احکام وضو

سؤال  24. آيا شستن صورت در وضو با دست چپ اشكال دارد؟

جواب:مانعى ندارد. (استفتاء/22)

سؤال  25. آيا مى شود صورت و دستها را دو يا سه مرتبه شست؟

جواب:شستن صورت و دستها در وضو، مرتبه اول واجب و مرتبه دوم مستحب و مرتبه سوم و بيشتر از آن حرام مى باشد، و اينكه كدام شستن اول يا دوم يا سوم است مربوط به اين است كه شستن عضو به قصد وضو باشد، مثلاً اگر سه مرتبه آب به صورت بريزد و به مرتبه سوم قصد شستن براى وضو نمايد، اشكال ندارد و مرتبه سوم شستن اول شمرده مى شود، ولى اگر سه مرتبه آب به صورت بريزد و به هر يك قصد شستن براى وضو نمايد مرتبه سوم حرام است، ولی اگر دست چپ را سه مرتبه بشوید علاوه بر حرمت، مسح سر و پایش باطل شده و در نتیجه وضویش باطل می‌شود. (رساله/254)

سؤال  26. اگر به بدن انسان چيزى چسبيده باشد و شك داريم كه مانع رسيدن آب به بدن باشد آيا وضو يا غسل صحيح است؟

جواب:براى صحت وضوء و غسل بايد يقين به از بین رفتن آن مانع نموده يا حجت شرعيه اى بر برطرف شدن آن داشته باشد. (منهاج 2/م74)

سؤال  27. اگر شك داريم كه در اعضاء بدن مانعى براى وضوء يا غسل باشد آيا جستجو لازم است؟

جواب:در صورتى كه احتمال وجود مانع در اعضاء بدن عقلائى باشد یعنی در نظر مردم به جا باشد، جستجو واجب است و بايد به نبودن مانع اطمينان پيدا كرده يا حجت شرعيه اى بر نبودن آن داشته باشد. منهاج 2/م74

سؤال  28. اثر خودكار بر روى دست تا چه حدّى باعث بطلان وضو است؟

جواب:اگر به گونه اى باشد كه مانع از رسيدن آب به بشره (پوست بدن) شود باعث بطلان وضو است و در صورتى كه شك در رسيدن آب به بشره پيدا شود بايد آن را برطرف كند. (استفتاء/832 جواب 1) (منهاج 2/م74)

سؤال  29. شخصى از ژل براى موى سرش استفاده مى كرده و به تازگى به او گفته شده كه ژل زدن به موى سر مانع رسيدن آب به سر در هنگام وضو گرفتن مى شود، تكليف نمازهايى كه خوانده است چيست؟

جواب:تحقيق كنيد اگر مانع از رسيدن آب به موى سر (محل مسح) يا به پوست آن باشد، وضو باطل بوده و بايد نمازهايى كه در اين صورت خوانده شده قضاء گردد. (استفتاء/628)

سؤال  30. آيا مى شود خانمى با لاك وضو بگيرد؟

جواب:خير وضو با لاك و با هرچه كه مانع رسيدن آب به اعضاى وضوء است صحيح نمى باشد. (استفتاء/215)

سؤال  31. آيا چركى كه زير ناخنهاى دست است مانع وضو مى باشد؟

جواب:اگر زير ناخنى كه به اندازه معمول بلند است چرك باشد، وضو اشكال ندارد، ولى اگر ناخن را بگيرند بايد براى وضو آن چرك را برطرف كنند و اگر ناخن بيشتر از معمول بلند باشد، بايد چرك زير مقدارى را كه از معمول بلندتر است برطرف كنند. (منهاج 2/م82) (رساله/م297)

سؤال  32. اگر بعد از وضو چيزى را در اعضاء بدن ببيند كه شك در مانعيتش داشته باشد يا اينكه مى داند مانع وضو است، ولى نمى داند هنگام وضو بوده يا بعداً پيدا شده، آيا وضوئش صحيح است؟

