انهار
انهار
مطالب خواندنی

وفات «سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی» (1374 ش)

بزرگ نمایی کوچک نمایی
سید عبدالعزیز طباطبائی یزدی(۱۳۰۸-۱۳۷۴ش) مشهور به محقق طباطبایی و آقا عزیز کتابشناس، نسخه‌شناس و صاحب‌نظر در تاریخ، رجال و تراجم. او از جانب پدر و مادر، نوه سید محمد کاظم طباطبائی یزدی صاحب عروة الوثقی است. تسلط وی در علوم تخصصی خود به حدی بود که عنوان «محقق طباطبائی» را در محافل و مجامع علمی به خود اختصاص داد. سید عبدالعزیز، شاگردانی تربیت کرد و آثار پژوهشی و نسخه‌های خطی را از کتابخانه‌های جهان شناسایی نمود.
زندگی‌نامه
تولد
ابوجواد، سید عبدالعزیز بن جواد بن اسماعیل طباطبائی یزدی، در ۴ آبان ۱۳۰۸ش (مطابق ۲۱ جمادی‌الثانی ۱۳۴۸ق) در نجف متولد شد. پس از فراگیری دروس مقدماتی علوم دینی و در ۱۵ سالگی همراه پدر به ایران آمد.[۱]
محقق طباطبایی در دوران نوجوانی
وی نوه سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (متوفای ۱۳۳۷ق) صاحب کتاب العروه الوثقی است.[۲]
تحصیلات
سید عبدالعزیز پس از درگذشت پدر، به قم رفت و از درس سید رضا صدر استفاده کرد. یک سال بعد به نجف اشرف بازگشت و از سید ابوالقاسم خوئی، عبدالهادی شیرازی، عبدالاعلی سبزواری، سید هاشم حسینی تهرانی، میرزا محمد علی اردوبادی بهره برد و از آیت الله خویی، سید عبدالهادی شیرازی و آقا بزرگ تهرانی اجازه روایت گرفت.[۳]
وفات
محقق طباطبایی، به علت نارسایی قلبی در هفتم ماه رمضان ۱۴۱۵ق مطابق ۸ دی ماه ۱۳۷۴ش درگذشت و در حجره ۱۴ صحن بزرگ حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد.[۴]
علاقه به کتابشناسی و احیای میراث کهن
به دلیل علاقه وی به کتابشناسی و بررسی و احیای میراث کهن شیعه، در نجف از دو شخصیت مشهور، آقا بزرگ تهرانی و علامه امینی تأثیر پذیرفت. وقتی که علامه امینی کتابخانه امیرالمؤمنین (ع) را تأسیس کرد، محقق طباطبایی در آنجا مشغول تحقیق و تدوین فهرست کتابخانه شد. در همین سال‌ها برای شناسایی نُسَخ خطی، کتابشناسی و سایر ظرایف و دقایق این رشته، با آقا بزرگ مراوده مستمر داشت.[۵]
در سال ۱۳۴۹ش برابر با ذی‌الحجه ۱۳۸۹ق برای شرکت در کنگره هزاره شیخ طوسی از طرف دانشکده مشهد دعوت شد و از نجف به ایران آمد. و بنا به درخواست کتابخانه آستان قدس رضوی حدود یک سال در مشهد نسخه‌های خطی فقه و اصول را نوشت و سپس به نجف بازگشت. وی در سال ۱۳۵۶ش که با فشار رژیم عراق به ایران بازگشت، در شهر قم اقامت گزید.[۶] مراکزی همچون: مؤسسه آل البیت، مرکز الغدیر، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، بنیاد بعثت و انتشارات جامعه مدرسین با او ارتباط داشتند و آثار زیادی با نظارت و همکاری مستقیم وی تحقیق و چاپ شد. ضمن اینکه در مجامع و همایش‌های علمی مختلف داخل و خارج کشور شرکت می‌کرد. تعداد ۹۴ عنوان کتاب با استفاده از راهنمایی‌ها یادداشت‌های او به ثمر رسید و فهرست‌های زیادی را از نُسَخ خطی داخل و خارج کشور تهیه کرد.[۷][۸]
