قرائت

منظور از قرائت و ذكر نماز

سؤال444. منظور از اين كه بايد قرائت و ذكر نماز صحيح خوانده شود، چيست؟

جواب: به مسايل 823 تا 827 رساله رجوع شود.

مراد از ذكر در نماز

سؤال445. مراد از ذكر در نماز چيست؟

جواب: ذكر در كنار قرآن و دعا و كلام آدمى است.

معناى قصد مطلق ذكر

سؤال446. اين كه گفته مى  شود، عبارتى به قصد مطلق ذكر اشكال ندارد يعنى چه؟

جواب: يعنى به قصد ورود در آن محل معيّن نباشد.

ملاك در جهر و اخفات

سؤال447. ملاك، در جهر (بلند خواندن) و اخفات (آهسته خواندن) چيست؟

جواب: ملاك ظهور جوهر صوت و عدم ظهور آن است.

لزوم شنيدن صداى خود در نماز

سؤال448. آيا شنيدن صداى خود در هنگام قرائت حمد و سوره، ضرورى است؟

جواب: در صورتى كه مانعى از شنيدن صدا نباشد، بله لازم است.

وضوح قرائت در حال اخفات

سؤال449. آيا وضوح قرائت در حال اخفات لازم است؟ يا در صورتى كه الفاظ از مخرج ادا شوند؛ اما سرعت اداى آن ها بسيار زياد باشد كه وضوحى نداشته باشد كافى است؟

جواب: بايد صدق عرفى قرائت حفظ شود.

با فرياد خواندن نماز

سؤال450. تا چه اندازه بالا بردن صدا در نماز جايز است؟ اگر به صورت فرياد كشيدن درآيد چه طور؟

جواب: اگر كسى در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند كند، مثل آن كه آن ها را با فرياد بخواند، بنابر احتياط نمازش باطل است.

متوجه آهسته خواندن شدن در نماز جهريّه

سؤال451. اگر در قسمتى از قرائت حمد و سوره ى نماز جهريّه، متوجه شويم كه داريم آهسته نماز مى خوانيم، چه وظيفه اى داريم؟

جواب: از آن جا به بعد را بايد بلند بخوانيد (مسأله ى 819 رساله).

متوجه جهر خواندن شدن در نماز اخفاتيه

سؤال452. اگر در قسمتى از قرائت حمد و سوره ى نماز اخفاتيه، متوجه شويم كه داريم حمد و سوره را بلند مى خوانيم، چه وظيفه اى داريم؟

جواب: از آن جا به بعد بايد آهسته بخوانيد (مسأله ى 819 رساله).

آهسته و بلند خواندن نمازهاى قضا

سؤال453. آيا در خواندن قضاى نمازهاى ظهر و عصر، مى توان حمد و سوره را بلند خواند؟ يا در قضاى نمازهاى جهريه حمد و سوره را مى توان آهسته خواند؟

جواب: نمازهايى كه واجب است قرائت در آن ها بلند خوانده شود، هنگام قضا هم بايد بلند خوانده شود و هم چنين نمازهايى كه واجب است آهسته بخواند، هنگام قضا نيز واجب است آهسته بخواند.

قرائت مردى كه نماز قضاى زنى را مى خواند

سؤال454. اگر مردى نماز استيجارى زن مرحومه اى را بخواهد بخواند، تكليفش از نظر جهر و اخفات قرائت حمد و سوره چيست؟

جواب: بايد مرد، تكليف خودش را رعايت كند (مسأله ى 1256 رساله).

قرائت زنى كه نماز قضاى مردى را مى خواند

سؤال455. اگر زنى قصد اقامه ى نماز قضاى مرد مرحومى را داشته باشد، تكليفش از نظر بلندى يا آهسته بودن قرائت حمد و سوره چيست؟

جواب: زن، به تكليف خودش عمل كند (مسأله ى 1256 رساله).

تكليف قرائت ساير نمازها در جهر اخفات

سؤال456. در نمازهاى ديگر غير از نمازهاى يوميّه، مانند آيات و عيدين و... تكليف نمازگزاران در بلندى يا آهسته بودن قرائت حمد و سوره چيست؟

جواب: مستحب است در آن نمازها بلند بخوانند.

نحوه ى قرائت نمازهاى نافله

سؤال457. آيا قرائت نافله ى نمازهاى جهرى و اخفاتى بايد مطابق هر نماز باشد يا ضرورتى ندارد؟

جواب: ضرورتى ندارد.

جهر در نمازهاى جهريّه

سؤال458. آيا جهر در نمازهاى جهريّه فقط در قرائت واجب است يا در همه ى اجزاى نماز واجب است؟ در مورد اخفات در نمازهاى اخفاتيه چه طور؟

جواب: فقط در قرائت واجب است.

كسى كه با اخفات نمى تواند صحيح بخواند

سؤال459. شخصى در نمازهاى اخفاتيّه اگر يك كلمه را آهسته بخواند صحيح ادا نمى كند و اگر كمى به جهر بخواند صحيح ادا مى شود، آيا جايز است اين كار را انجام دهد؟ اگر در نمازهاى جهريه براى تلفّظ صحيح آهسته بخواند چه طور؟

جواب: در نمازهاى اخفاتيه، تمام كلمات بايد اخفات باشد و در جهريه تمام كلمات بايد جهر باشد، و به شك و وسوسه اعتنا نكند.

جواز قرائت بلند حمد و سوره توسط زنان در نمازهاى جهريه

سؤال460. آيا زنان مى تواند حمد و سوره ى نمازهاى صبح و مغرب و عشا را بلند بخوانند؟

جواب: مى توانند، ولى اگر نامحرم صدايشان را مى شنود، در صورتى كه شنيدن صداى زن حرام باشد، مثلاً ترس فتنه و لذّت بردن در بين باشد، بنابر اظهر بايد آهسته بخوانند.

بلند خوانى نماز براى زن جهت جلوگيرى از حواس پرتى

سؤال461. آيا براى جلوگيرى از حواس پرتى، زن مى تواند نماز را با صداى بلند بخواند؟

جواب: فقط نمازهاى صبح و نماز مغرب و عشا را در صورتى كه نامحرم صداى او را نمى شنود ـ با تفصيلى كه در مسأله قبل ذكر گرديد ـ ، مى تواند بلند بخواند.

جواز بلند خوانى قرائت در نماز ظهر جمعه

سؤال462. آيا بلند خواندن قرائت در ظهر روز جمعه جايز است؟

جواب: بله، مستحب است.

بلند خواندن قرائت نماز ظهر روز جمعه براى زن

سؤال463. آيا بلند خواندن قرائت حمد و سوره ى نماز ظهر روز جمعه براى زن نيز جايز است؟

جواب: بله.

قرائت قرآن و نماز با صداى خوب

سؤال464. قرائت قرآن و نماز با صداى خوب به گونه اى كه تحسين شنوندگان را برانگيزد، چه حكمى دارد؟

جواب: خوب و مطلوب است.

غلط خواندن حمد و سوره در اثر جهل به مسأله

سؤال465. اينجانب چندين سال نماز خوانده ام و اكنون متوجه شده ام كه در اثر جهل به مسأله، قرائت حمد و سوره ى نمازم صحيح نبوده است، آيا بايد نمازها را قضا كنم؟

جواب: بله، احتياطا بايد قضا كنيد.

رعايت لهجه ى عربى در نماز

سؤال466. در نقاط مختلف، افراد با لهجه هاى مختلفى صحبت مى كنند و هر چه قدر هم سعى كنند، نمى توانند لهجه خود را عوض كنند و با لهجه ى عربى تلفظ نمايند. آيا لهجه داشتن نمازگزار در قرائت نماز، مشكل ساز است؟

جواب: همان مقدار كه صحيح بخوانند كافى است و تلفظ به لهجه  ى عربى لازم نيست.

عدم توانايى بر تلفّظ صحيح نماز

سؤال467. اگر كسى قادر به تلفظ صحيح و اداى بعضى حروف نماز نباشد، چه تكليفى دارد؟

جواب: اگر به هيچ وجه نتواند صحيح آن را ياد بگيرد، هر طور كه مى تواند بخواند و احتياط مستحب در آن است كه نماز را به جماعت به جا آورد.

وسواس در قرائت

سؤال468. كسى كه در صحّت ذكرهاى نماز، وسواس دارد يا زياد شكّ مى كند و تكرار مى كند، آيا نمازش باطل مى شود؟

جواب: تا اخلال به نظم واجب و موالات نشود، اشكال ندارد؛ ولى وسواس جايز نيست.

كسى كه نمى دانسته قرائت صحيح چيست

سؤال469. اگر كسى در مورد قرائت صحيحِ نماز اطلاعى نداشته و تا كنون نماز را از نظر قرائت غلط مى خوانده و هم اكنون نيز غلط مى خواند، وظيفه اش چه مى باشد؟

جواب: بايد قرائتش را درست كند و هر نمازى كه تا حال با قرائت غلط خوانده، بايد قضا نمايد، بنابر احوط.

تذكّر به كسى كه نماز را غلط مى خواند

سؤال470. آيا لازم است به شخصى كه نماز را غلط مى خواند تذكّر دهيم؟

جواب: اگر به جهت ندانستن مسأله باشد، لازم است على الاحوط.

غلط خواندن ذكرهاى مستحبّى

سؤال471. آيا غلط خواندن يا از مخرج ادا نكردن عمدى ذكرهاى مستحبّى نماز، موجب باطل شدن نماز مى شود؟

جواب: بنابر احتياط واجب بايد درست بخواند.

كسى كه نمى تواند قرائت را بدون دندان درست بخواند

سؤال472. كسى كه دندانش شكسته يا كشيده شده و نمى تواند قرائت را درست بخواند، آيا لازم است دندان مصنوعى بگذارد تا بتواند نماز را صحيح بخواند يا نه؟

جواب: اگر عسر و حرج ندارد، بايد بگذارد.

كسى كه نمى تواند قرائت و اذكار را حفظ كند

سؤال473. در صورتى كه مريضى نتواند قرائت و ذكرهاى نماز را به حافظه بسپارد و هم چنين قادر نباشد از روى نوشته بخواند، آيا بر اطرافيان واجب است قرائت و ذكرهاى نماز را بلند بخوانند تا وى تكرار كند؟

جواب: واجب نيست و مى توانند اجرت بگيرند.

مريضى كه به خاطر عمل جرّاحى حنجره، نبايد سخن بگويد

سؤال474. شخص مريضى كه حنجره اش را عمل جرّاحى كرده اند و تا مدّتى اصلاً نبايد سخن بگويد، چگونه نماز بخواند؟

جواب: نمازش حكم نماز اخرس را دارد كه با اشاره و حركت دادن زبان است و پس از خوب شدن، نمازهايى را كه به اين صورت خوانده، قضا ندارد.

كسى كه لوزه عمل كرده و نمى تواند حرف بزند

سؤال475. شخصى لوزه اش را عمل كرده است و دكتر به او مى گويد نبايد صحبت كند، در اين صورت ذكرهاى نماز را چگونه بيان كند؟ آيا مى تواند در دلش بگويد و به لفظ نياورد و يا مى تواند نمازها را در وقت نخواند و پس از بهبودى قضا نمايد؟

جواب: حكم او مثل أخرس است و اگر به وظيفه عمل كند، قضا ندارد و نمى تواند نماز را در وقت نخواند.

خواندن از روى قرآن كريم در نماز

سؤال476. آيا خواندن از روى كتاب قرآن كريم در نمازهاى واجب اشكال دارد؟

جواب: قرائت از روى نوشته در حال اختيار بنابر اظهر جايز است؛ اگرچه در فريضه، اولى ترك آن است.

تكرار بعضى كلمات

سؤال477. تكرار بعضى كلمات حمد و سوره و ذكرهاى نماز جايز است يا نه؟

جواب: اگر به حدّ وسوسه نرسد، جايز است.

قرائت مجدّد آن چه بدون حضور قلب بوده

سؤال478. در قرائت نماز آيا مقدارى كه انسان بدون حضور قلب خوانده، مى تواند دوباره بخواند؟

جواب: مى تواند.

نحوه ى نماز افراد لال

سؤال479. نحوه ى نماز خواندن شخص لال و گنگ چگونه است؟

جواب: بنابر احتياط واجب بايد قرائت نماز را از قلب و ذهن خود بگذراند و به اندازه واجب زبان را حركت دهد و اگر ممكن است با انگشت هم به مقدار واجب اشاره كند.

سريع خواندنى كه موجب عدم تلفّظ صحيح مى شود

سؤال480. اگر انسان نماز خود را سريع بخواند، به گونه اى كه نتواند كلمه اى را درست تلفّظ كند، نمازش چه حكمى دارد؟

جواب: باطل است.

سرفه كردن كه تكرار حروف را سبب مى شود

سؤال481. شخصى در بين نماز براى صاف كردن گلو، عمدا چند بار سرفه مى كند و اين كار او سبب مى شود كه يك حرف دوباره تكرار شود، آيا نماز او اشكال پيدا مى كند؟ آيا اين كار او تكليفى برايش ايجاد مى كند؟

جواب: خير اشكال ندارد و سرفه، توليد حرف نمى كند.

پيرانى كه قادر به تصحيح نمازشان نيستند

سؤال482. حكم نماز پيرزن ها و پيرمردهايى كه در نمازشان غلط هاى زيادى است و قادر به تصحيح آن ها نيستند، چيست؟

جواب: بايد هر طورى كه مى توانند بخوانند و احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت به جا آورند.

خواندن قرائت نماز به زبان هاى ديگر

سؤال483. آيا خواندن ترجمه قرائت نماز به زبان هاى ديگر ـ غير از عربى ـ صحيح است؟

جواب: خير صحيح نيست.

خواندن نماز به زبانى ديگر براى تازه مسلمان در تنگى وقت

سؤال484. اگر شخصى در تنگى وقت مسلمان شده باشد و فرصت كافى براى يادگرفتن الفاظ عربى نماز نداشته باشد، آيا مى تواند ترجمه ى نماز را به زبان ديگر بخواند؟

جواب: خير، بنابر احتياط مستحب نمازش را به جماعت بخواند يا كسى بخواند و او هم همراه او بخواند يا اگر ممكن است از روى نوشته اى بخواند. و اگر كسى از قرآن هيچ نمى داند، به مقدارى كه واجب است در نماز از قرآن بخواند، تسبيح، تهليل و تكبير بگويد.

نحوه ى تدارك كلمه  ى غلط

سؤال485. اگر كسى مثلاً از اوّل سوره «قل هو اللّه » شروع كند و بدون وقف تا آخر بخواند و در اين بين كلمه اى را اشتباه كند، آيا همان كلمه ى غلط و بعد آن را بگويد كافى است يا بايد از اوّل شروع كند؟ به عبارت ديگر آيا مسأله، مبتنى برجواز يا عدم جواز وقف به حركت و وصل به سكون است؟

جواب: شروع از اوّل لازم نيست.

تكرار مجدد كلمه  ى غلط گفته شده يا تكرار از اوّل آيه

سؤال486. اگر كلمه اى در نماز غلط گفته شود، يا در هنگام گفتن آن بدن حركت كند، آيا تكرار همان كلمه كافى است يا بايد از اوّل كلمه آيه يا از اوّل جمله خوانده شود؟

جواب: تكرار همان كلمه كافى است.

تكرار مجدد كلمه اى كه صحت آن مورد شك است

سؤال487. اگر كسى در صحت كلمه اى از نماز شك كند و آن را دو مرتبه بگويد، آيا موجب سجده ى سهو مى شود؟

جواب: خير.

خواندن آيه يا سوره اى غير از آن چه كه وارد شده است

سؤال488. در نمازهايى كه در آن سوره يا آيه خاصى وارد شده است، اگر انسان آن آيه يا سوره را حفظ نباشد، مى تواند آيه يا سوره ى ديگرى بخواند؟

جواب: خير، از نوشته بخواند؛ مگر بداند كه آن سوره يا آيه شرط كمال آن نماز است؛ نه شرط اصل مشروعيّت و صحّت آن، كه در اين صورت مى تواند ترك كند يا رجاءً تبديل كند.

حركت دادن اعضاى بدن هنگام قرائت و ذكر

سؤال489. آيا حركت دادن سر يا ديگر اعضاى بدن هنگام قرائت و ساير ذكرهاى نماز اشكال دارد؟

جواب: تا حدّى كه به طمأنينه نماز خلل وارد نكند، اشكال ندارد.

گفتن نيّت به زبان

سؤال490. آيا لازم است نيّت را بر زبان جارى كرد؟

جواب: خير، لازم نيست.

اضافه كردن كلمه «اللعين» در عبارت استعاذه

سؤال491. آيا اضافه كردن كلمه ى «اللعين» در جمله «اعوذ باللّه  من الشيطان الرجيم» در ابتداى قرائت نماز، اشكال دارد؟

جواب: به قصد مطلق دعا اشكال ندارد.

تعيين سوره قبل از «بسم اللّه » گفتن

سؤال492. در قرائت سوره، آيا بايد ابتدا سوره را تعيين كنيم و سپس «بسم اللّه » بگوييم؟

جواب: در موارد تعيّن مثل عزم مستقر بر جريان طبق عادت ـ كه به منزله ى قصد خاصّ است يا غير آن از موارد تعيّن ـ خير، تعيين سوره لازم نيست و در غير آن ها قصد خصوصيّت لازم است، هر چند خصوصيت حاصل به آن چه بعدا مى خواند ولو اكنون نمى داند.

تعيين سوره بعد از گفتن بسم اللّه  الرّحمن الرّحيم

سؤال493. اگر انسان اوّل «بسم اللّه  الرّحمن الرّحيم» را بگويد و بعد از آن قصد كند كه چه سوره اى بخواند صحيح است؟ اگر چند سال در تعيين سوره قصد نكرده باشد، وظيفه چيست؟

جواب: بايد قصد سوره  ى خاصّ كند يا قصد كند كه بعد از «بسم اللّه »، هر سوره اى را كه مى خواند، اين «بسم اللّه » او باشد كه قصد اجمالى است و هم چنين عزم مستقر بر جريان طبق عادت مستقره به منزله  ى قصد خاص است.

گفتن بسم اللّه  به قصد سوره  ى ديگر

سؤال494. اگر شخص يقين كند بسم اللّه  را به قصد سوره اى كه شروع كرده نگفته، وظيفه چيست؟ آيا ادامه دهد يا بايد برگردد و از اوّل شروع كند؟

جواب: بايد برگردد.

شك در تعيين سوره

سؤال495. فردى در حالت قرائت سوره ى نماز واجب وقتى شروع به خواندن اوّلين آيه ى سوره كرده، شك مى كند كه آيا «بسم اللّه » را به قصد همين سوره گفته يا نه! آيا برگردد و دوباره بسم اللّه  بگويد يا به شكّ خود اعتنا نكند؟

جواب: اعتنا نكند.

قصد انشا و حكايت در خواندن حمد و سوره

سؤال496. حمد و سوره اى كه در نماز خوانده مى شود، آيا به قصد انشا بايد خوانده شود يا به قصد حكايت؟

جواب: بايد به قصد قرائت و قرآنيّت باشد.

قصد انشا كردن در جملات امرى

سؤال497. اگر كسى در گفتن جملات امرى مانند «اهدنا» و «ربنا آتنا»، «ربنا اغفر لى و لوالدىّ» و امثال آن قصد انشا كند، به نماز آسيب مى رساند؟

جواب: اگر قصد قرائت هم داشته باشد، كافى است.

خواندن قرائت نادرى از سوره ى حمد

سؤال498. آيا قرائت «صراط الذين انعمت عليهم» به صورت «صراط من انعمت عليهم» و نيز قرائت «و لا الضالين» به صورت «و غير الضالين» جزو قرائات مشهورى است كه در قرائت نماز جايز مى باشد؟

جواب: خير، بنابر احوط ملازمت به يكى از قرائات سبعه شود.

قرائت ملك يوم الدين

سؤال499. آيا قرائت «ملك يوم الدين» در نماز صحيح است؟

جواب: ظاهرا جايز است.

ذكر بعد از حمد

سؤال500. ذكر مستحبى بعد از سوره حمد، «الحمد للّه » است يا «الحمد للّه  رب العالمين»؟

جواب: دومى است.

گفتن آمين پس از حمد به قصد ذكر

سؤال501. آيا گفتن «آمين» بعد از سوره ى حمد به قصد مطلق ذكر، اشكال دارد؟

جواب: حرام است و على الاحوط باطل كننده نماز است.

گفتن «صدق اللّه » بعد از حمد يا سوره

سؤال502. آيا بعد از حمد يا سوره مى توان «صدق اللّه  العلى العظيم» گفت؟

جواب: مانعى ندارد.

خواندن آياتى از قرآن پس از تمام شدن حمد و سوره ى واجب

سؤال503. آيا بعد از تمام شدن سوره حمد و سوره ى واجب، مى توان آيات ديگرى از قرآن يا سوره ى ديگرى خواند؟

جواب: كراهت دارد.

كسى كه بعد از نماز ظهر متوجه مى شود حمد و سوره را بلند خوانده

سؤال504. اگر كسى بعد از نماز ظهر ملتفت شود كه حمد و سوره را بلند خوانده است، آيا بايد دوباره نمازش را اعاده كند؟

جواب: خير، اعاده لازم نيست.

قرائت سوره هاى طولانى در نماز

سؤال505. آيا قرائت سوره هاى طولانى مانند سوره بقره در نمازهاى واجب، سبب خروج از حالت نماز نمى شود؟

جواب: اشكال ندارد؛ مگر اين كه موجب فوت وقت نماز شود.

قرائت سوره حمد به جاى توحيد

سؤال506. آيا در نمازهاى واجب، مى توان بعد از حمد به جاى سوره، بار ديگر سوره ى حمد را تكرار نمود؟

جواب: نمى توان تكرار كرد.

حكم نماز كسى كه قرائت را اشتباه خوانده است

سؤال507. مدّت ها در «لم يكن له كفوا أحد» لام را مشدّد نخوانده ام، حكم نمازهايم چگونه است؟

جواب: احتياطا آن نمازها را دوباره بخوانيد.

گفتن «كذلك اللّه  ربّى»

سؤال508. شخصى در نمازهاى خود، بعد از هر سوره اى كه مى خوانده است، «كذلك اللّه  ربّى» مى گفته، وظيفه چيست؟

جواب: نمازها محكوم به صحّت است، ولى عمدا اين كار را نكند.

گفتن «كذلك اللّه  ربّى» توسّط مأموم

سؤال509. آيا مأموم مى تواند بعد از قرائت سوره ى توحيد توسّط امام «كذلك اللّه  ربّى» بگويد؟

جواب: ورود آن مربوط به كسى است كه سوره ى توحيد را در نماز مى خواند.

تعداد دفعات گفتن «كذلك اللّه  ربى» بعد از سوره ى اخلاص

سؤال510. بعد از سوره  ى اخلاص، چند بار مستحب است «كذلك اللّه  ربى» گفته شود؟

جواب: يك يا دو يا سه بار.

دو سوره اى كه در نماز، يك سوره محسوب نمى شوند

سؤال511. دو سوره اى كه در هنگام قرائت نماز بايد با هم خوانده شود چيست؟

جواب: بنابر اظهر اگر سوره  ى «ضحى» را مى خواند بايد سوره ى «الم نشرح» را هم به دنبال آن بخواند و اگر سوره ى فيل را خواند سوره  ى قريش را هم بخواند.

گفتن يك «بسم اللّه » براى دو سوره  ى «فيل» و «قريش» در نماز

سؤال512. در مورد دو سوره  ى «فيل» و «قريش» كه در نماز يك سوره محسوب مى شوند؛ آيا گفتن يك «بسم اللّه  الرحمن الرحيم» كافى است؟

جواب: خير، كافى نيست.

اولويت بين دو سوره  ى «فيل» و «قريش» در قرائت

سؤال513. دو سوره ى «فيل» و «قريش» كه در نماز يك سوره محسوب مى شوند، اولويت قرائت با كدام يك از آن ها است؟

جواب: بايد هر دو را با هم به ترتيب بخواند.

نمازهايى كه دو سوره  ى «فيل» و «قريش» در آن ها جدا خوانده شده است

سؤال514. كسى نمى دانست دو سوره «فيل» و «قريش» در نماز، يك سوره حساب مى شوند. تكليف نمازهايى كه در آن ها اين دو سوره جدا خوانده شده اند، چيست؟

جواب: احتياطا بايد آن نمازها را دوباره بخواند.

خواندن سهوى تسبيحات اربعه به جاى حمد و سوره

سؤال515. اگر كسى در ركعت دوم، به جاى حمد و سوره، اشتباها تسبيحات اربعه بگويد و در هنگام رفتن به ركوع متوجه شود، چه تكليفى دارد؟

جواب: اگر تا به حدّ ركوع نرسيده فهميد، بايد برگردد و حمد و سوره را بخواند و بعد از نماز هم احتياطا سجده سهو به جا آورد و اگر به حدّ ركوع رسيده، سجده ى سهو كافى است.

قرائت نماز مطابق قرائت هاى موجود

سؤال516. آيا مطابق همه ى قرائت هاى موجود مى توان قرائت نماز را انجام داد؟

جواب: بايد مطابق قرائت قرّاء هفت گانه مشهور باشد، بنابر احوط.

خواندن بيش از يك سوره در نمازهاى مستحبى

سؤال517. آيا مى شود در نمازهاى مستحبى بيش از يك سوره خواند؟

جواب: بله، مى شود.

حمد و سوره مأمومى كه به ركعت سوم جماعت رسيده

سؤال518. كسى كه به ركعت سوم يا چهارم جماعت مى رسد، آيا حمد و سوره نمازهاى جهريّه را بلند بخواند يا آهسته؟

جواب: بايد آهسته بخواند.

بلند خواندن بقيه ذكرهاى نماز ظهر و عصر به غير از حمد و سوره

سؤال519. آيا به غير از حمد و سوره ى نماز ظهر و عصر بقيّه ى ذكرهاى نماز را مى توان بلند خواند؟

جواب: بله، مى توان.

آهسته خواندن بقيه ذكرهاى نماز جهريّه

سؤال520. آيا در نماز صبح و مغرب و عشا، به غير از حمد و سوره، بقيّه ى ذكرهاى نماز را مى توان آهسته خواند؟

جواب: بله، مى توان.

آهسته خواندن حمد و سوره ى نمازهاى جهريه به خاطر شرم و حيا

سؤال521. آيا كسى مى تواند به خاطر شرم و حيا و يا ترس از ريا، حمد و سوره ى نمازهاى صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند؟

جواب: خير، نمى تواند.

بلند خواندن حمد و سوره نماز ظهر و عصر براى تعليم

سؤال522. آيا كسى مى تواند حمد و سوره نماز ظهر و عصر را به قصد تعليم، بلند بخواند؟

جواب: خير، نمى تواند.

بلند خواندن برخى از ذكرها جهت اعلام به ديگران

سؤال523. اگر كسى برخى از ذكرهاى نماز غفيله يا دهه ى ذى الحجه را براى اعلام به ديگران بلند بخواند، نماز او چه حكمى دارد؟

جواب: مانعى ندارد (به مسأله ى 930 رساله رجوع شود).

فراموش كردن حمد و سوره

سؤال524. اگر كسى حمد و سوره را فراموش كند و در ركوع به يادآورد، چه بايد بكند؟

جواب: بعد از نماز احتياطا سجده ى سهو به جا آورد.

غلط خواندن قنوت و ذكرهاى مستحبى

سؤال525. آيا غلط خواندن قنوت و يا ذكرهاى مستحبى نماز، مبطل نماز است؟

جواب: على الاحوط در حال عمد مبطل است.

حكم عدم رعايت تجويد در نماز

سؤال526. عدم رعايت تجويد در نماز چه حكمى دارد؟

جواب: اشكال ندارد، مگر تا حدّى كه در صحت قرائت لازم است.

مقدار ضرورى رعايت تجويد در نماز

سؤال527. رعايت چه مقدار از نكات تجويدى براى قرائت نماز واجب است؟

جواب: به مسايل 823 تا 827 رساله رجوع شود.

عدم تلفّظ حرف از مخرج با صدق حرف مخصوص

سؤال528. اگر كسى لفظ ضاء را از مخرج ظاء تلفظ مى كرده است اما در عرف عرب حرف ضاد بر آن صدق مى كرده، آيا نمازش اشكال دارد؟

جواب: با صدق آن حرف در عرف عرب صحيح است.

اختلاف اهل فن در تلفّظ صحيح

سؤال529. اگر بعضى از اهل لغت يك نوع تلفّظ را صحيح بدانند و بعضى ديگر آن را غلط بدانند، آيا مى شود آن را در نماز قرائت كرد؟

جواب: اگر مراد اداى مخارج حروف است، لازم است رعايت آن به نحوى كه در عربيّت، صدق حرف مخصوص نمايد و تشخيص آن با عرف لغت صحيح است، و از حيث قرائت كافى است با يكى از قرائات سبعه (هفت گانه) موافق باشد.

قراءات سبعه

سؤال530. آيا جايز است يك ركعت يا دو ركعت نماز، به دو قرائت از قرائات سبعه خوانده شود؟

جواب: تخيير بين قرائات سبعه در نماز استمرارى است، لذا اگر در يك يا دو ركعت به دو قرائت بخواند، جايز است.

تلفّظ حركات كسره و ضمّه با لهجه فارسى

سؤال531. اگر حركات كسره و ضمه را كه عرب به صورت «او» و «ايى» كوتاه تلفظ مى كند، به صورت فارسى تلفظ كنيم اشكال دارد؟

جواب: خير اشكال ندارد.

تلفّظ حرف صاد

سؤال532. اگر كسى حرف «صاد» را طورى بگويد كه مثلاً از حرف «سين» يا «ثاء» تمايز داده شود، هر چند به طور كامل طبق قرائت عربى نباشد، آيا قرائت او در نماز صحيح است يا خير؟

جواب: اگر صدق عربيّت آن حرف باشد، صحيح است.

جواز قرائت «صراط» به «س» يا «ص»

سؤال533. آيا لفظ «صراط» در قرائت سوره مباركه حمد را مى توان به «س» يا «ص» تلفّظ نمود؟

جواب: هر دو صورت آن جايز است، چون طاء و صاد در يك كلمه جمع شده است.

تلفظ «ضاد»

سؤال534. در علم تجويد براى تلفظ «ضاد»، چند قول ذكر شده است. به كدام قول عمل شود؟

جواب: بايد طورى تلفظ كند كه در زبان عربى بگويند «ضاد» را تلفّظ كرده است.

مشكل بودن تلفّظ صحيح نماز

سؤال535. در صورت مشكل بودن تلفّظ صحيح «ضاد»، وظيفه چيست؟

جواب: اگر به هيچ وجه نمى تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور كه مى تواند بخواند، و احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت به جا آورد.

رعايت قلقله در حرف دال

سؤال536. آيا حتما بايد قلقله را در حرف «دال» در آخر آيات سوره ى توحيد رعايت نمود؟

جواب: خير، لازم نيست.

تكرار يك حرف از كلمه

سؤال537. اگر در قرائت ـ براى احتياط ـ حرف اوّل يا وسط يا آخر كلمه ـ مثل دال احد ـ را تكرار كنيم صحيح است؟

جواب: تمام كلمه را تكرار كنيد.

مدّ عارضى

سؤال538. آيا رعايت مدّ عارضى هم واجب است؟ (مثل كلمه ى «الرّحيم» در حال وقف)؟

جواب: واجب نيست.

ميزان مدّ «و لا الضّالين»

سؤال539. ميزان كشش در كلمه ى «و لا الضّالين» چه قدر است؟

جواب: به حدّ عرفى كافى است.

انجام ندادن مدّ «و لا الضّالين»

سؤال540. اگر كسى در نماز سهوا و از روى فراموشى مدّ واجب در «و لا الضّالين» را انجام ندهد، نمازش چه حكمى دارد؟ و اگر حكم را نمى دانسته يا مى دانسته و متوجّه نبوده چه بايد كرد؟

جواب: اگر قبل از رفتن به ركوع ملتفت شده، بايد تدارك كند و بعد از آن سوره را بخواند؛ و اگر بعد از ركوع فهميده، نمازش صحيح است و احتياطا بعد از سلام سجده ى سهو به جا آورد، مگر در صورت جهل به حكم كه چون نوعا جاهلِ مقصّرند، نماز را اعاده كنند.

عدم وجوب ادغام در «يرملون»

سؤال541. مدت پانزده سال است كه در «يرملون» ادغام نمى كنم، آيا بايد تمام نمازهايم را در اين مدت اعاده يا قضا نمايم؟

جواب: در «يرملون» ادغام واجب نيست، پس قضا و اعاده لزوم ندارد، اگرچه احتياط خوب است.

رعايت موارد وقف در سوره هاى نماز

سؤال542. آيا بايد در سوره هايى كه در نماز مى خوانيم موارد وقف را رعايت كنيم؟

جواب: خير، لازم نيست.

ميزان مجاز براى توقف بر روى يك كلمه

سؤال543. تا چه اندازه توقف بر روى يك كلمه، به صحت نماز اشكال وارد مى كند؟

جواب: تا حدّى كه به موالات آن جمله اخلال نرساند، اشكال ندارد.

تبديل «ة» به «ها» در هنگام وقف

سؤال544. در اذان شنيده مى شود كه مؤذّن «حى على الصلوة» را «حى على الصلوة» (با هاء) مى خواند آيا اين كار درست است؟

جواب: در حال وقف بايد با هاء بگويد.

محل وقف در سوره قدر

سؤال545. در اين قسمت از سوره  ى مباركه قدر: «باذن ربّهم من كل امر سلامٌ» وقف بر روى «أمرٌ» صحيح تر است يا بر روى «سلامٌ»؟

جواب: وقف بر امر صورت پذيرد.

تلفظ «كفوا» با همزه و بدون واو

سؤال546. آيا تلفظ «كفوا احد» با همزه و بدون واو صحيح است؟

جواب: بله، صحيح است.

تلفظ كلمه  ى «يوم» با ضمّه

سؤال547. كسى كه كلمه  ى «يوم» را با ضمّه تلفظ كرده، با وجود اين كه مى توانسته صحيح آن را تلفظ كند؛ اما جاهل به مسأله بوده است، آيا نمازهاى او صحيح است يا بايد دوباره اعاده كند؟

جواب: نمازهاى او اشكال داشته است.

منظور از «وقف به حركت» و «وصل به سكون»

سؤال548. منظور از «وقف به حركت» يا «وصل به سكون» چيست؟

جواب: معناى وقف به حركت آن است كه زير يا زِبَر يا پيش آخر كلمه اى را بگويد و بين آن كلمه و كلمه بعدش فاصله دهد و معناى وصل به سكون آن است كه زير يازبر يا پيش كلمه اى را نگويد و آن كلمه را به كلمه بعد بچسباند (جهت اطلاع بيشتر به مسأله ى 826 رساله رجوع شود).

«وصل به سكون» يا «وقف به حركت» در نماز

سؤال549. اگر در نماز «وصل به سكون» يا «وقف به حركت» عمدا يا سهوا اتفاق بيفتد، نماز چه حكمى پيدا مى كند؟

جواب: وصل به سكون در نماز ـ بنابر اظهر ـ جايز است و وقف غير عمدى بر حركت، وضعا صحيح است و نماز اعاده ندارد و احوط، آن است كه بدون عذر، وقف به حركت ننمايد.

وصل به سكون و وقف به حركت در تمام نماز

سؤال550. احكامى كه درباره ى وصل به سكون و وقف به حركت در رساله آمده، آيا فقط در قرائت نماز است يا در تشهّد و سلام و اذكار و ادعيه هم هست؟

جواب: فرقى نمى كند.

ملاك در وقف

سؤال551. آيا منظور از وقف، مكث كردن و نفس تازه كرده است يا مكث كردن تنها كفايت كند؟

جواب: مناط دوّمى است.

رعايت تجويد براى ذكر ركوع و سجده

552. آيا رعايت تجويد در ذكر ركوع و سجده واجب است؟

جواب: تا حدّ صحت كلمه لازم است.

رعايت تجويد در ذكرهاى مستحبى

سؤال553. اگر كسى بخواهد ذكرى مستحب را در نماز بگويد، آيا بايد نكات تجويدى در آن ذكر را رعايت كند؟

جواب: بنابر احتياط واجب، در حال عمد تا حدّ صحت كلمه لازم است رعايت كند.

خواندن تسبيحات اربعه با «بسم اللّه »

سؤال554. شخصى از روى عدم آگاهى، حدود 4 سال تسبيحات اربعه را با «بسم اللّه  الرحمن الرحيم» خوانده است، حكم نمازهاى او چگونه است؟

جواب: چون به قصد مطلق ذكر كه جايز است بوده، نمازهاى او اشكال نداشته است.

تعداد دفعات لازم گفتن تسبيحات اربعه

سؤال555. به نظر حضرتعالى، چند بار لازم است تسبيحات اربعه گفته شود؟

جواب: بنابر اقوى اگر يك مرتبه هم تسبيحات اربعه گفته شود كافى است؛ ولى سه مرتبه تسبيحات اربعه گفتن فضيلت بيشترى دارد و موافق احتياط است.

شك در تعداد تسبيحات اربعه گفته شده

سؤال556. اگر كسى در تعداد تسبيحات اربعه ى گفته شده شك كند، تكليفش چيست؟

جواب: اگر شك در محل باشد و در دو و سه بار شك كند، يك بار ديگر بخواند.

سهوى گفتن تسبيحات اربعه بيش از سه مرتبه

سؤال557. اگر تسبيحات اربعه سهوا بيشتر از 3 مرتبه گفته شود، تكليف چيست؟

جواب: اشكال ندارد.

عمدى گفتن تسبيحات اربعه بيش از 3 مرتبه

سؤال558. اگر تسبيحات اربعه عمدا بيش از 3 مرتبه گفته شود، به نماز اشكال وارد مى شود؟

جواب: خير.

بلند خواندن تسبيحات اربعه

سؤال559. آيا امكان دارد تسبيحات اربعه را در نماز مغرب و عشا، بلند خواند؟

جواب: خير.

گفتن «انّ اللّه » به جاى «الا اللّه » در تسبيحات اربعه

سؤال560. بنده به خاطر عدم آگاهى و يادگيرى غلط، در تسبيحات اربعه به جاى «الا» به صورت، «... و لا الا انّ اللّه  و اللّه  اكبر» تلفّظ مى كردم، تكليف اينجانب نسبت به نمازهاى گذشته ام چيست؟

جواب: آن نمازها باطل بوده است، بنابر احوط.

خواندن حمد و سوره در ركعت سوم

سؤال561. اگر كسى در ركعت سوم نماز مشغول حمد و سوره شده و در وسط يا انتهاى سوره متوجه شود، چه بايد بكند؟

جواب: اگر عادت او خواندن تسبيحات اربعه در ركعت سوم بوده، بايد حمد را رها كند و از ابتدا تسبيحات اربعه را بخواند و بعد از نماز، احتياطا سجده ى سهو هم به جا آورد. (جهت اطلاع بيشتر به مسأله 835 و 836 مراجعه شود).

جواز قرائت حمد و سوره به جاى تسبيحات اربعه

سؤال562. آيا خواندن حمد و سوره به جاى تسبيحات اربعه در ركعت سوم و چهارم جايز است؟

جواب: اشكال ندارد حمد را به جاى تسبيحات مى خواند و سوره را به قصد اين كه قرائت قرآن در نماز جايز است.

كسى كه مى خواهد به جاى تسبيحات اربعه، حمد بخواند

سؤال563. اگر كسى قصد داشته باشد در نماز مغرب يا عشا به جاى تسبيحات اربعه سوره ى حمد را بخواند، تكليفش در بلند خواندن يا آهسته خواندن سوره حمد چيست؟

جواب: بر مرد و زن واجب است در ركعت سوم و چهارم نماز، حمد را آهسته بخواند و بنابر احتياط واجب «بسم اللّه » آن را هم آهسته بخواند.

عدم قرائت حرف «واو» در تسبيحات اربعه

سؤال564. نمازگزارى در تسبيحات اربعه، «واللّه  اكبر» را بدون «واو» مى گفته است، آيا نمازش صحيح بوده است؟

جواب: احوط اين است كه نماز را اعاده كند، زيرا يك مرتبه خواندن تسبيحات بنابر احتياط واجب است.

حداقل ذكر ضرورى ركوع و سجود

سؤال565. حداقل مقدار ضرورى ذكر ركوع و سجود چه مقدار است؟

جواب: بايد به مقدارى باشد كه مصداق مطلق ذكر باشد.

به كار بردن ذكر ركوع و سجده به جاى هم

سؤال566. اگر كسى عمدا يا سهوا ذكر ركوع و سجده را به جاى يكديگر به كار برد، اشكال دارد؟

جواب: سهوا اشكال ندارد و هم چنين عمدا اگر به قصد مطلق ذكر باشد، اشكال ندارد؛ ولى عمدا به قصد ذكر خاصّ جا به جا نگويد.

گفتن يك «سبحان اللّه » در ركوع و سجده ها

سؤال567. اگر كسى عمدا در ركوع و سجده ها يك «سبحان اللّه » بگويد، آيا نمازش صحيح است؟

جواب: بله.

گفتن اذكار بلند شدن از ركوع و سجده براى كسى كه نشسته نماز مى خواند

سؤال568. گفتن ذكر «سمع اللّه  لمن حمده» و «بحول اللّه  و قوته أقوم و أقعد»، براى كسى كه نشسته نماز مى خواند چه صورتى دارد؟

جواب: چنان چه بعد از ركوع و سجودش به قصد رجا بگويد، مانعى ندارد به خصوص ذكر «سمع اللّه  لمن حمده».

غلط خواندن دعا و ذكر در ركوع و سجود

سؤال569. اگر در ركوع و سجود پس از ذكر واجب، دعا و ذكرى به غلط خوانده شود، به نماز صدمه مى زند؟

جواب: اگر سهوا نباشد، اشكال دارد.

به فارسى دعا كردن در ركوع و سجود

سؤال570. آيا در ركوع يا سجود پس از ذكر واجب، مى توان به فارسى دعا كرد؟

جواب: دعا يا ذكر خداوند متعال به هر لغتى كه مخصوص نمازگزار باشد، در بين نماز، اگرچه به عربى نباشد، مانعى ندارد؛ ولى خلاف احتياط است، ولى بنابر احتياط واجب ذكرهاى مستحبى ركوع، سجود و تشهد را به غير عربى نخواند.

گفتن ذكر ديگر به جاى ذكر برخواستن از ركوع

سؤال571. آيا گفتن «ربّنا فلك الحمد» به جاى «سمع اللّه  لمن حمده» صورت شرعى دارد؟

جواب: به قصد مطلق ذكر اشكال ندارد.