جواب:در صورتى كه بداند در حال وضو از آن مانع غافل بوده بايد دوباره وضو بگيرد وگرنه وضوى او صحيح است. (منهاج 2/م155) (رساله/م303)

سؤال  33. شستن دست از بالا به پائین چگونه است؟ آیا اول باید بالای دست را شست بعد پائین را یا اینکه باید از بالا شروع کنیم تا سر انگشتان و دوباره طرف دیگر دست را از بالا تا پائین بشوئیم؟

جواب:شستن دست باید از بالا به پایین بوده و به هریک از دو نحو مذکور صحیح است با رعایت صدق عرفی. (استفتاء/22) (منهاج 2/قبل از م 76)

سؤال  34. اينجانب براى ترميم مو از كلاه گيس (كلاه موئى) استفاده كرده و آن را با چسب به روى سر نصب كرده ام و اينكه روزى سه مرتبه آن را از سر جدا كنم برايم سخت است آيا مى توانم روى آن مسح بكشم؟

جواب:نمى توانيد بدون برداشتن كلاه مويى بر روى آن مسح بكشيد و يا غسل نماييد. بلكه براى مسح و يا غسل بايد آن را برداريد. (استفتاء/1911) (منهاج 2/ م 74 و104 و قبل از م88)

سؤال  35. آيا مى توانيم مسح سر را از پايين به بالا بكشيم؟

جواب:مانعى ندارد ولى احتياط مستحب آن است كه از بالا به پايين باشد. (منهاج 2/ قبل از م88)

سؤال  36. آيا مسح سر با دست چپ كفايت مى كند؟

جواب:مسح سر بنابر احتياط واجب بايد با ترى باطن كف دست راست باشد. (منهاج 2/قبل از م88) (رساله/م255)

سؤال  37. مسح سر بايد به چه مقدار باشد؟

جواب:يك قسمت از چهار قسمت سر، كه مقابل پيشانى است جاى مسح مى باشد، و هر جايى از اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافى است و مستحب است كه اندازه مسح از پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته باشد، و بهتر است از درازا به اندازه درازاى يك انگشت باشد. (منهاج 2/ قبل از م/88) (رساله/م256)

سؤال  38. آيا مسح بر روى موى سر جايز است؟

جواب:لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد، بلكه بر موى جلوى سر هم صحيح است، ولى كسى كه موى جلوى سر او به اندازه اى بلند است كه اگر مثلاً شانه كند به صورتش مى ريزد يا به جاهاى ديگر سر مى رسد، بايد بيخ موها را مسح كند، يا فرق سر را باز كرده و پوست سر را مسح نمايد. (منهاج 2/م88) (رساله/257)

سؤال  39. اگر محل مسح مقدار کمی رطوبت داشته باشد می توانیم روی آن مسح بکشیم؟

جواب:جای مسح باید خشک باشد و اگر به قدری تر باشد که رطوبت کف دست به آن اثر نکند مسح باطل است اگر تری آن به قدری کم باشد که رطوبتی که بعد از مسح در آن دیده می شود عرفاً بگویند فقط از تری کف دست است اشکال ندارد. (منهاج 2/91) (رساله/26)

سؤال  40. آيا مسح سر و پا بايد با رطوبت كف دست باشد يا مى تواند از ترى ساير اعضاء بدن رطوبت گرفته و با آن مسح كند؟

جواب:مسح سر و مسح پاها بايد به باقى مانده رطوبت آب وضوى دستها و بنابر احتياط واجب از رطوبت كف دستها باشد و در صورتى كه كف دست خشك شود، بايد از ريش خود كه داخل در حدّ صورت است رطوبت بگيرد و با آن مسح نمايد و گرفتن رطوبت از غير ريش و مسح نمودن با آن محل اشكال است. (استفتاء/174 سوال2) (منهاج 2/م92 و93) (رساله/م 255 و 263 و 264)

سؤال  41. آيا جايز است با دست راست پاى چپ و يا با دست چپ پاى راست را مسح نمايد؟

جواب:بنابر احتياط واجب پاى راست را با دست راست و بعد از آن پاى چپ را با دست چپ مسح نمايد. (منهاج 2/قبل م96) (رساله/م258)

سؤال  42. آيا در صورتى كه در يكى از انگشتان پا روى ناخن لاك نباشد و در مسح پا از همان انگشت پا مسح را بكشد مسح صحيح است؟

جواب:در صورتى كه از سر انگشتان تا برآمدگى پا مانعى از رسيدن آب به پوست نباشد و از سر آن انگشت تا برآمدگى پا مسح شده باشد وضويش صحيح است. (استفتاء/899) (منهاج 2/ قبل م 96) (رساله/م 258)

سؤال  43. آیا می شود برای انجام مسح پا تمام کف دست را روی محل پا گذاشته و حرکت مختصری بدهیم؟

جواب:در مسح پا باید دست را روی سر انگشتها گذاشته و تا برآمدگی روی پا یا مفصل بکشیم یا آن که دست را بر بر آمدگی روی پا یا مفصل گذاشته و تا سر انگشتها بکشیم و اگر تمام دست را روی محل مسح پا گذاشته و مقدار مختصری حرکت دهیم بنابر احتیاط واجب صحیح نمی باشد. (منهاج 2/102) (رساله/206)

سؤال  44. آیا در وضوی جبیره ای می شود به جای اینکه روی جبیره را مسح نمائیم آن را در حین وضوء بشوئیم؟

جواب:شستن محل جبیره کفایت از مسح آن نمی نماید. (منهاج 2/ م قبل م 103)

سؤال  45. آیا باید در وضوء جبیره ای تمام سطح جبیره را مسح بنمائیم؟

جواب:در وضوء جبیره ای باید تمام سطح جبیره را مسح نمود مگر در آنچه که عادتاً مسح آن دشوار است مثل خللی که در بین نخها قرار دارد. (منهاج 2/ قبل م 103)

سؤال  46. اگر روی یکی از اعضای وضوء شکستگی یا زخمی باشد که روی آن باز است و ریختن آب روی آن ضرر دارد باید فقط وضوی جبیره ای بگیریم یا تیمم هم بنمائیم؟

جواب:اگر کشیدن دست تر بر آن ضرر ندارد باید در شکستگی دست تر برآن بکشید و همچنین در زخم بنابر احتیاط واجب دست تر روی آن بکشید و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم و شکستگی نجس است و نمی شود آب کشید در مورد زخم باید اطراف آن را به طوری که در وضو گذشت از بالا به پایین بشویید و تیمم لازم نیست و احتیاط مستحب در آن است که پارچه‌ی پاکی روی زخم بگذارید و دست تر روی آن بکشید و تیمم هم بنمایید و اما در شکستگی باید تیمم نماید و بنابر احتیاط واجب وضو نیز گرفته و پارچه‌ی پاکی روی آن بگذارید و روی پارچه را با دست تر مسح نمایید. (منهاج 2/103) (رساله/331)

سؤال  47. وضو گرفتن در صورتی‌که زخم روی عضو وضو مثل صورت یا مسح باشد و باز کزدن آن مشقّت شدید داشته و میسّر نباشد و همچنین شکستگی که آن را گچ گرفته‌اند، به چه صورتی باید انجام شود؟

جواب:در فرض مذکور باید مقداری را که ضرر و مشقّت ندارد از اطراف شسته و روی جبیره را مسح نماید. (رساله/م 334)

سؤال  48. چسب هایی در بازار وجود دارد که فاقد رنگ بوده و وقتی خشک می‌شوند فاقد اثر و هرگونه بو می باشند و اگر به دست یا بدن بچسبند امکان تمیز کردن آن ها وجود ندارد مگر این که پوست تراشیده شود. اگر چنین وضعیتی بوجود آید حکم چیست؟

جواب:در فرض سؤال  بنابر احتیاط واجب باید هم وضوء جبیره‌ای بگیرد و هم تیمّم نمائید. (استفتاء/18634) (منهاج 2/م 104)

سؤال  49. اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد گرفتن وضوء جبیره ای کفایت می کند؟

جواب:اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد، بنابر احتیاط واجب جمع کند بین وضوی جبیره و تیمّم. (منهاج 2/ م 105) (رساله/م 337)

سؤال  50. اگر زخم را بیش از حدّ معمول و متعارف پانسمان نموده باشند و برداشتن آن حرجی بوده و مشقت داشته باشد، وضوء جبیره ای کفایت می کند؟

جواب:در فرض مذکور بنابر احتیاط واجب هم وضوی جبیره ای گرفته و هم تیمّم بنماید. (منهاج 2/م قبل م111) (رساله/341)

سؤال  51. آیا کسی که نمی داند تا آخر وقت عذر او برطرف خواهد شد یانه، می تواند با وضوی جبیره ای در اول وقت نماز بخواند؟

جواب:در فرض مذکور می‌تواند اول وقت نماز را بخواند ولی بهتر است که صبر کند و چنانچه عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره‌ای به جا آورد و در صورتی که اول وقت نماز خواند و تا آخر وقت عذرش بر طرف شد باید وضو گرفته یا غسل کرده و نماز را اعاده نماید. (منهاج 2/م 126) (رساله/م 347)

سؤال  52. من قبل ازغسل جنابت باتیغ پای خود را بریدم و هنگام شست و شو برای غسل پایم خونریزی می کرد آیا غسل من صحیح است؟

جواب:طهارت وپاكي هر عضوي از اعضاء در هنگام شستن همان عضو كافي است و لازم نيست قبل از غسل همه اعضاء پاك باشد بنابراين اگر با شستن همان عضو ، خونريزي بند بيايد و محل پاك شود غسل صحيح است مگر اينكه خونريزي ادامه داشته باشد و به اندازه شستن آن عضو خون بند نيايد كه در اين صورت اگر وقت نماز باقي است و اميد بند آمدن خون را دارد بهتر است تا آخر وقت صبر كند و بعد از بند آمدن خون زخم غسل كند و چنانچه عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو و غسل جبيره اي به جا آورد و در صورتي كه اول وقت با وضو يا غسل جبيره اي به جا آورد و آخر وقت عذرش برطرف شد بايد وضو گرفته يا غسل كرده ونماز را اعاده نمايد. منهاج 2/م 129 و بعد 185) (رساله/م 347) (استفتاء/2665)

سؤال  53. شخصى از روى جهل يا فراموشى با آب نجس وضو گرفته آيا وضوى او صحيح است؟

جواب:در صورتى كه با آب نجس وضو گرفته باشد وضوى او باطل است و فرقى بين صورت علم وعمد و جهل و نسيان نيست. (منهاج 2/ م132)

سؤال  54. در وضو گرفتن ضمن نیّت گفتن قربه الی الله واجب است یا خیر؟

جواب:در صحّت وضو قصد قربت شرط است ولي گفتن قربة الي الله لازم نيست. (استفتاء/2696) (منهاج 2/بعد م 138)

سؤال  55. بنابر فرض اينكه سالم بوده و مضطرّ هم نمى‌باشيم اگر شخص ديگرى براى عمل وضو براى ما از پارچ آب بريزد آيا وضو صحيح است؟

جواب:اگر به خود اين آب ريختن شستن وضوئى قصد شود، باطل است، ولى اگر ديگرى آب را به دست انسان بريزد و شستشوى وضوئى را خود شخص انجام دهد، مانعى ندارد. (استفتاء/839) (منهاج 2/قبل م142)

سؤال  56. كسى كه يقين دارد حدث از او سر زده ولى شك دارد كه طهارت ـ وضو یا غسل ـ گرفته يا نه، آيا بايد طهارت بگيرد؟

جواب:در اين فرض براى انجام نماز و اعمالى كه مشروط به طهارت است بايد طهارت بگيرد. (منهاج 2/قبل م 143)

