احکام طواف-طواف

1- طواف خارج از دایره طواف کنندگان

سؤال: در موسم حج کارکنان مسجد الحرام،اشخاص پیر و مریض را با سریر روى سرشان طواف مى دهند و نوعاً در بیرون دایره طواف کنندگان حرکت مى کنند آیا حجّ اینها صحیح است؟

پاسخ: طواف آنها اشکالى ندارد زیرا در طواف رعایت محدوده معروف واجب نیست بلکه احتیاط مستحب است و اتّصال به صفوف شرط نمى باشد.

2- احتمال وقوع عادت ماهیانه در طواف

سؤال: نسبت به این که زن مى تواند طواف را مقدّم بدارد آیا صرف شک در وقوع طواف در ایّام حیض کفایت مى کند یا این که باید احتمال قوى بدهد که عادت مى شود؟

پاسخ: خوف حاصل از مجرّد احتمال عقلایى کفایت مى کند.

3- وظیفه زن مضطربه در طواف

سؤال: تکلیف زن مضطربه در طواف چیست؟

پاسخ: باید به دستور زن مضطربه در نماز عمل کند و آن چنین است: مضطربه یعنى زنى که چند ماه خون دیده ولى عادت معینى پیدا نکرده است ـ و اگر ده روز یا کمتر خون ببیند همه اش حیض است و اگر بیشتر از ده روز ببیند چنانچه بعضى نشانه حیض داشته باشد و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد حیض محسوب مى شود و اگر همه اش یک جور باشد مطابق عادت خویشاوندان خود عمل مى کند (اگر عادت همه یا اکثریّت قاطع آنها یکسان باشد) و هرگاه عادت آنها مختلف باشد احتیاط آن است که عادت خود را هفت روز قرار دهد.

4- تماس عمدی با بدن نامحرم

سؤال: شخصى با علم به حرمت تماس با بدن زن درحین طواف از روى شهوت با بدن زنى تماس حاصل مى نماید از این تماس متلذّذ مى گردد، آیا طواف او اشکال پیدا مى کند؟ تکلیف او چیست؟ آیا طواف مستحبّى با واجب فرق دارد؟

پاسخ: مضرّ به طواف نیست و اگر از روى لباس لمس کرده است کفاره ندارد ولى مسلّماً گناه کرده است.

5- قطع طواف برای نماز واجب

سؤال: حکم کسى که طوافش قطع شده یا طوافش را براى نماز واجب قطع کرده است; در دو صورت تجاوز از نصف طواف و قبل از تجاوز چیست؟

پاسخ: جایز بلکه مستحب است که طواف را براى نماز واجب در وقت فضیلت آن یا براى درک نماز جماعت قطع کند و بعد از اتمام نماز، طواف را تمام کند و بقیّه دورهاى آن را انجام دهد و تجاوز از نصف معتبر نیست.

6- انجام طواف بدون طهارت

سؤال: شخصى در عمره مفرده یا عمره تمتّع بعد از تقصیر از احرام خارج شده است و بعد از چند روز قبل از احرام دوّم متوجّه شده در طواف و نمازش طهارت نداشته، آیا باید دوباره لباس احرام بپوشد یا اعاده طواف و نماز آن با لباس معمولى جایز است؟

پاسخ: واجب نیست لباس احرام بپوشد و اعاده طواف و نماز کافی است.

7- ریا در قرائت ادعیه طواف

سؤال: آیا ریا در ادعیّه طواف موجب بطلان طواف مى شود؟

پاسخ: موجب بطلان طواف نمى شود.

8- همراه داشتن پول مشمول خمس در طواف

سؤال: هرگاه مُحرم به هنگام طواف پول خمس نداده همراه داشته باشد، آیا طوافش اشکال پیدا مى کند؟

پاسخ: اشکالى براى طوافش ایجاد نمى کند

9- طواف با تخت خارج از مطاف

سؤال: خانمى بدون کمک دیگران قادر بر طواف نیست یا باید او را با تخت در خارج مطاف طواف دهند، یا شخص نامحرمى او را بر پشت بگیرد، و در محدوده مطاف طواف دهد. وظیفه اش چیست؟

پاسخ: با توجّه به این که به فتواى ما مطاف حدّ معینى ندارد، او را با تخت در پشت مقام ابراهیم طواف دهند.

10- یقین به برخورد با نام محرم در حین طواف

سؤال: چنانچه محرم یقین داشته باشد که در حال طواف در محدوده معیّن با مرد نامحرم یا زن نامحرم برخورد مى کند، آیا باز هم لازم است در محدوده معیّن طواف کند؟

پاسخ: گفتیم که طواف حدّ معینى ندارد. به علاوه برخورد از روى لباس بدون قصد خاصّ اشکال ندارد.

