پدر و مادر شخصى کافر بوده و خودش نیز تا سالها کافر بوده و سپس توبه کرده و مسلمان مىشود. آیا چنین شخصى مىتواند عادل و در نتیجه امام جماعت بشود؟
پاسخ: بله، امکان دارد.
اعتقاد به تحریف دعاهاى مفاتیح الجنان
سؤال1105. اگر امام جماعتى عقیده داشته باشد که برخى از دعاهاى مفاتیح الجنان تحریف شده است، عادل مىباشد یا خیر؟
پاسخ: مضرّ به عدالت نیست.
امامت شخص وسواسى
سؤال1106. اگر شخصى وسواسى باشد ـ مثلاً کلمهاى را چند بار تکرار مىکند ـ ، مىتواند امام جماعت باشد؟
پاسخ: تا به حدّ بطلان نمازش نباشد، اقتداى به او جایز است.
امامت شخص بىگناهى که بنابر حکم دادگاه بر او حدّ جارى شده است
سؤال1107. شخصى در دادگاه محکوم شده و حدّ شرعى بر او جارى شده است در حالى که خود او مىداند بىگناه بوده. آیا این فرد مىتواند امامت جماعت افرادى که او را مىشناسند یا نمىشناسند را، بر عهده بگیرد؟
پاسخ: بله، مانعى ندارد.
امامت شخص مخالف انقلاب
سؤال1108. اشخاصى که مخالف انقلاب یا نظام جمهورى اسلامى و یا مخالف ولایت فقیه هستند، آیا اقتدا به آنها جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر عادل باشند، اقتدا به آنها مانعى ندارد.
اقتدا به استادى که سر کلاس حاضر نمىشود
سؤال1109. اگر استاد دانشگاه سر کلاسهاى خود حاضر نشود، آیا مىشود به او اقتدا کرد؟
پاسخ: اگر آن تدریس بر او واجب شرعى باشد و بدون عذر آن را ترک مىکند، عدم حضور او مُخلّ به عدالت مىشود.
اقتداى ظاهرى به امامِ فاقد شرایط
سؤال1110. آیا اقتدا به صورت ظاهرى و صورى به امام جماعتى که فاقد شرایط مىباشد، جایز است؟
پاسخ: صحیح نیست و اگر فقط صورتا اقتدا کند، کار حرامى نکرده است، مگر آن که سبب انتزاع ترویج باطل شود.
اقتدا به امام جماعت فاسق و اعاده نمازهاى خوانده شده
سؤال1111. آیا اقتدا به امام جماعت فاسق جایز است؟ آیا نمازهایى که خوانده شده بایستى اعاده شود؟
پاسخ: اقتدا به امام جماعت فاسق جایز نیست و اگر بعد از نماز بفهمد که امام جماعت عادل نبوده، نمازش صحیح است. (جهت اطلاع بیشتر به مسألهى 1142 و 1170 و 1171 رساله رجوع شود.)
انتشار بىعدالتى یک امام جماعتى در بین مردم
سؤال1112. اگر عدهاى امام جمعه یا جماعت را عادل ندانند، مىتوانند بىعدالتى او را در بین مردم منتشر کنند؟
پاسخ: خیر، نمىتوانند؛ مگر این که آن شخص سبب اضلال و گمراهى دیگران شود و ضمنا ترویج از او هم جایز نیست.
امام جماعت عادلى که نمىدانیم اکنون عادل است یا نه
سؤال1113. قبلاً به عدالت شخصى اطمینان داشتم و به او اقتدا مىکردم. بنابر ضرورت کارى مجبور شدم چند سال در شهر دیگرى اقامت کنم. اکنون که به شهر خود برگشتهام، نمىدانم این فرد به عدالت باقى است یا نه. آیا شناخت قبلى من نسبت به عدالت این شخص کفایت مىکند یا این که دوباره باید عدالت او را احراز نمایم؟
پاسخ: شناخت قبلى کافى است.
اقتدا به امام جماعت غیر عادل و دوباره خواندن نماز
سؤال1114. شخصى با این که در عدالت امام جماعت شک دارد یا اصلاً او را عادل نمىداند، براى نماز به او اقتدا مىکند، و دوباره همان نماز را فرادا مىخواند. آیا این عمل او اشکال دارد؟
پاسخ: نماز جماعت خواندن او اشکال دارد.
پىبردن به این که امام جماعت حاضر، امام جماعت همیشگى نیست
سؤال1115. شخصى طبق روال همیشگى در نماز جماعت حاضر مىشود. در اثنا یا بعد از تمام شدن نماز، متوجه مىشود که امام جماعت، آن امام جماعت همیشگى نیست و امام جماعت کنونى موقتا به جاى او آمده است و نسبت به عدالت امام جماعت جدید اطمینان ندارد. حکم نمازى که خوانده است، چیست؟
پاسخ: نماز او به جماعت باطل است هر چند آن امام جماعت دیگر هم نزد او عادل باشد و اگر به صورت وجوب یا استحباب و یا احتیاط، مأموم قرائت نماز خود را خوانده باشد، نماز او به طور فرادا صحیح است، ولى اگر طورى بوده که اگر قبل از نماز مىفهمید که دومى است، به او هم مثل اولى اقتدا مىکرده، نمازش به جماعت نیز صحیح است.
شکّ در عدالت
سؤال1116. در صورتى که انسان به عدالت امام جماعت شکّ داشته باشد، آیا مىتواند به او اقتدا کند؟
پاسخ: مأموم باید عدالت امام را احراز کند به طُرُقى که توضیح آن در رساله آمده است. (به مسألهى 1171 رساله مراجعه شود).
اقتدا به امام جماعتى که نمىشناسیم
سؤال1117. براى اقامه نماز وارد مسجدى مىشویم و مىبینیم که نماز جماعت بر پا شده است. با توجه به این که امام جماعت را نمىشناسیم، مىتوانیم به او اقتدا کنیم یا خیر؟
پاسخ: خیر، نمىتوانید.
کسى که خود را عادل نمىداند
سؤال1118. اگر کسى خود را عادل نداند و دیگرى با دانستن شرایط امام جماعت به او اقتدا کند، آیا وظیفه ندارد که بگوید من عادل نیستم؟
پاسخ: خود را تفسیق کردن، جایز نیست.
سؤال1119. کسى که خودش را عادل نمىداند در صورتى که مأمومین وى را عادل بدانند، آیا مىتواند براى جماعت امامت کند یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد ولى سعى کند که ملکهى عدالت در او پیدا شود.
وظیفه دیگران در برابر امام جماعت غیر عادل
سؤال1120. اگر انسان در جمع محدودى در مدّت معینى حضور داشته باشد و امام جماعت آن جمع عادل نباشد یا قرائت او اشکال داشته باشد و نماز فرادا خواندن نوعى تفسیق و اهانت به او محسوب مىشود، در چنین شرایطى تکلیف چیست؟
پاسخ: اگر تفسیق به حساب مىآید، مىتواند در صف بایستد؛ ولى وظیفه منفرد را مراعات کند و در هر حال نماز خودش را بخواند، در این صورت باطل نیست.
علم به عدالت امام به خاطر اقتداى تعدادى از مؤمنین ظاهر الصّلاح
سؤال1121. آیا از این که عدهاى از مؤمنین ظاهر الصّلاح به کسى اقتدا کردهاند، مىتوان به عدالت امام علم پیدا کرد؟
پاسخ: امکان دارد.
تشخیص عدم عدالت امام از روى عدم اقتداى تعدادى از افراد ظاهر الصلاح به او
سؤال1122. ما امام جماعتى را عادل مىدانستیم و به او اقتدا مىکردیم، تا این که عدهى زیادى از افراد ظاهر الصّلاح آشکارا به امام اقتدا نکردهاند، آیا این موضوع نشان دهندهى عدم عدالت امام نیست؟
پاسخ: خیر، دلیل نمىشود.
امامت معمّم یاغیر معمّم
سؤال1123. آیا کسى که معمّم است بر غیر معمّم از حیث امامت جماعت برترى دارد؟
پاسخ: بله، فى الجمله نسبت به دیگران مقدّم است.
اقامهى جماعت توسط غیر روحانى
سؤال1124. اقامهى جماعت توسط غیر روحانى شناخته شده در صورتى که یک فرد روحانى ناشناسى حاضر باشد، چگونه است؟
پاسخ: باید عدالت امام جماعت احراز شود.
اولویّت بین امام جماعت سیّد و غیر سیّد
سؤال1125. اگر در نزدیکى منزل ما در دو جا نماز جماعت برقرار شود که امام جماعت یکى از آنها سیّد، و دیگرى غیر سیّد است. اقامه نماز با کدام یک اولویّت دارد؟
پاسخ: اگر دیگرى (غیر سید) فقیهتر نیست، سیّد اولویّت دارد.
ترجیح اقتدا بین فرد روحانى و غیر روحانى راتب
سؤال1126. امام راتب مسجدى غیر روحانى است. اگر فردى روحانى به طور اتفاقى به آن مسجد برود و بخواهد امام جماعت بشود، آیا باید از امام راتب غیر روحانى اجازه بگیرد؟ و اگر هر دو قصد اقامه جماعت داشته باشند، اقتدا به کدام یک ارجح است؟
پاسخ: امام راتب مقدّم است.
امام جماعت غیر روحانى
سؤال1127. در مسجدى که در نزدیکى ما است، به دلیل نبودن فرد روحانى، یک نفر غیر معمّم اقامهى جماعت مىکند، در مسجد دورتر یک فرد روحانى و معمّم امام جماعت است. اولویت براى شرکت در نماز جماعت، با کدام مسجد است؟
پاسخ: اگر آن فرد معمم عالم هم باشد، اولویّت دارد.
مراد از صحت قرائت
سؤال1128. منظور از صحت قرائت امام جماعت، صحت قرائت حمد و سوره است یا صحت تمام قسمتهاى نماز؟
پاسخ: صحت قرائت حمد و سوره امام شرط است
منظور از صحیح بودن قرائت امام جماعت
سؤال1129. منظور از صحیح بودن قرائت امام جماعت چیست؟ آیا باید حروف را از مخارج آن طبق اصول تجوید بخواند؟
پاسخ: امورى که رعایت آن در قرائت نماز لازم و ضرورى است، در مسألههاى 823 تا 827 رساله ذکر شده است.