سؤال  57. اگر كسى يقين به طهارت دارد و شك دارد كه حدث از او سر زده مى تواند نماز بخواند؟

جواب:در فرض مذكور بايد بناء را بر طهارت بگذارد، مگر اينكه اين شخص استبراء نكرده و وضو گرفته و بعد رطوبتى از او خارج شده كه بول بودن يا مذى بودن آن مشكوك است، كه در اين صورت رطوبت مذكور در حكم بول بوده و وضوى او باطل مى شود و همچنين اگر بعد خروج منى بدون اينكه استبراء به بول كند غسل كرده و بعد رطوبت مشكوكى از او خارج شود در اين صورت در حكم منى بوده و براى نماز بايد غسل بنماید. (منهاج 2/ م 143)

سؤال  58. شخصى يقين دارد كه طهارت ـ وضو یا غسل ـ گرفته و همچنين يقين دارد كه حدثى از او سرزده و نمى داند كداميك زودتر صورت گرفته آيا بايد طهارت بگيرد؟

جواب:در فرض مذكور بايد طهارت بگيرد و فرقى ندارد كه زمان تحقق يكى از آنها را بداند يا تاريخ هيچكدام براى او معلوم نباشد. (منهاج 2/ م144)

سؤال  59. اگر کسی عضوى از اعضاى وضوئش نجس باشد و وضو گرفته و بعد شك نمايد كه قبل از وضو آن عضو را آب كشيده يا نه حكمش چيست؟

جواب:در فرض مذكور بايد بنا بگذارد بر نجس بودن آن عضو و لذا واجب است براى اعمال عبادى خود آن عضو را آب كشيده و تطهير نمايد ، ولى وضوئى كه گرفته در صورتى كه در هنگام وضو علم به غفلت از طهارت اعضای وضو نداشته باشد، صحيح مى باشد. (منهاج 2/ م156)

سؤال  60. آنچه وضوء را باطل می کند، چه چیزهایی هستند اجمالاً بیان بفرمائید؟

جواب:هفت چیز وضوء را باطل می نماید، بول و غائط و باد روده و خواب و چیزهایی که عقل را از بین می برد و استحاضه و جنابت و برای بعضی از اینها تفصیلاتی است که در رساله توضیح المسائل (مسأله/329) ذکر شده است. (منهاج 2/ قبل م 157) (رساله/ م 329)

سؤال  61. حكم مايعي كه گاهي اوقات هنگام شوخي و بازي با زوجه بدون شهوت از انسان خارج مي شود چيست؟

جواب:آبی که گاهی بعد از شوخی و بازی کردن از انسان خارج می شود پاک است و وضوء را هم باطل نمی‌کند. (استفتاء/13315) (منهاج 2/م159) (رساله/74)

سؤال  62. اینجانب در طول روز به تعداد زياد و مكرر مبتلا به اخراج ریح هستم، به طوريكه براي خواندن يك نماز دو ركعتي بعضي مواقع ميبايست چند بار قبل از خواندن نماز وضو بگيرم حکم من چیست؟ البته در برخي موارد مي توانم خود را تا پايان يك نماز با كمي جا به جايي پا درصورتي كه از قبله منحرف نشوم نگه دارم، آيا اين جابه جايي پا ايراد دارد؟ و اگر شک در خروج ریح نمودم حکم چیست؟

جواب:اگر مي دانيد كه در طول زمان وقت نماز فرصتي براي وضو و نماز پيدا مي شود ، نماز را در همان وقت بخوانيد و اگرلازم شد به همان واجبات وضو ونماز اكتفا كنيد و جا به جايي اگر به اندازه اي نباشد كه باعث به هم خوردن حالت نماز شود، اشكال ندارد ولي در حال حركت چيزي از واجبات نماز را نخوانيد، و اگر شك داريد وضو باطل شده يا نه ، بنا بگذاريد بر اين كه وضوي شما باقيست و نماز اول صحيح است و نماز دوم را هم با همان وضو مي توانيد بخوانيد. (استفتاء/3745) (منهاج 2/ بعد م 159)

