احکام نکاح

سؤال626: سختگیریهای بیش از حد برخی والدین در مورد ازدواج (مهریه و...) موجب محروم شدن جوانان از ادواج و بروز برخی مفاسد میشود این عمل والدین چه حکمی دارد؟

پاسخ:نظر اسلام این است که ازدواج هرچه با سهولت انجام بگیرد و سختگیریهای بی مورد کار خوبی نیست.

سؤال627: اگر کسی دو دختر (دو خواهر) را به خاطر نداشتن فرزند به فرزندی قبول کند آیا برای ازدواج، جهت محرمیت اجازه پدر واقعی شرط است یا خیر؟

پاسخ:در صورتی که دسترسی به پدر و جد آنها ممکن نباشد، با اجازه حاکم شرع باید صورت بگیرد.

سؤال‏628: تزویج ولایی مشروط به مصلحت مولی علیه است. حال اگر دختری صغیره توسط پدر یا جد پدری به نکاح فردی در آمد و پس از بلوغ رضایت به این ازدواج نداد آیا عقد صحیح بوده و دختر مجبور به پذیرش همسر علی رغم عدم رضایت خویش می‏باشد و یا اینکه عدم رضایت دختر موجب اثبات خیار برای دختر می‏شود؟ زیرا:

الف - این تزویج که همراه با عدم رضایت زوجه است موجب ضرر و زیان بر او خواهد بود (مشمول قاعده لاضرر)

ب - روایاتی دال بر حق فسخ مانند صحیحه محمدبن مسلم و روایت یزید الکناسی وجود دارد.

پاسخ:اگر دختر بعد از بلوغ ادعا می‏کند که عقد مذکور به صلاح من نبوده یا دارای مفسده است اگر اثبات کند عدم مصلحت یا تحقق مفسده را، می‏تواند عقد را بهم بزند و مطالب مذور در 2 بند الف و ب هم بهمین بر می‏گردد.

سؤال‏629: زنی که بکارت وی در اثر زایمان ناشی از تلقیح مصنوعی (اعم از تلقیح نطفه همسر یا غیر همسر) ازاله شده است مستحق تمام مهر یا مهر المثل است یا مستحق نصف مهر؟

پاسخ:به وسیله نطفه همسر مستحق تمام مهر است و به وسیله غیر مستحق مهر المثل است.

سؤال‏630: هرگاه یکی از زن و شوهر قبل از آمیزش و قبل از دخول بمیرد، آیا تمام مهر را باید به زن داد یا نصف را؟

پاسخ:در فرض مذکور نصف مهر ثابت است.

سؤال‏631: منکوحه غیر مدخوله‏ای مطالبه مهریه خود را که حال می‏باشد از زوج می‏نماید و زوج حاضر به تأدیه مهریه زوجه نمی‏باشد و وصول مهریه هم برای زوجه غیر ممکن می‏باشد. زندگی زناشویی زوجین به بن بست رسیده، با توجه به ماده 1085 قانون مدنی که مقرر داشته زن می‏تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود؟ آیا عدم تسلیم مهریه از ناحیه زوج و زوجه که موجب عسر و حرج گردیده از موجبات تقاضای طلاق می‏باشد یا خیر؟

پاسخ:در این مورد دو مطلب است:

1- در صورتی که مهریه کلاً حال باشد زوجه می‏تواند تا مهریه خود را نگرفته از ایفاء وظیفه در برابر شوهر امتناع کند و تمکین نکند.

2- زوجه در آن وقت می‏تواند مهریه خود را مطالبه کند که زوج قدرت پرداخت را داشته باشد.

سؤال632: در عقد نامه‏ای نوشته شده مهر المسمی مقدار دویست و هشتاد مثقال طلای هیجده عیار به قیمت زمان ازدواج زوجیه به مبلغ هفتصد هزار ریال، آیا مهریه در این صورت طلا است یا پول؟

پاسخ:در فرض مسئله مهری دویست و هشتاد مثقال طلا است بنابراین اگر بخواهد فعلاً مهریه را بدهد باید همان دویست و هشتاد مثقال طلا یا قیمت آن را بدهد و اگر نزاع موضوعی در بین باشد محتاج به مرافعه شرعیه است.

سؤال‏633: آیا مهریه‏هایی که در عقد نامه‏های سابق به صورت پول یا طلا ذکر شده است باید به قیمت فعلی آن محسوب گردد یا همان ارزش هنگام عقد کافی است؟

پاسخ:ارزش فعلی میزان است.

سؤال‏634: اگر مرد بعد از چند سال از ازدواج بخواهد مهریه زنش رابدهد چگونه باید محاسبه کند مثلاً اگر مهریه در سال 56 مبلغ پانزده هزار تومان بوده در سال 75 بخواهد پرداخت کند همان مبلغ را شرعاً بدهکار است یا گذشت زمان تأثیر دارد؟ با توجه به اینکه در عقدنامه نوشته شده: «به وجه رایج ایران»

پاسخ:درر این قبیل موارد لازم است ارزش را در نظر بگیریم باید حساب کنیم که پانزده هزار تومان آن روز چقد کارائی داشت آن را در نظر بگیریم.

سؤال‏635: اگر مردی چندین بار به همسرش گفته مهریه ات را بگیر و من فعلاً دارم و حاضرم پرداخت کنم. اگر نمی‏گیری حلال کن ولی زن نمی‏گیرد اگر مرد طوری شد که دیگر قادر به پرداخت نیست مسئولیت به عهده چه کسی است؟

پاسخ:مهریه در ذمه شوهر باقی است.

سؤال‏636: اگر شوهر زنی از دنیا برود در حالی که مهریه زنش را نداده و از طرفی هم چون زندگی شوهر با پدرش مشترک بوده مالی ندارد یا اگر دارد معلوم نیست، مهریه زن به عهده چه کسی است؟

پاسخ:مهریه زن به عهده شوهر است.

سؤال‏637: آیا دختری که به عقد کسی در آمده و در خانه پدرش می‏باشد و برای شوهر ابداً تمکین نموده و نمی‏کند حق مطالبه تمام مهریه را یکجا دارد یا خیر و ضمناً دختر مدعی است که اگر تمامی مهریه را شوهر پرداخت نماید به خانه‏اش خواهد آمد چه صورت دارد؟

پاسخ:اگر مدت برای اداء مهریه تعیین نشده باشد و دخول نیز صورت نگرفته زوجه حق دارد قبل از تمکین، تمام مهریه خود را بگیرد بعد تمکین نماید.

سؤال638: بعد از عقد نکاح آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریه می‏تواند به خاطر دریافت مهریه تمکین ننماید؟

پاسخ:بعد از عقد نکاح زن می‏تواند در دفعه اول از آمیزش جنسی و سایر استمتاعات امتناع کند تا مهریه خود را بگیرد مگر اینکه قبل از عقد شرط تأخیر ادای مهریه شده باشد یعنی مهر مؤجل باشد ولی بعد از آمیزش نمی‏تواند.

سؤال639: در شب عقد، دختر می‏گوید من می‏خواهم ادامه تحصیل بدهم مرد موافقت می‏کند و بعد هم که ازدواج می‏کند در رشته پزشکی قبول می‏شود و می‏خواهد به دانشگاه برود شوهر مخالفت می‏کند، شرعاً وظیفه چیست؟

پاسخ:اگر قول شوهر در ضمن عقد لازمی بوده است، مثلاً در ضمن عقد نکاح شرط شده است، نمی‏تواند مخالفت بکند و الا می‏تواند مخصوصاً در موردی که خواسته زن با حق شوهر منافات داشته باشد.

سؤال‏640: اگر مرد در ضمن عقد نکاح منقطع تعهد کند که پس از انقضای مدت، زن را به نکاح دائمی خود در اورد و یا در ضمن عقدی لازم تعهد کند زنی را به عقد نکاح دائمی خود درآورد، آیا تعهد مزبور لازم الوفاء می‏باشد؟ در صورت امتناع مرد از انجام تعهد، آیا حاکم طبق قاعده «الحاکم ولی المتنع» می‏تواند زن را به نکاح دائم مرد (متعهد) در آورد؟

پاسخ:در صورتی که در ضمن عقد لازم شرط شده است که آن مرد به شرط خود وفا کند اگر امتناع کرد آن زن حق دارد که به حاکم شرع مراجعه کند تا حکم شرع از او بخواهد که به شرط خود عمل کند و در صورتی که آن مرد بازهم حاضر نشد که به شرط عمل کند زن اختیار فسخ دارد که آن عقدی که در ضمن آن شرط شده بود را به هم بزند ولی حاکم شرع نمی‏تواند آن زن را بدون اذن و اجازه مرد به نکاح دائم او در بیاورد.

سؤال‏642: شخصی دو زن دائم دارد و برای هریک وسائل رفاهی را تحصیل نموده و در حد توان خود نسبت به هر دو انجام وظیفه می‏نماید هم اکنون همسر دوم با شوهر ناسازگاری نموده تا جایی که فرزند خود را وادار نموده پدرخود را کتک زده و آبرو و حیثیت او را در خطر جدی قرار داده و کار از مرز موعظه گذشته، حالا اگر این مرد بخواهد او را طلاق دهد، قانون حمایت از زن نصف همه دارایی شوهر را که در زمان زندگی این زن تحصیل نموده به زن خواهد داد، چنانچه این مرد کلیه وسائل زندگانی را به نحو احسن در اختیارش بگذارد ولی برای اینکه به دین و دنیایش برسد از این زن کناره‏گیری نماید، آیا در پیشگاه باریتعالی مسئول نخواهد بود؟ وظیفه این مرد نسبت به این زن چیست؟

پاسخ:اگر در موقع ازدواج همسر دوم این ماده را که «اگر شوهر زن خود را طلاق داد باید نصف آن اموالی را که در مدت زندگانی با این زن به دست آورده است به او بدهد» را امضاء کرده است و ازدواج با این شرط صورت گرفته است لازم است به شرط عمل کند تا در پیشگاه حضرت حق مسئول نباشد وگرنه لازم نیست و مسئول نخواهد بود.

سؤال643: در زمان فعلی در سند ازدواج چند شرط قید کرده‏اند آیا این شرائط در خواندن عقد دخالت دارد یا نه و اینها شرعیت داردی فقط قانونی است؟ و اگر انسان عقد را به صورت همان مرسوم سابق بدون در نظر گرفتن شرائط عقد جاری کند و زوجین برای تنظیم سند ازدواج به دفترخانه بروند آیا شرعاً این عقد اشکال دارد یا نه؟

پاسخ:در این مورد عمده نظر زوجین است اگر نظر آنها این است که عقد بر اساس آن شرائط باشد این هم قانونی است و هم شرعیت دارد، هرکدام از این شرطها یا همه آنها را اگر طرفین قبول کردند باید به آن عمل کنند.

سؤال644: در مواردی که عده کلا فراموش شده است ممکن است زنی امروز از شوهرش جدا شود و فردا با دیگری ازدواج نماید تکلیف چیست؟

پاسخ:باید ضوابط شرعی مراعات شود و نگهداشتن عده در مورد خود لازم است.

سؤال‏645: زنی به مدّت یک سال متعه شده بود و از دبر دخول شده و پس از انقضاء مدت که می‏بایست به مدت دو حیض عده نگه می‏داشت و تزویج نمی‏کرد، به علت ندانستن مسئله و جاهل بودن به موضوع و حکم، قبل از انقضاء عده به عقد مرد دیگری در آمد و مرد هم از اینکه زن قبلاً متعه مردی شده اطلاعی نداشته و ندارد:

الف- آیا بر شخص عالم لازم و واجب است که زن و مرد را مطلع نماید و یا لازم نیست؟

ب- آیا عقد مزبور صحیح است و یا باطل؟ و اگر باطل است، احتیاج به عقد جدید دارد و یا موجب حرمت ابدی می‏شود؟ آیا احتیاج به طلاق دارد؟ و یا اینکه حکم مسئله در صورت وقوع دخول قبل از انقضاء عده و در صورت وقوع دخول بعد از انقضاء عده و یا در صورتی که اصلاً دخول محقق نشده باشد متفاوت است؟ لطفاً حکم فروض را بیان فرمایید:

پاسخ:در صورتی که شوهر دوم قبل از انقضای عده دخول کرده است، زن نامبرده بر آن شوهر حرام مؤبد می‏شود و اگر بعد از انقضای عده دخول صورت گرفته است حرام مؤبد نیست ولی احتیاج به عقد جدید دارد و اگر دخول اصلاً محقق نشده است نیز احتیاج به عقد جدید دارد.

سؤال‏646: آیا ازدواج کردن مرد با زن بدکاره و متهمه حرام است؟ و اگر حرام نیست آیا می‏توان به سخن آنان مبنی بر اینکه شوهر ندارند یا در عده نیستند اعتماد کرد یا باید درباره آنان تحقیق نمود؟ همچنین در مورد زنانی که زیاد صیغه می‏شوند و این احتمال وجود دارد که از آن دسته زنهایی باشند که عده نگه نمی‏دارند در صورتی که بگویند در عده نیستم آیا باید سخن آنها را قبول کرد یا در مورد آنان تحقیق نمود؟

پاسخ:سخن آنها تا هنگامیکه علم بر خلاف نباشد حجت است.

سؤال‏647: اگر دختر و پسری با یکدیگر ازدواج نمایند و قبل از عروسی از راه عقب با یکدیگر آمیزش کنند و بعداً از یکدیگر جدا شوند ایا دختر می‏تواند بلافاصله با شخص دیگری ازدواج کند یا باید عده نگه دارد؟

پاسخ:باید عده نگهدارد.

سؤال‏648: اگر مردی زنی را صیغه کند و بعد از تمام شدن مدت آیا مرد موظف است که مراقب زن باشد که تا در عده اوست با شخص دیگری ازدواج نکند؟

پاسخ:مرد چنین وظیفه‏ای ندارد و زن باید به وظیفه خود عمل کند.

جلد2:

سؤال606 - نکاح دائمی چند رکن دارد و آیا صداق نیز از ارکان عقد دائمی است؟

پاسخ:ارکان عقد عبارت است از اجرای عقد، رضایت طرفین یا اولیا آنها در صورت صغیر بودن و صداق جزء ارکان نیست چون با عدم ذکر آن عقد باطل نمی‏شود.

سؤال607 - در اروپا بسیاری از افراد تحت عنوان دوست دختر و پسر با همدیگر ارتباط زناشوئی برقرار می‏کنند و صاحب فرزند نیز می‏شوند و پس از گذشت سالیان طولانی عقد ازدواج می‏خوانند، آیا چنین ارتباطی مصداق لکلِّ قومِ نکاحٌ» هست یا نه؟

پاسخ:خیر مصداق آن جمله نیست، لازم است عقد خوانده شود.

سؤال608 - در صورتی که بین مرد و زن نسبت به اصل نکاح و وقوع آن اختلاف باشد و مرد منکرِ نکاحِ دائم ولی زن قائل به آن باشد و هیچ راهی برای اثبات آن وجود نداشته باشد، آیا شهادت زن (به تنهایی و بدون انضمام شهادت مرد) نسبت به وقوعِ نکاح دائم، مثبت ادعا می‏باشد یا خیر؟

پاسخ:شهادت زن در نکاح به شرط انضمام به شهادت مرد نافذ و مورد قبول واقع می‏شود.

سؤال609 - آیا زن دائم یا موقّت می‏تواند رضایت دهد که شوهر در هر چهار ماه نزدیکی با او را ترک کند و در عوض شرط نماید که هر وقت بخواهد زوج باید با او نزدیکی کند؟

پاسخ:می‏تواند.