ویژگی‌های اخلاقی
همه کسانی که با محقق طباطبایی آشنایی داشتند به صفای روح او و خلوص و ارادت ایشان به مقام شامخ اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و همچنین تبحّر و تخصّص او در کتابشناسی شیعه، اذعان دارند. از خصوصیات بارز او سماحت و سخاوت وی در کمک به پژوهشگران و شاگردان بود که همه کسانی که از او استفاده کرده‌اند، به این خصیصه اشاره می‌کنند.[۹]
آثار
آثار ایشان فراوان است که بخشی از آن‌ها را در تکمیل تألیفات دو استادش آقا بزرگ و علامه امینی تألیف نمود مانند:
مستدرک الذریعه
اضواء علی الذریعه
معجم اعلام الشیعه
تعلیقات علی طبقات اعلام الشیعه
تنظیم و تصحیح نقباء البشر
علی ضفاف الغدیر
انباء السماء برزیة کربلا
بخش دیگر تحقیق و تصحیح آثار بزرگان است مانند:
فهرست منتجب الدین
الاربعون المنتقی من مناقب المرتضی
عقدالدرر فی اخبار المهدی المنتظر
مقتل امیرالمؤمنین(ع) از ابن ابی دنیا
مناقب امیرالمؤمنین(ع) از ابن حنبل
ترجمه امیرالمؤمنین(ع) از تاریخ دمشق
ترجمه امام حسن و امام حسین(ع) از طبقات ابن سعد
طباطبائی فهرست‌هایی از نُسَخ خطی نیز تهیه کرده است مانند:
فهرست کتابخانه امیرالمؤمنین نجف
فهرست نسخ خطی آستان قدس
فهرست نسخ کتابخانه‌هایی در بغداد و حجاز و ترکیه و شیراز و تبریز
دیگر آثار وی عبارتند از:
اهل البیت فی المکتبة العربیة
الغدیر فی التراث الاسلامی
نهج البلاغه عبر القرون
مخطوطات اللغة العربیة
فهرست تصانیف کراجکی
الحسین(ع) و السنة
المهدی(ع) فی السنة النبویة
حیاة الشیخ یوسف بحرانی
شخصیت علمی و مشایخ شیخ طوسی
و مقالات متعددی نیز از ایشان در مجله «تراثنا».[۱۰][۱۱]
شرکت در اجلاس و کنگره‌ها
محقق طباطبایی در کنگره‌های مختلفی چون کنگره شیخ طوسی در مشهد در سال ۱۳۸۹ق، کنگره‌ای از سوی مؤسسه محمدی تراست در سال ۱۴۰۴ق، کنگره امام علی در سال ۱۴۱۰ق در لندن، کنگره شیخ مفید در سال ۱۴۱۳ق در قم، کنگره هزاره نهج البلاغه در سال ۱۳۹۹ق و کنگره هزاره شریف رضی در سال ۱۴۰۶ق در بنیاد نهج البلاغه در تهران و کنگره کتاب و کتابخوانی در تمدن اسلامی مشهد شرکت نمود.[۱۲]
پانویس
  1. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۲۳۱.
  2. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۲۳۱.
  3. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۲۳۱.
  4. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۲۳۲-۲۳۱.
  5. یاد: استاد فقید محقق طباطبایی.
  6. کتاب‌شناخت سیره معصومان.
  7. یاد: استاد فقید محقق طباطبایی.
  8. علی طباطبایی یزدی، محقق طباطبایی و کتاب گرانسنگ «نهج‌البلاغه عبرالقرون».
وفات «سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی» (1374 ش) (۷ رمضان ۱۴۱۶ق)

  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات

ویژه نامه ماه مبارک رمضان




پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -