احکام حج

سؤال317: اين جانب داراى چندين بنه نخل خرما و يك اتومبيل نيسان هستم، با نيسان مخارج زندگيم را تأمين مى كنم و نخلها درآمدى ندارند كه پس انداز شود آيا لازم است يكى از آنها را بفروشم و به مكّه بروم و آيا با اين صورت مستطيع هستم؟

جواب: در صورتى كه از قيمت آن نخلها مخارج حجّ تامين مى شود و پس از بازگشت از سفر حجّ نيز با آن اتومبيل نيسان مخارج زندگى شما تامين مى شود و مديون به دينى كه لازم باشد قيمت نخلها را در آن خرج كنيد نباشد مستطيع مى باشيد و لازم است براى حجّ اقدام كنيد.

سؤال318: بر انسانى كه امكانات مالى براى «عمره مفرده» دارد ولى استطاعت براى «حجّ تمتع» ندارد آيا «عمره مفرده» واجب مى گردد؟

جواب: واجب نيست.

سؤال319: انسانى كه حجّ تمتّع نرفته است و اكنون امكانات براى تشرّف به عمره مفرده دارد. پس از ثبت نام در قرعه كشى نام او در نيامده است، گمان مى رود اگر وجه ثبت نام را پس نگيرد بتواند در سالهاى بعد مشرّف شود، در اين شرايط دريافت وجه پرداختى چه حكمى دارد؟

جواب: اگر مستطيع است هر عملى كه موجب رفتن به حجّ تمتع مى شود تا تسريع در آن را باعث مى گردد را بايد انجام داد.

سؤال320: با توجه به اينكه به هنگام اعزام زائران به حجّ معاينات پزشكى صورت مى پذيرد و حجّ كسانى كه توانايى جسمى ندارند در معاينات پذيرفته نمى شوند، آى مردودين معاينات پزشكى كه تا كنون هم، راه براى آنان باز نبوده، همچنان استطاعت شرعى دارند؟ يا آنكه با پذيرفته نشدن، استطاعت هم تحقق نمى يابد؟

جواب: يكى از شرائط استطاعت، استطاعت مزاجى و بدنى است. در صورتى كه اين سفر بر آنها ضرر دارد، يعنى اينكه موجب مرض و يا شدّت مرض است و يا اينكه موجب عسر و حرج و مشقّتى است كه معمولاً قابل تحمل نيست مستطيع نمى باشند و حجّ بر آنها واجب نيست و اگر د سال اول صحت بدن نيست حجّ واجب نيست ولى اگر در سا اوّل صحت بدن وجود داشت و نرفت حجّ بر ذمه او مستقر مى شود و بايد نائب گرفته شود.

سؤال321: آيا كسانى كه شرعاً مستطيع بوده و براى اولين بار در قرعه كشى شركت مى كنند، نسبت به كسانى كه تصميم دارند به عنوان نايب شخص ديگر مشرف شوند، اولويت دارند يا خير؟

جواب: اگر ذمّه منوب عنه به حجّ مشغول باشد اولويّتى نيست.

سؤال322: آيا كسانى كه شرعاً مستطيع بوده و براى اولين بار در قرعه كشى شركت مى كنند، نسبت به كسانى كه تصميم دارند حجّ مستحبى انجام دهند مى توان در قرعه كشى اولويّتى قائل شد؟

جواب: در صورتى كه رفتن اينها به حجّ مستحبى مانع رفتن آنها به حجّ واجب يا باعث تأخير آن باشد مى توان اولويتى قائل شد.

سؤال323: شخصى براى حجّ واجب ثبت نام نمود در حالى كه شرعاً مستطيع نيست. آيا بايد نيّت وجوب كند يا مستحب؟ در فرض نيّت وجوب اعمالى كه انجام خواهد داد با عدم استطاعت چگونه خواهد بود؟

جواب: در صورتى كه شرائط استطاعت جمع نيست بايد نيّت استحباب كند و اگر بعداً مستطيع شد واجب است كه حجة الاسلام را انجام بدهد.

سؤال324: آيا بر نايب واجب است كه بر طبق فتواى مرجع تقلليد منوب عنه اعمال حجّ را انجام دهد يا مطابق وظيفه خودش عمل نمايد؟

جواب: ميزان، وظيفه خود اوست، ولى اگر اجير شده به كيفيت خاصى، بايد طورى عمل كند كه مراعات وظيفه خودش و كيفيت ذكر شده،بشود.

سؤال325: آيا در اجاره براى اعمال حجّ لازم است اجير و مستأجر از يكديگر سؤال كنند كه مقلّد چه كسى هستند؟

جواب: لازم نيست، و اجير مطابق تقليد خودش عمل مى كند.