سؤال610 - اگر زنی بدون اجازه شوهر پولی را از جیب شوهر بردارد و خرج خانه کند نه خرج بیرون خانه اشکال دارد یا نه؟

پاسخ:اگرشوهر راضی باشد اشکال ندارد همچنین اگر شوهر از نفقه دادن زن امتناع کند و زن راهی نداشته باشد برای گرفتن نفقه ایکه بر مرد واجب است، می‏تواند به اندازه نفقه خود از مال شوهر بعنوان تقاص بردارد.

سؤال611 - پسری با دختری پس از مشورت و جلسات متعدد تصمیم به ازدواج می‏گیرند و با رضایت پدر و مادر طرفین از یکنفر عاقد درخواست می‏کنند که عقد ازدواج آنها را بخواند، قبل از خواندنِ عقد، پدر پسر با این اعتقاد که چون زیاد با دختر (عروس او) و مادر دختر رفت و آمد دارند ابتداءً بخاطر آسان شدن رفت و آمدها یک صیغه به مدت 15 دقیقه بدون هیچ اقدامی (اعم از نزدیکی و...) فقط به نیّت محرم شدنِ پدر پسر با مادر دختر صیغه ازدواج موقتی بمدت 15 دقیقه این پدر با دختر ببندد و عاقد اینکار را می‏کند و بعد از بسته شدن صیغه و اتمام 15 دقیقه عاقد عقد ازدواجی بین دختر و پسر می‏بندد، حکم مسأله چیست؟

پاسخ:چون دختر به عقد پدر در آمده بر پسر حرام است و نمی‏تواند پسر او را برای خود عقد نماید.

سؤال612 - خانمی در حین عدّه، زید را وکیل نمود تا او را بعد از انقضاء عدّه‏اش در یک روز جمعه به عقد فلان مرد در آورد ولی خود همان خانم، در همان روز جمعه با یک مرد دیگر ازدواج کرد، البته بدون اطلاع و فسخ وکالت از زید، و زید نیز که وکیل آن خانم بود، ایشان را به عقد همان مرد اوّلی در آورد بخاطر عدم اطلاع، یعنی دو عقد در آنِ واحد در روز جمعه اتفاق افتاده، حال کدام از این دو عقد صحیح است؟ آیا هر دو باطل است؟ و خلاصه این زن، همسر کدام مرد می‏باشد؟

پاسخ:هر کدام از آن دو عقد که زودتر انجام شده صحیح است و عقد بعدی باطل می‏باشد و اگر تقدم و تأخر محرز نباشد و احتمال تقارن وجود داشته باشد بر هیچ یک از آنها زوجیّت مترتب نمیشود و احتیاط آن است که هر دو وی را طلاق دهند و آن گاه با رضایت زوجه یکی از آن دو او را به عقد خود در آورند.

سؤال613 - شخصی در حال احرامِ حج تمتّع یا عمره واجب و یا مفرده و یا قران و مستحب ازدواج کرده است آیا عقد خوانده شد باطل است یا نه؟ و حرام مؤبّد می‏شود یا خیر؟

پاسخ:عقد باطل است و در صورت دخول، آن زن هم بر وی حرام دائمی می‏شود.

سؤال614 - به استحضار می‏رساند که شخص مجرد با زن متأهّل متّهم به زنا شد - خانواده زن متهم به زنا از برادر بزرگ زانی مطالبه دخترش را کردند تا تاوان زنا باشد که از فساد و جنگ مصون بمانند - و در آن زمان برادر بزرگ زانی دختر خود را که کوچک بود به عقد برادر شوهر زانیه در آورده که او نیز بسیار کوچک بوده و هنوز هم نا بالغ است. حال که دختر بزرگ و بالغ شده آن عقد را قبول ندارد - تکلیف مسأله چیست؟

پاسخ:در صورتی که دارای مفسده باشد عقد فضولی است که اگر دختر بعد از بلوغ اجازه دهد عقد درست است و اگر اجازه ندهد عقد باطل است.

سؤال615 - زن و شوهری به علّت اینکه از این مسئله شرعی اطلاع نداشته‏اند که باید قبل از خوانده شدن عقد دائم، مدّت عقد موقت تمام شود یا از طرف شوهر بخشیده شود و بعد صیغه عقد دائم جاری شود، اکنون که به این مسئله پی برده‏اند، شک کرده‏اند و احتمال می‏دهند که قبل از عقد دائم خود، صیغه عقد موقت خوانده باشند و مدت آن تمام نشده صیغه عقد دائم خوانده باشند از نظر شرعی تکلیفشان چیست؟ و اگر در این میان که به این مسئله شک کرده‏اند بچه دار نیز شده باشند چه؟ اگر یک زمانی بخاطر آوردند که واقعاً چنین کاری کرده‏اند باز در آن مدّت که از ازدواج آنها می‏گذرد بر هم حلال بوده‏اند؟ و آیا خواندن دوباره عقد دائم در دوران حاملگی اشکالی ندارد؟

پاسخ:در فرض سؤال عقد دائمی که انجام گرفته صحیح است و آن دو به یکدیگر محرمند و فرزند حلال زاده است ولی می‏توانند احتیاطاً عقد دائم را مجدّداً اجرا نمایند و در صورتی که علم حاصل شود که عقد دائم در زمان عقد موقّت انجام شده بر یکدیگر حرام می‏شوند و زن باید عدّه وطی به شبهه که همان عدّه طلاق است نگهدارد و بعد از انقضاء عدّه او را به عقد دائم خود در آورد.

سؤال616 - مسلمانی از کشور جمهوری اسلامی با زنی در کشورهای دیگر ازدواج می‏کند که با روش و رسومات آن کشور صورت می‏گیرد و بعد از مدّتی به کشور جمهوری اسلامی مراجعت می‏کنند، آیا لازم است که صیغه عقد خوانده شود یا خیر؟

پاسخ:در صورتی که صیغه عقد اصلاً خوانده نشده، باید خوانده شود.

سؤال617 - آیا ازدواج با دختر زن پدر جائز است؟ و آیا فرقی وجود دارد بین اینکه دختر زن پدر از شوهر سابق بوده یا از شوهر لاحق؟

پاسخ:جایز است و فرقی بین دو صورت نیست.

سؤال618 - آیا پسرِ شوهر که از زن اوّل می‏باشد می‏تواند با دختری که از زن دوّم است ولی از شوهر دیگر می‏باشد ازدواج نماید؟

پاسخ:ازدواج فرزند شوهر که از زن دیگری می‏باشد با دختر زن دومش که از شوهر دیگری می‏باشد اشکال ندارد.

سؤال619 - اگر خانواده پسری برای خواستگاری دختری یکی دو مرتبه به خانه دختر بروند و خانواده دختر با ازدواج آنها موافقت کند ولی بعداً خانواده پسر ازدواج را بنا بر عللی بر هم بزند، با توجه به اینکه طیّ این چند روز خاطراتی بین دختر و پسر ایجاد شده امّا ازدواج بر هم خورده و خانواده دختر از خانواده پسر ناراضی است؛ آیا حقّ الناسی برگردن خانواده پسر آمده است؟ اگر جواب مثبت است چه باید کرد؟

پاسخ:از نظر اخلاقی مناسب است که سعی کنند با احترام و رفت و آمد به خانواده دختر از آنان دلجوئی کنند و با توضیح علّت انصراف از آن ازدواج، آنان را مطمئن کنند که نظر خاصّی در کار نبوده است.

سؤال620 - شخصی وکیل شده و صیغه عقد نکاحی را به قصد دوام خوانده و مدّت معین نکرده است و داماد و عروس و پدر عروس هم قصدشان عقد دائمی بوده، ولی به وکیل این مطلب را نگفته‏اند، آیا لازم است داماد و عروس و پدر عروس زباناً بگویند که عقد دائمی است یا لازم نمی‏باشد؟

پاسخ:خیر، و عقد مذکور دائم است