سؤال  63. آیا مسّ نمودن ترجمه قرآن و اسماء متبرکه بدون اینکه قصد بی احترامی داشته باشیم جایز است؟

جواب:مسّ نمودن ترجمه قران به زبان فارسی یا به زبان دیگر مانعی ندارد مگر در اسم جلاله (الله) و سایر اسماء و صفات خداوند تعالی که مسّ نمودن خود این اسماء یا ترجمه آنها بنابر احتیاط واجب جایز نمی باشد، و احتیاط مستحب آن است که اسماء مبارکه چهارده معصوم علیهم السلام را هم بدون وضو مسّ ننماید. (منهاج 2/ م 162) (رساله /م 323 و 325)

سؤال  64. روزنامه هایی که در خانه جمع می شود مملو از اسمائ متبرکه است ما نه رودخانه داریم نه جایی که دفن کنیم چکار کنیم؟

جواب:باید به نحوی عمل شود که هتک اسماء مبارکه نباشد. (استفتاء/12463) (منهاج 2/ملحق به 162)

سؤال  65. اگر انگشتر حامل اسمای متبرکه در فاضلاب خانه بیفتد و با دست نتوانیم در آوریم چه کنیم؟

جواب:باید به هر نحوی شده آن را درآورد و در غیر این صورت باید چاه بسته شود. (استفتاء/12463) (منهاج 2/ملحق به م 162)

سؤال  66. اگر انگشتری داریم که اسم متبرکه روی آن است و می دانیم قطعا گاهی اوقات ناخواسته دست بی وضوی ما یا دیگران به آن می خورد آیا اشکال دارد آنرا دست کنیم؟

جواب:از این کار اجتناب کنید. (استفتاء/12463) (منهاج 2/ملحق به م 162)

سؤال  67. گر سهوا بدون وضو به اسمای متبرکه دست بزنیم اشکال دارد؟

جواب:خیر (استفتاء/12463) (منهاج 2/ملحق به م 162)

سؤال  68. آیا وضوء به خودی خود اگر برای انجام کار دیگری نباشد مستحب می باشد و می توانیم با آن نماز بخوانیم؟

جواب:وضوء به خودی خود مستحب بوده و صحیح است و می توانیم با آن نماز بخوانیم و لازم نیست به قصد انجام کاری باشد که باید با وضو انجام شود. (منهاج 2/ م 163) (رساله/م 326)

سؤال  69. خواهشمند است توضيح دهيد منظور از «استحباب نفسي در وضو ثابت نيست» چيست ؟

جواب:مقصود از جمله مذکور آن است که اگر وضوء برای یکی از غایات مأمور بها آورده نشود، مشروعیت ندارد و مراد از غایات مأمور بها مثل نماز خواندن یا قرآن خواندن یا مسّ کتابت قرآن یا دخول مساجد یا طواف کعبه مشرفه و غیر آن و این نظر عدّه‌ای از فقهاست. ولی بنا به نظر معظم له وضوء استحباب نفسی دارد یعنی اگر هیچیک از آن غایات مذکوره و نظایر آن مقصود نباشد و فقط به قصد قربت آورده شود وضوء مستحب و صحیح است. (استفتاء/12408) (منهاج 2/163)

سؤال  70. آیا وضو گرفتن به قصد خواندن نماز واجب قبل از رسیدن وقت نماز صحیح است؟

جواب:در فرض مذکور اگر نزدیک وقت نماز به قصد مهیّا بودن برای نماز وضو بگیرد، اشکال ندارد بلکه مستحب است. (منهاج 2/م 167)

سؤال  71. شيردادن مادر در حال جنابت چه حكمي دارد؟

جواب:شیر دادن در حال جنابت اشکالی ندارد. (استفتاء/18896) (منهاج 2 بعد از م 178 الفصل الثانی و الفصل الثالث)