سؤال326: زنى كه واجب الحجّ است وصيّت كرده كه از اص تركه اش براى او حجّ بلدى توسط وصيش انجام شود، حال استطاعت جانى و مالى و غيره براى وصى او فراهم است، فقط از حيث عدم شركت در نام نويسى براى حجّ، آنهم با عذرى، استطاعت راهى ندارد، آيا مى تواند حجّ نيابى را انجام دهد؟

جواب: وصى اگر قبلاً استطاعت نداشته و فعلاً هم راه براى او باز نيست مى تواند براى حجّ نيابى اجير شود، ولى اگر بدون اينكه اجير شود بتواند خود را به ميقات برساند نمى تواند حجّ نيابى بجا آورد و بايد براى خودش حجّ بجا آورد.

سؤال327: آيا جايز است براى نايب در طواف عمره تمتع يا طواف حجّ، كه طواف ر در غير موسم حجّ بجا آورد يا خير؟

جواب: مانع ندارد مگر اينكه شرط شده باشد كه در موسم حجّ بجا بياورد يا متعارف اين باشد.

سؤال328: شخصى اجير حجّ بلدى از قم شده و خودش ساكن اراك است، بعد از اجير شدن در نظر داشته كه به قم برود و از آنجا حركت كند، پس از چند روز در حالى كه از موضوع غافل شده، براى انجام كار ديگرى به قم و بعد از آنجا به تهران رفته است، آيا همان نيت قبلى براى حركت از قم كافى است يا بايد برگردد به قم، و بر فرض خروج از ايران، چه حكمى دارد؟

جواب: اگر به كلى غفلت داشته بايد برگردد وگرنه نيت ارتكازى اجمالى كافى است، و در صورتى كه بايد برگردد اگر بر نگشت و حجّ را انجام داد، حجّ صحيح است و بالنسبه استحقاق اجرت دارد.

سؤال329: آيا شرط ايمان نايب كه در اصل نيابت حجّ شرط است در ساير اعماللى كه نيابت در آن جايز است، مثل رمى و طواف، هم شرط است يا خير؟

جواب: در ساير اعمال نيز غير از ذبخ شرط است.

سؤال330: زنى براى اعمال حجّ نائب شده وليل از اوّل عذر نداشته، حالا عذر پيدا كرده و نمى تواند خودش رمى جمرات كند، مى تواند نائب بگيرد يا خير؟

جواب: مى تواند.

سؤال331: انجام يك عمره مفرده استحبابى به نيّت خود و به نيابت تبرّعى ديگران، صحيح است يا خير؟

جواب: صحيح است.

سؤال332: آيا كسانى كه در معاينات پزشكى رد مى شوند، مى توانند در زمان حيات خود فرد ديگرى را بعنوان نايب اعزام كنند يا خير؟

جواب: اگر قبلاً تمام شرائط استطاعت براى او حاصل شده است ولى به حجّ نرفته و كوتاهى كرده است اكنون كه مريض است و از اينكه بعداً بهبود پيدا كند و يا موفق بشود مأيوس است لازم است فرد ديگرى را بعنوان نائب از خود در حال حياتش اعزام كند.

سؤال333: كسى كه حجّ نيابى انجام مى دهد اگر در قربانى، شخص ثاللثى را وكيل كرد، ذابح چگونه نيّت كند، آيا بايد نيّت كند كه به وكالت از ميّت قربانى مى كنم يا بايد وكالت از نائب ميّت كند؟ در هر صورت آيا بايد نام ميّت را هم ببرد؟

جواب: نام ميّت بردن لازم نيست، بلكه چنانچه نيت كند آنچه بر عهده نايب است انجام دهد صحيح است.

سؤال334: كسى كه براى حجّ اجير مى شود، اگر شرط كند كه مثلاً براى طواف نساء يا يك عمل ديگرى كه نيابت بردار نيست نايب مى گيرم، آيا شرط نافذ است و مى تواند عمل نمايد يا خير؟

جواب: اگر عذر دارد نمى تواند اجير شود، بلى در قربانى مانع ندارد و شرط لازم نيست.

سؤال335: كسى كه احتمال قوى عقلائى مى دهد كه نتواند اعمال را به نحو عادى انجام دهد، و ممكن است حجّ تمتع را بدل به افراد كند، آيا مى تواند از حجّ واجب نيابت كند؟

جواب: اگر وظيفه او عدول به افراد شد بنا بر احتياط منوب عنه نبايد اكتفاء به آن كند.

سؤال336: نايبى كه در وقت قبول نيابت براى حجّ معذور نبوده است، و بعد از عقد اجاره در موقع عمل يا قبل از محرم شدن جزء معذورين شده و در هر عذرى كه پيش آمده طبق وظيفه معذورين رفتار نمود، آيا حجّ او از منوب عنه كافى است؟ و آيا نسبت به نحوه عذر فرقى هست يا خير؟

جواب: محل اشكال است.

سؤال337: كسانى كه در حال اجير شدن، از معذوين نبوده اند و بعداً درر اثناء عمل، عذر عارض شده است، آيا نيابتشان صحيح است و مستحق تمام اجرت مى باشند يا خير؟

جواب: اشكال دارد.

سؤال338: خدمه اى از روى جهل به مسأله اجير شده اند و وقوف اختيارى مشعر را درك نكرده اند فعلاً تكليفشان چيست؟ و همچنين ساير معذورينى كه حجّ ناقص از اين قبيل انجام داده اند تبرعاً يا با اجرت؟

جواب: نيابت ايشان صحيح نيست و كفايت از منوب عنه نمى كند، و بايد پول را برگردانند و خودشان با عدم عذر نسبت به درك اختيارى مشعر بايد با انجام عمره مفرده، از احرام خارج شوند.

سؤال339: معذور كه نمى تواند نايب شود، به چه كسى گفته مى شود؟ لطفاً حد آن را معيّن كنيد، مثلاً كسى كه نمى تواند نماز طواف را صحيح بخواند، يا نمى تواند خودش رمى جمرات كند، و يا نمى تواند قربانى نمايد، و يا نمى تواند يكى ديگر از واجبات حجّ را اعم از اركان و غير اركان انجام دهد، معذور است يا خير؟

جواب: هر كس نتواند اعمال اختيارى حجّ را انجام دهد معذور است و نمى تواند نايب شود، ولى مباشرت در ذبح در حال اختيار هم لزوم ندارد، و لذا كسى كه نمى تواند ذبح كند مى تواند براى حجّ نايب شود و براى ذبح نايب بگيرد.

سؤال340: كسى كه نماز او صحيح نيست و براى حجّ به نيابت آمده است، آيا نيابت او صحيح است؟ و مفروض اين است كه به عنوان نيابت محرم شده است؟

جواب: اگر از قرائت صحيح معذور است، نيابت و احرام او باطل است، و اگر معذور نيست صحيح است و بايد قرائت خود را درست كند.

سؤال341: اگر مستنيب يا منوب عنه در وقت نيابت بدانند كه نايب جزء معذورين است و او را نايب كنند، اولاً آيا اجرت نيابت براى نايب حلال است يا خير؟ و ثانياً آيا حجّ نيابى او صحيح و از حجة الاسلام يا غير حجة الاسلام منوب عنه كفايت مى كند يا خير؟

جواب: با فرض اينكه معذور بوده و استيجار شده، استحقاق اجرت ندارد، و كفايت نمى كند.

سؤال342: اگر كسى بخواهد به نيابت از ميّتى كه مستطيع نبوده حجّ تمتّع انجام دهد، بايد چه قصدى بنمايد؟ وجوب يا استحباب؟

جواب: چون واجب نبوده است به قصد حجّ تمتّع انجام ندهد و به قصد حجّ استحبابى انجام بدهد.

سؤال343: شخصى به عنوان نيابت در مسجد شجره محرم شده و به مكه آمده، در مكه فهميد كه خودش مستطيع بوده است، آيا بايد اعمال عمره را به قصد خود بجا آورد يا به قصد نيابت، و اگر بايد حجّ را به قصد خود بجا آورد نسبت به حجّ نيابى چه وظيفه دارد، و آيا مى تواند براى آن نايب بگيرد يا خير؟

جواب: احرام او صحيح نبوده است و بايد برگردد و براى عمره تمتع، براى خودش محرم شود و وظيفه خودش را انجام دهد، و راجع به حجّ نيابى نمى تواند نايب بگيرد، مگر اجازه داشته باشد يا استيجار او براى مطلق تحصيل حجّ باشد.

سؤال344: كسى كه نايب بوده و عمره تمتّع را انجام داده و بعد ناچار شده است كه به ايران بازگردد، آيا مى تواند بقيه اعمال را به ديگرى واگذار نمايد كه حجّ تمتّع را انجام دهد؟

جواب: نمى تواند.

سؤال345: اگر كسى دفعه اول به صورت خدمه، حجّ بجا آورده و در دفعه دوم دوباره به مأموريت خدمه عازم مكه معظّمه است، آيا مى تواند به عنوان پدر يا مادر كه فوت شده اند نيابت نمايد، و در چنين صورتى آيا حجّ از عهده پدر و مادرش برداشته مى شود؟

جواب: مانع ندارد و حجّ از منوب عنه كافى است، مگر آنكه سال اول، مستطيع نبوده و امسا مستطيع باشد.