11- رها کردن طواف و از سر گیری مجدد آن

سؤال: شخصى در وسط طواف، آن را به هر دلیل رها کرده، و طواف را از سر مى گیرد. آیا طوافش صحیح است؟ اگر اعمال بعدى را انجام داده باشد، چه وظیفه اى دارد؟

پاسخ: طواف و اعمال بعدى در هر حال صحیح است.

12- رها کردن طواف به خاطر نظافت مسجد الحرام

سؤال: تعدادى از زائران خانه خدا مشغول طواف بودند که مأمورین نظافت مسجدالحرام شروع به نظافت نموده، و طواف کنندگان به ناچار طواف را رها کردند. مدّتى طول کشید، خیال کردند موالات عرفیّه به هم خورده، بدین جهت طواف را از سر گرفتند. در صورتى که به هم خوردن موالات مشکوک باشد، طوافشان چه حکمى دارد؟

پاسخ: در هر صورت اشکالى ندارد.

13- اعاده شوط اول ناقص بعد از شش شوط دیگر

سؤال: شخصى شوط اوّل طواف را، که به طور ناقص انجام شده بود، رها نموده، سپس شش شوط دیگر به جا مى آورد، بعد از آن شوط اوّل را اعاده مى کند. آیا طوافش صحیح است؟

پاسخ: هرگاه نیّتش اجمالا انجام طواف واجب شرعى بوده، مانعى ندارد.

14- تجدید طواف بخاطر عدم به زبان آوردن نیت

سؤال: شخصى نیّت طواف را در دل مى گذراند، و به قصد طواف حرکت مى کند. پس از چند قدمى گمان مى کند نیّت طواف باید به زبان آورده شود، بدین جهت آن دور را رها نموده، و برمى گردد، و نیّت را به زبان آورده، و طواف را از نو شروع مى کند. آیا طوافش صحیح است؟

پاسخ: اشکال ندارد.

15- ادامه طواف از محاذی محل قطع شده

سؤال: هرگاه طواف یا سعی کسی به علتی قطع شود و بخواهد از همان جا که قطع شده شروع کند ولی در اثر ازدحام جمعیت نتواند به آن نقطه برود، و در محاذی آن در چپ یا راست قرار گیرد آیا می تواند از محاذی جایی که قطع شده از سر گیرد؟

پاسخ: لازم نیست از همان نقطه باشد، بلکه محاذات کافی است.

16- بر هم زدن مکرر طواف

سؤال: شخصى طواف خود را بر هم مى زند و طواف دیگرى را شروع مى کند. آن را نیز بر هم زده و طواف سوّم را آغاز و به اتمام مى رساند. اکنون وظیفه اش چیست؟

پاسخ: طواف آخر او اشکال ندارد. ولى سزاوار است مؤمنان از این گونه کارها حتّى الامکان بپرهیزند.

17- نائب گرفتن برای شوط آخر طواف بر اثر خستگی

سؤال: شخصى در شوط ششم بر اثر خستگى از ادامه طواف باز مى ماند. بدین جهت طواف را قطع نموده، به استراحت مى پردازد، و شخص دیگرى را نایب مى کند که بقیّه طوافش را انجام دهد; سپس خودش نماز طواف را بجا مى آورد. بعداً متوجّه مى شود که استراحت در وسط طواف موالات را بر هم نمى زند. اکنون وظیفه اش چیست؟

پاسخ: بقیّه طواف را خودش تکمیل مى کند، سپس نمازش را اعاده مى نماید.

18- وظیفه کسی که در حال طواف غش کرده

سؤال: شخصى در حال طواف غش کرده، و از ادامه طواف باز مى ماند، و پس از چند ساعت به هوش مى آید. آیا مى تواند طوافش را از همان جا که قطع شده ادامه داده، سپس بقیّه اعمالش را بجا آورد؟

پاسخ: اگر طوافش قبل از اتمام شوط چهارم قطع شده، وضو مى گیرد و طواف را از اوّل شروع مى کند، و اگر بعد از شوط چهارم بوده، پس از وضو از همانجا ادامه مى دهد.

19- اتمام و اعاده مکرر طواف

سؤال: کسى که وظیفه اش اتمام و اعاده طواف است، هرگاه طواف ناقص خود را اتمام نموده، و به هنگام اعاده طواف، دوباره طوافش قطع شود. آیا این طواف را نیز باید اتمام و اعاده کند؟

پاسخ: آرى، فرقى نمى کند.

20- ترتیب در اعاده طواف و سعی

سؤال: در مواردى که طواف و سعى را اتمام و اعاده مى کند، آیا ترتیب نیز لازم است؟

پاسخ: آرى، احتیاط آن است که ابتدا طواف را تمام کند و نماز بخواند، سپس طواف و نماز آن را اعاده نماید، و بعد به سراغ سعى برود.

21- اعاده طواف بدون لباس احرام

سؤال: در مواردى که طواف و نماز باید اعاده شود، آیا لازم است با لباس احرام باشد؟

پاسخ: لازم نیست.

22- انجام دو شوط اضافه برای جبران نقص احتمالی طواف

سؤال: شخصى پس از تمام شدن هفت دور طواف، دو دور دیگر براى جبران نقص احتمالى به قصد احتیاط به جا مى آورد. آیا این عمل ضررى به طوافش مى رساند؟

پاسخ: طواف او اشکالى ندارد.

23- وظیفه کسی که در سعی متوجه فساد طوافش می شود

سؤال: شخصى به هنگام سعى بین صفا و مروه متوجّه مى شود بیش از هفت دور طواف کرده است. وظیفه او چیست؟

پاسخ: احتیاط آن است که سعى را تکمیل نموده، سپس طواف و نماز طواف و سعى را دوباره بجا آورد، و پس از آن تقصیر کند.

24- رها کردن و از سر گیری یک شوط در طواف

سؤال: شخصى چند متر از یک شوط طواف را خراب کرده، و چون محلّ دقیق آن را نمى دانسته آن را رها نموده، و یک شوط دیگر از حجر الاسود شروع و به آنجا ختم کرده است. اگر نیّت او این باشد که آنچه خراب شده به نحو صحیح انجام شود، و زیادى قبلى و بعدى به عنوان مقدّمه علمیّه باشد، طوافش چه حکمى دارد؟

پاسخ: طوافش صحیح است، مگر این که بعد از خراب شدن آن شوط، آن قسمت طواف را ادامه داده باشد که در این صورت طواف اشکال دارد.

25- طی مسافتی بعد از اتمام دور هفتم به نیت جزء طواف

سؤال: اگر هنگام خروج از محلّ طواف بعد از دور هفتم، مقدارى از مسافت را به قصد آن که جزء طواف باشد به جا آورد، چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر عمدى باشد، طوافش باطل مى شود، و اگر سهوى باشد باید قطع کند، و طوافش صحیح است.

26- قران در طواف

سؤال: آیا «قِران در طواف» که حرام است، طواف را نیز باطل مى کند؟

پاسخ: اگر از اوّل یا در وسط طواف اوّل، قصد قِران داشته احتیاط در اعاده طواف است، و اگر بعد از تمام شدن طواف اوّل قصد قِران کرده، طواف اوّل باطل نمى شود.

27- تکرار طواف بدون خواندن نماز طواف

سؤال: شخصى پس از انجام هفت دور طواف عمره تمتّع، با خود مى گوید: «این طواف دلچسب نشد» بدین جهت و بدون خواندن نماز طواف، هفت دور دیگر طواف مى کند، سپس نماز و سعى را انجام داده، و تقصیر مى کند. آیا عمل او صحیح است؟

پاسخ: عمل او صحیح است; هر چند ناآگاهانه داخل در قِران حرام شده است.

28- از سر گرفتن طواف بعد از دور ششم

سؤال: زنى به همراه شوهرش، که یک دور طواف را انجام داده بود، شروع به طواف مى کند، و پس از اتمامِ طوافِ همسرش، که دور ششم او بوده، طواف را از سر مى گیرد، و هفت دور دیگر مى زند. طواف اوّل و دوّم زن چه حکمى دارد؟

پاسخ: طوافى را که از سرگرفته صحیح است.

29- شک در صحت در دورهای قبلی در حین طواف

سؤال: اگر در هنگام طواف در صحّت دور سابق، یا قسمتى از دور فعلى ـ که مشغول انجام آن است و محلّ آن گذشته ـ شک کند، چه حکمى دارد؟ مثلا مشغول انجام دور چهارم است و از حجر اسماعیل هم گذشته، ولى در صحّت دور سوم شک دارد، یا در مورد دور چهارم شک دارد که از داخل حجر طواف کرده، یا از خارج آن دور زده است. اکنون وظیفه اش چیست؟

پاسخ: طوافش صحیح است.