سؤال346: كسانى كه مجاز هستند در شب عيد قربان بعد از درك اضطرارى مشعر به منى بروند، آيا همه آنان از ذوى الاعذار مى باشند كه نيابت و لو تبرّعاً در مورد اشكال است يا نسبت به بعضى استثناء شده است؟

جواب: در فرض سؤال زنها مى توانند نايب شوند، و نيابت در ساير ذوى الاعذار صحيح نيست.

سؤال347: شخصى در حجّ از ميتى نيابت كرده و در وقت عقد اجاره براى انجام مناسك، هيچ عذرى نداشت، ولى چند سال بعد از انجام حجّ متوجه شد كه در وقوف مشعر الحرام با زنها و مريضها به عنوان راهنما، وقوف اضطرارى كرده و به منى رفته است، و غافل بوده كه نايب بايد وقوف اختيارى بكند، وظيفه اش چيست؟

جواب: عمل مزبور مجزى از حجّ نيابتى استيجارى نيست، و از جهت اجرت بايد به اجير كنند مراجعت نمايد، و يا در صورتى كه اجاره، موقّت به زمان مخصوصى كه منقضى شده، نباشد دوباره حجّ نيابتى صحيح بجا آورد.

سؤال348: زنى در عرفات در روز نهم ديوانه شد، او را به بيمارستان بردند و تا آخرين وقتى كه مى توانستند همراهان او در مكه بمانند باقى ماندند، خوب نشد، آيا شوهرش كه با او است مى تواند براى او نايب بگيرد، و يا خودش باقى اعمال را انجام دهد يا خير؟

جواب: مجنون تكليف ندارد، و نمى توانند براى او نايب بگيرند، و اگر عاقل شد حكم اشخاص محرم ديگر را دارد.

سؤال349: هرگاه كسى مريض شود، بطورى كه بعد از احرام عمره، قادر به انجام اعمال نباشد، آيا كسى كه براى عمره تمتّع مستحبى محرم شده و عمره را انجام داده است، مى تواند در حجّ نايب او شود يا خير؟

جواب: كسى كه براى عمره تمتّع محرم شده و لو مستحبى،ديگرى نايب شود و بايد عملش را اتمام كند، ولى اگر مريض فقط قادر به انجام طواف و سعى نباشد و بتواند و قوفين را درك كند و بقيه اعمال را نايب بگيرد، جايز است ديگران را در طواف و سعى و اعمال ديگر نايب قرار دهد، هرچند خودشان هم حجّ يا عمره بجا مى آورند.

سؤال350: آيا شخص زنده در موردى كه مى تواند نايب بگيرد بايد از بلد نايب بگيرد يا از ميقات، و اگر ديگرى براى او نايب بگيرد كفايت مى كند يا خير؟

جواب: نايب گرفتن از ميقات كفايت مى كند، و خودش بايد نايب بگيرد و نايب گرفتن ديگرى براى او كافى نيست مگر از طرف او وكالت داشته باشد.

سؤال351: آيا عمره مفرده يا طواف استحبابى را مى توانيم به نيابت چند نفر انجام دهيم، و در اعمال آن از جمله طواف نساء نيّت همه بايد بشود يا نيّت بعضى كافى است؟

جواب: مى توانيد به نيابت چند نفر انجام دهيد، و بايد نيّت همه بشود.

سؤال352: كسى را روز عيد قبل از حلق دستگير كرده اند و او را به ايران فرستاده اند آيا رفقاى او مى توانند از او نيابت كنند و بقيه اعمال را انجام دهند يا خير، و چگونه از احرام خارج مى شود؟

جواب: بدون اينكه خودش نايب بگيرد نيابت صحيح نيست، و براى خارج شدن از احرام بايد به منى بيايد و حلق يا تقصير كند و اعمال مترتبه را انجام دهد و اگر نمى تواند برود در محل خودش حلق يا تقصير نمايد و بنا بر احتياط موهاى خود را به منى بفرستد، و بايد براى اعمال مترتبه نايب بگيرد.

سؤال353: افرادى كه هر سال به حجّ مى روند - از قبيل خدمه كاروآنها- در محل خود از كسى نيابت قبول مى كنند، ولى در ميقات بر اثر اشتغال زياد از نيابت غافل و محرم مى شوند، بعد كه متوجه شدند دوباره نيت نيابت مى كنند، آيا حجّ براى خودشان حساب مى شود؟

جواب: چون در محل خود نيابت را پذيرفته و با اين قصد به حجّ آمده است همين قصد ارتكازى كه اگر متوجه شود همان را در نظر مى گيرد كافى است و حجّ براى منوب عنه واقع مى شود.