30- شک در تعداد دورهای طواف

سؤال: شخصى به هنگام انجام طواف در تعداد دورهاى طواف شک کرد، و چون گمانش به یک طرف بیشتر بود بنا را بر آن طرف گذاشت. پس از انجام اعمال، یقین به صحّت طواف پیدا کرد. آیا طوافش صحیح است؟

پاسخ: صحیح است.

31- اعتنا نکردن به شک در سعی و طواف

سؤال: اگر حاجى در حال طواف، یا سعى، شک کند که دور چندم طواف یا سعى است، و با همین حال عمل خویش را ادامه دهد، سپس به یک طرفِ شک یقین پیدا کرده، و عمل را تمام نماید، آیا چنین عملى صحیح مى باشد؟

پاسخ: اگر طواف یا سعی را به امید انجام وظیفه شرعی ادامه دهد،و بعد یقین پیدا کند اشکالی ندارد و طواف و سعی او صحیح است.

32- انجام یک شوط اضافه به قصد احتیاط

سؤال: گاه انسان شک مى کند که فلان شوط طواف را درست انجام داده، یا نه؟ آیا جایز است بعد از طواف یک شوط دیگر به عنوان احتیاط به جا آورد، سپس نماز طواف را بخواند؟

پاسخ: با قصد مذکور مانعى ندارد.

33- شک در تعداد شوطها پس از قطع طواف

سؤال: شخصى در پایان یکى از دورهاى طواف آن را رها کرده، و لحظه اى استراحت مى کند. هنگامى که براى تکمیل آن برمى گردد شک مى کند که شوط پنجم بوده، یا ششم؟ وظیفه اش را بیان فرمائید.

پاسخ: احتیاط واجب آن است که آن طواف را رها کند، و از نو شروع نماید.

34- معیار کثیر الشک بودن در طواف

سؤال: معیار و ملاکِ کثیر الشّک بودن در طواف چیست؟

پاسخ: کثیر الشّک بودن یک امر عرفى است; یعنى مردم بگویند او بسیار شک مى کند.

35- وظیفه کسانی که قادر به انجام طواف نیستند

سؤال: آیا کسانى که قادر به انجام طواف نیستند باید نایب بگیرند؟ یا لازم است توسّط چرخ، یا تخت هاى مخصوص طواف داده شوند; هر چند آنها را در خارج از محدوده، یا از طبقه بالا، طواف دهند؟

پاسخ: نیابت لازم نیست، و طواف به شکل مزبور صحیح است، و طواف از طبقه بالا به هنگام ضرورت مانعى ندارد.

36- نائب گرفتن برای بخشی از طواف

سؤال: آیا قسمتى از طواف، براى کسانى که قادر نیستند تمام آن را خودشان انجام دهند، قابل نیابت هست؟

پاسخ: در صورت امکان آنها را در باقیمانده سوار بر چرخ و مانند آن طواف دهند، در غیر این صورت، براى تمام طواف نایب بگیرند.

37- نائب گرفتن به خاطر عدم تمکن مالی بر اجاره تخت روان

سؤال: شخص ناتوانى که به خاطر گرانى نمى تواند طواف را بوسیله تخت روان و مانند آن انجام دهد، آیا مى تواند نایب بگیرد؟

پاسخ: مانعى ندارد.

38- نیابت از طواف معذور قبل از انجام طواف خود

سؤال: آیا مُحرم مى تواند قبل از انجام طواف واجب خود (چه طواف عمره باشد، یا حج، یا طواف نساء) به نیابت از معذور طواف انجام دهد؟

پاسخ: مانعى ندارد.

39- پوشیدن لباس احرام برای نائب در طواف

سؤال: آیا کسى که فقط نیابت در طواف یا سعى مى کند لازم است لباس احرام بپوشد؟

پاسخ: لازم نیست.

40- خارج شدن از احرام با طواف یا سعی باطل

سؤال: اگر طواف، یا نماز طواف، یا سعى شخصى در عمره به جهتى باطل شده، و آن شخص بدون توجّه به این مطلب تقصیر نموده، و از احرام خارج شده باشد، سپس متوجّه بطلان عمل مذکور گردد، چه وظیفه اى دارد؟

پاسخ: کافی است عمل باطل شده را جبران کند.

41- آگاهی به عدم انجام طواف عمره تمتع در عرفات

سؤال: اگر کسى طواف عمره را فراموش کند، یا ناقص انجام دهد، و در عرفات متوجّه شود تکلیفش چیست؟

پاسخ: مى تواند بعد از اعمال منى آن را تدارک کند.