سؤال354:نايبى در احرام عمره تمتّع، بعد از اينكه وارد مكه شد شك مى كند كه نيّت نيابت كرده يا نه، آيا بايد به ميقات برگردد و مجدداً به نيابت محرم شود، يا اصلاً حجّ براى خودش حساب مى شود و ديگر نمى تواند نايب باشد؟

جواب: در نيّت، خطور لازم نيست، و چون انگيزه او در حال احرام نيابت بوده، عمل را به نيابت انجام دهد، و كافى است.

سؤال355: كسى كه نيابت از ديگرى گرفته و به حجّ آمده ولى از بعض اعمال معذور است آيا مى تواند در اين اعمال نايب بگيرد يا اينكه پول را به ديگرى بدهد كه اصل حجّ را بجا آورد؟

جواب: نايب شدن معذور، صحيح نيست و بايد پول را به صاحبش برگرداند مگر اينكه از طرف صاحب پول مجاز در نايب گرفتن باشد كه در اين صورت مى تواند ديگرى را كه عذر ندارد در اصل عمل حجّ، نايب كند، در صورتى كه بدون اجازه، نيابت را به ديگرى واگذار كرد و او عمل را انجام داد، حجّ از طرف منوب عنه واقع مى شود ولى پول را بايد به صاحبش برگرداند و صاحب پول ضامن چيزى نيست و أجرت نايب را بايد امر كننده بپردازد.

سؤال356: از هر كاروان نوعاً چند نفر از خدمه به نيابت آمده اند و بناچار بايد نيمه شب از مشعر براى انجام كارهاى لازم در منى يا همراه ضعفا، به منى بروند، سؤال اين است كه آيا اجير شدن و نيابت آنان صحيح است يا خير؟

جواب: با توجه به انيكه از معذورين هستند و نمى توانند نيست و احرام او باطل است مگر آنكه بنحو خطا در تطبيق باشد كه در اين صورت از واقع مى شود، و بايد گردد به ميقات و از آنجا براى خودش محرم مى شود.

سؤال357: بفرماييد كسى كه به نيابت از طرف كسى به حجّ برود آيا بايد طواف النساء را براى خود يا به نيّت كسى كه اجير شده انجام دهد؟

جواب: نائب بايد طواف النساء را نيز به قصد آن كسى كه از طرف او نيابت مى كند انجام بدهد و احتياط استحبابى آن است كه به قصد ما فى الذمّه انجام بدهد.

سؤال358: شخصى در مدينه منوّره ديگرى را اجير مى كند كه براى پدر وى حجّ ميقاتى بجا آورد ولى مشخص نكرده است كه از مسجد شجره محرم شود يا ميقاتهاى ديگر، آيا اجير مى تواند از مسجد شجره به نيّت عمره مفرده محرم شود پس از اعمال عمره مفرده به «جحفه» يا «قرن المنازل» برود و براى عمره تمتّع استيجارى محرم مى شود؟

جواب: اگر قرينه اى در بين نباشد كه منظور مستأخر احرام از مسجد شجره است مى تواند.

سؤال359: فردى پس از استطاعت مالى براى حجّ بجا آورد، ولى پسر، خود استطاعت مالى داشته و در اسم نويسى مسامحه كرده و ننوشته است، در صورتى كه اگر اسم مى نوشت شايد در همان سال اول، قرعه به نامش در مى آمد و شايد هم سالهاى بعد، اكنون پسرر به عنوان نيابت حجّ بلدى از جانب پدر به مدينه آمده و هنوز هم محرم نشده، چه وظيفه اى دارد؟

جواب: در فرض مرقوم نيابت صحيح نيست، و بايد براى خودش حجّ نمايد. و اگر پدر در اولين سال حصول استطاعت ثبت نام كرد و قبل از رسيدن نوبت و توفيق حجّ فوت نمود حجّ بر او واجب نيست و اگر استطاعت قبلاً بوده است و در ثبت نام و تهيه مقدمات تقصر كرده است بايد او نائب بگيرند.

سؤال360: اگر پس از انجام عمره تمتع مريض شود و به تشخيص پزشكان بايد به وطن برگردد و نمى تواند اعمال حجّ بجا آورد، يا وقت وقوف گذشته و او را محرم نكرده اند، يا محرم كرده اند ولى براى وقوف نبرده اند، تكليف چيست؟

جواب: اگر حجّ بر او مستقر نشده و سال اول استطاعت او است پس از انجام عمره تمتّع به وطن بر مى گردد و اگر تا سال بعد استطاعت او باقى ماند لازم است به حجّ برود و حجة الاسلام را كه مشتمل بر عمره تمتع و حجّ است بجا مياورد و اگر استطاعت او تا سال بعد باقى نماند و يا خودش از دنيا رفت حجّ بر او واجب نشده است ولى اگر قبلاً مستطيع بوده است و سال بعد نرفته است و يا نتوانست برود لازم است از مال او براى وى حجّ نايبى بگيرند.

سؤال361: آيا طهارت لباس احرام يا ساير شرايط لباس نمازگزار شرط صحّت احرام نيز هست، و آيا با ترك عمدى آن، احرام صحيح است؟

جواب: شرط صحّت احرام نيز هست.

سؤال362: شرايط لباس احرام بانوان چيست؟

جواب: بانوان مى توانند در لباس خودشان به هر نحوى كه هست احرام ببندند چه دوخته بشد يا نباشد ولى بايد حرير خالص باشد.

سؤال363: شخصى قصد اعتكاف در مسجد الحرام را دارد، آيا مى تواند قبل از اذان صبح در تنعيم محرم شود و بقيه اعمال را در حال اعتكاف انجام دهد، با توجه به اينكه محل سعى جزو مسجد نيست؟

جواب: لازم است قبل از اذان صبح در مسجد الحرام باشد.

سؤال364: اگر كسى بدون احرام از مسجد شجره عبور كرد و به مكه رسيد وظيفه اش چيست؟

جواب: لازم است به يكى از ميقاتها برگردد و احرام ببندد و اگر آن هم ممكن نيست از همانجا كه هست احرام ببندد.

سؤال365: نظر مبارك خود را در خصوص زنهائى كه عادت ماهيانه دارند بفرمائيد با توجّه به اينكه مسجد شجره يك در دارد آيا مى تواند در خارج مسجد شجره محرم شوند يا بايد وارد مسجد شوند و در حال عبور محرم شوند؟

جواب: بايد در حال عبور از مسجد محرم شوند و نبايد در مسجد توقف كنند.

سؤال366: يكى از كارمندان سازمان حجّ و زيارت كه بيش از يك ماه در مكّه بوده و همين مدّت از عمره قبلى او گذشته، براى كارى به جدّه مى رود و در برگشت، بدون احرام وارد مكه شده است، وظيفه اش چيست؟

جواب: لازم است به يكى از مواقيت برگردد و در آنجا احرام براى عمره مفرده ببندد و عمره مفرده انجام بدهد و اگر مى خواهد حجّ تمتع انجام بدهد احرام عمره تمتّع ببندد.

سؤال367: شخصى از روى جهل به مسأله، در فرودگاه جدّه براى عرمه مفرده محرم مى شود و پس از انجام طواف و نماز و سعى متوجه مى شود كه مى بايست در يكى از مواقيت مُحرِم شده باشد، تكليف او در اين صورت چيست؟

جواب: اگر بعد از اعمال متوجه شود عمره او صحيح است.

سؤال368: در عمره مفرده زنيكه در ميقات حائض است و مى داند كه در تمامى مدت اقامتش در مكه مكرمه حائض خواهد بود، آيا مى تواند محرم شود يا خير، و اگر نتواند محرم شود آيا مى تواند بدون احرام وارد مكه شود يا خير؟

جواب: بايد محرم شود و بدون احرام نمى تواند از ميقات عبور كند و در صورتى كه تا آخر وقت اقامت خود در مكّه پاك نشد بايد براى طوافها و نماز آن نائب بگيرد و بقيه اعمال را خود انجام بدهد.

سؤال369: زنى براى عمره مفرده به مكه رفته و محرم شده ولى حيض شده است و هنوز اعمال را انجام نداده است، آيا مى تواند با حالت احرام از مكّه خارج شود و مثلاً به جدّه برود؟

جواب: در صورت اطمينان به مراجعت به مكه و انجام اعمال مى تواند، ولى تا اعمال عمره را تا آخر انجام نداده است محرّمات احرام به او حرام است.

سؤال370: آيا خوردن برنجى كه روى آن زعفران داده اند براى شخص محرم اشكال دارد؟ و كفّاره هم دارد؟

جواب: حرام است و كفّاره آن يك گوسفند است.

سؤال371: آيا خوردن گل سرخ و محمدى كه داخل ماست شده است براى محرم حرام است، كفاره آن چيست؟

جواب: گلهايى كه بوى خوش مى دهد مانند زعفران است كه در سؤال فوق ذكر گرديد.

سؤال372: شخص محرم وارد مكّه شده، آيا مى تواند در روز سوار ماشين مسقّف شود؟

جواب: بعد از ورود به منزل اشكال ندارد.

سؤال373: شخصى براى انجام عمره مفرده به مسجد تنعيم مى رود و محرم مى شود، آيا روز هم مى تواند سوار ماشين مسقّف شود؟

جواب: چون جزء شهر مكه است مى تواند.

سؤال374: پوشيدن دمپايى دوخته براى مرد محرم چه حكمى دارد؟

جواب: اشكال ندارد.

سؤال375: آيا خوابيدن محرم زير لحاف يا پتوئى كه اطراف آن دوخته است جايز است يا خير؟

جواب: مانعى ندارد ولى ماند لباس دوخته به خود نپيچد.