42- انجام قضای طواف باطل در غیر ماههای حج

سؤال: اگر شخصى طواف را فراموش کند، یا باطل انجام دهد، آیا مى تواند قضاى آن را در ماههاى غیر حج انجام دهد؟

پاسخ: مانعى ندارد.

43- زیر پا گذاشتن وسایل طواف کنندگان

سؤال: به هنگام طواف، و بر اثر فشار و ازدحام، بعضى از وسائل طواف کنندگان مثل ساعت، انگشتر، احرامى، شانه و مانند آن، روى زمین و زیر دست و پاى طواف کنندگان مى افتد، که برداشتن آن خطرناک است. بعضى از طواف کنندگان پا روى آن مى گذارند. آیا این عمل ضررى به طواف آنها مى زند؟

پاسخ: اشکالى ندارد، ولى عمداً پا روى آن نگذارند.

44- پا گذاشتن روی لباس احرام دیگران در طواف

سؤال: اگر انسان هنگام طواف پا روى احرامى دیگران بگذارد، و بداند این کار موجب اذیّت و آزار صاحب آن مى شود، طوافش چه حکمى دارد؟

پاسخ: به طواف ضررى نمى زند، ولى عمداً این کار را نکند.

45- تماس با بدن نا محرم در حین طواف

سؤال: گاه در حال طواف تماس با بدن نامحرم حاصل مى شود آیا ضررى براى طواف ندارد؟

پاسخ: طواف او باطل نمى شود، و کفّاره اى هم ندارد، حتّى اگر خداى نکرده از روى عمد باشد، ولى باید مراقب دام هاى شیطان بود.

46- تکرار احتیاطی اعمال حج

سؤال: نظر به اهمّیّت اعمال حج، به خصوص طوافها و نماز آن، بعضى از حجّاج پاره اى از اعمال را، هر چند ظاهراً نقصى ندارد، احتیاطاً چند بار انجام مى دهند. چه حکمى دارد؟

پاسخ: نباید گرفتار وسواس شد; ولى انجام عمل احتیاطى بدون وسوسه مانعى ندارد.

47- نائب کسی که طواف ناقص انجام داده

سؤال: هرگاه کسی چند شوط از طواف را به جا آورده و به خاطر عذری قادر بر تکمیل آن نشود و ناچار نایب بگیرد، آیا نایب فقط باقیمانده را انجام بدهد یا تمام طواف را؟

پاسخ: نایب باید تمام طواف را انجام دهد.

48- انجام سهوی شرط اضافی در طواف

سؤال: کسی که به نیت هفت شوط طواف کرده بعد معلوم شد هشت شوط آورده است، به او گفته شد شوط هشتم اضافی است، نماز را خواند و سعی را به جا آورد، حکمش چیست؟

پاسخ: اشکال ندارد.

49- بطلان وضو مابین طواف

سؤال: اگر مابین طواف وضو باطل شود چه باید کرد؟ در صورتیکه تجدید وضو دشوار و باعث عقب ماندن از سایر افراد کاروان می شود چه باید کرد؟

پاسخ: هرگاه کسی مشغول طواف واجب باشد و وضوی او باطل شود، تجدید وضو می کند و باز می گردد اگر حداقل چهار دور را تمام کرده بود بقیه را بجا می آورد و اگر کمتر از چهار دور بوده از اول شروع می کند.

50- رعایت ترتیب در اعاده طواف حج و عمره

سؤال: فردی هنگام طواف طهارت نداشته، آیا برای اعاده طواف و سعی رعایت ترتیب بین طواف عمره تمتع و حج تمتع لازم است؟

پاسخ: احتیاط آن است که طواف ها و نماز طواف ها را به ترتیب انجام دهد و انجام سعی لازم نیست.

51- انجام یک طواف و سعی هم از طرف خود و هم به نیت کودک

سؤال: اگر کسی بچه ی خوردسال را به عمرہ یا حج ببرد در سعی و در طواف باید آن بچه را بغل کردہ از طرف او سعی و طواف را بجا بیاورد آیا در ھمان موقع که بچه را بغل کردہ سعی یا طواف می کند آیا می تواند از طرف خود هم نیت سعی یا طواف بکند یا برای خودش جداگانه این کار را انجام دهد ؟

پاسخ: می تواند نیت خودش را بکند و بچه را نیز همراه خود به عنوان طواف ببرد و تجدید آن لازم نیست.

52- عمل به فتوای حیّ در مسأله طواف که قبلا طبق مرجع میت به آن عمل کرده

سؤال: در مسأله طواف اگر عمل کرده بوده الان می تواند به فتوای شما عمل کند؟

پاسخ: در مسأله طواف اشکالی ندارد.