سؤال376: آيا پوشيدن روى پا براى مرد هنگام خوابيدن در حال احرام بوسيله لحاف و امثال آن جايز است يا خير؟

جواب: جائز است.

سؤال377: آيا خشك كردن روى پا براى مرد هنگام احرام بوسيله حوله و امثال آن كه نوعى پوشيدن حساب مى شود جايز است يا خير؟

جواب: جائز است.

سؤال378: گاهى در شهر مكه به قدرى ملخ زياد است كه هنگام راه رفتن پا روى آنها گذاشته مى شود، در اينگونه مواقع آيا مواظبت لازم است، و در صورت لزوم اگر مراقبت نكند و ملخى كشته شود، كفّاره آن چيست؟

جواب: تا ممكن است لازم است از كشتن آنها در حال احرام اجتناب كند و اگر اجتناب نكرد در صورتى كه تعداد كمى از آنها كشته شود كفّاره آن كفى (به اندازه پر شدن كف دست) از اطعام است و اگر تعداد زيادى از آنها كشته شوند كفاره آن يك گوسفند است.

سؤال379: به مچ بستن ساعتى كه بند آن دوخته است براى فرد محرم چه حكمى دارد؟

جواب: اشكال دارد.

سؤال380: آيا خون گرفتن از بدن با سرنگ، از مصاديق ادماء محرّم است و در حال احرام پرهيز از آن لازم است يا خير؟

جواب: پرهيز از آن لازم است.

سؤال381: اگر ولى طفل، مقلّد مرجعى باشد كه به هنگام احرام، پوشيدن لنگ و ازار را براى بانوان نيز لازم مى داند، آيا هنگام محرم كردن كودك نيز غير مميز لازم است بر او لباس احرام بپوشاند؟

جواب: لازم است.

سؤال382: چنانچه فردى در حين طواف با مأمورين نظافت حرم روبرو شد و فاصله او بيش از حدّ مجاز (5/26 ذراع) گشت ولى به همان صورت طواف را انجام داد و نماز و سعى و تقصير را به جا آورد، و مجدداً طواف را انجام داد عمل او چه صورت دارد؟ آيا اعاده سعى و تقصير لازم است؟ و آيا بين شوطهاى اول و چهارم فرق است؟ و اگر نداند در شوط چندم بوده وظيفه اش چيست؟

جواب: به نظر بنده در طواف همينقدر كه طواف دورخانه خدا صدق بكند كافى است و مراعات حدّ مجاز كه مرقوم داشته ايد واجب نيست و مستحب است.

سؤال383: شخصى در پايان يكى از اشواط طواف آن را رها كرده و لحظه اى استراحت مى كند و هنگامى كه براى تكميل آن بر مى گردد، شك مى كند كه شوط پنجم بوده يا ششم تكليفش چيست؟

جواب: طوافش باطل است.

سؤال384: اخيراً در يكى از روزنامه هاى عربستان مقاله اى تحت عنوان «آيا جابجايى مقام ابراهيم مناسب است؟» به چاپ رسيده، و مطالبى تحت عنوان لزوم جابجايى مقام ابراهيم، به منظور رفع مانع براى طواف كنندگان مطرح شده است از آنجا كه معمولاً دولت عربستان براى اقدامات خود قبلاً از طريق مختلف زمينه سازى مى كند لذا خواهشمند است بفرماييد:

1 - چنين اقدامى از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

جواب: چنين اقدامى فقط با نظر فقيه جامع الشرايط جايز است.

2 - در صورت عملى شدن اين طرح، تكليف زائران و حجاج بيت اللّه الحرام در رابطه با طواف و نماز پشت مقام چيست؟

جواب: در وضع فعلى نيز بنده مطاف را محدود به مقام ابراهيم عليه السلام نمى دانم و نماز هم لازم نيست كه نزديك مقام باشد.

سؤال385: اگر طواف واجب را قبل از نصف يا بعد از نصف قطع كند و پس از يك ساعت مجدد طواف را از سر بگيرد، طوافش صحيح است يا خير؟ در همين فرض اگر بلافاصله يا با فاصله اندك طواف را از سر بگير وظيفه اش چيست؟

جواب: قطع طواف جايز نيست اگر مى خواهد طواف را از سر بگيرد اين طواف را به آخر برساند بعد از آن طواف را از سر بگيرد ولى در طواف واجب لازم است از قرآن يعنى پشت سرهم بودن و بلافاصله بودن دو طواف اجتناب كند.

سؤال386: شخصى در يكى از اشواط، گامهايى را در اثر فشار جمعيت بى اختيار پيموده و به همان نحو ادامه داده و طواف را به پايان برده است، اكنون كه مسأله را فرا گرفته، نه جاى آن مقدار را مى داند و نه شوط را، تكليف او چيست؟

جواب: لازم است طواف را اعاده كند.

سؤال387: اگر در بين طواف نداند چند شوط بجا آورده وظيفه اش چيست؟

جواب: طوافش باطل است و بايد اعاده كند.

سؤال388 : آيا طفلي را كه محرم كرده اند براي طواف بايد او را وضو دهند يا خير ؟

جواب: لازم است وضو بدهند .

سؤال389 : آيا طفلي كه محرم شده و در آغوش پدرش ميباشد پدر مي تواند همزمان هم براي خودش نيت طواف كند و هم نيت كند كه اين طفل را طواف مي دهم ؟

جواب: مي تواند .

سؤال390 : در صورت فوق اگر طفل خودش را نجس كرد آيا فقط طواف طفل باطل است يا طواف پدر هم بعلت حمل شيئي نجس باطل مي باشد ؟

جواب: در حال طواف از حمل متنجس اجتناب شود .

سؤال391: شخصى عمره مفرده اى به نيابت از پدرش انجام داده و روز بعد به نيابت مادرش محرم مى شود. و در اثناى آن، متوجه مى شود كه در عمره اول طواف و نماز آن را بدون وضو انجام داده است، وظيفه او در اين صورت چيست؟

جواب: بعد از اتمام عمره دوم طواف و نماز آن را كه از عمره اول بجا مانده است بجا بياور صحيح است.

سؤال392: آيا به جز غسل مستحبى براى رفتن به مسجد الحرام، غسل ديگرى براى طواف مستحب است، و در صورت وجود چنين استحبابى، آيا غسل به نيّت هر دو كافى است؟

جواب: بجز غسل مستحبّى براى رفتن به مسجد الحرام استحباب غسل ديگرى براى طواف ثابت نيست.

سؤال393: آيا در طواف مستحبى مى تواند دو يا سه طواف پشت سر هم انجام دهد، و بعد براى هركدام نماز بخواند؟

جواب: لازم است بعد از هر طواف نماز آن را بخواند.

سؤال394: چنانچه پشت مقام ابراهيم عليه السلام ازدحام باشد و يا مأمورين اجازه خواندن نماز را ندهند، آيا لازم است براى خواندن نماز طواف، صبر كند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت يا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و يا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟

جواب: در فرض مذكور در همان موق به فاصله دورتر از مقام مى تواند نماز طواف را بخواند.

سؤال395: زنيكه استحاضه كثيره بوده و پس از غسل و وضو وارد طواف مى شود و بعد از طواف خود را وارسى مى كند و مى بيند كه چيزى خارج نشده است آيا بازهم براى نماز طواف وضوى مجدد لازم است ى خير، با فرض اينكه ممكن است بعد از نماز خون خارج شود؟

جواب: در فرض سؤال براى نماز طواف احتياج به وضو نيست.

سؤال396: مسلوس يا مبطون كه بايد براى نماز و طواف هركدام يك وضو بگيرد آيا قبل از وضو وارسى و تعويض كهنه و شستن عورتين (با اينكه مخصوصاً در ايام حجّ تمتع مشقت دارد) لازم است يا خير و همان وضو كفايت مى كند؟

جواب: اگر مشقّت ندارد احتياط واجب آن است كه پيش از طواف عورتين را تطهير كند و بوسيله كيسه يا پارچه از سرايت نجاست به بدن جلوگيرى نمايد.

سؤال397: پوشش دختر بچه در حال طواف چه اندازه است؟ چ

جواب: پوشش خاصى معتبر نيست، اگر به پنج شش سال رسيده است حكم بانوان را رعايت نمايد.

سؤال398: آيا روحانى كاروان كه نماز طواف را به صورت فرادا خوانده مى تواند همان نماز را همانند نمازهاى يوميّه با نيت جماعت براى افراد كاروان بخواند يا خير؟

جواب: جواز نماز طواف به جماعت محلّ تامل است.

سؤال399: آيا صلاة خلف مقام حكم تكليفى است يا حكم وضعى و مثلاً اگر كسى نمازش را نزديك ديوار زمزم خواند آيا حكم بطلان صلاتش مى شود يا اينكه فقط معصيت كرده، لكن نمازش صحيح است؟

جواب: در صورت نبودن مزاحمت و ازدحام و امكان نماز خلف مقام در جاى ديگر نخواند.

سؤال400: در صورتيكه فردى بخاطر ازدحام نتواند نماز طواف را خلف مقام بخواند آيا بايد صبر كند يا اينك بايد فوراً نمازش را در جائى كه مقدور است بخواند و بعد در صورت امكان ولو روزهاى بعد نزديكتر اعاده نمايد؟

جواب:در فرض مذكور صبر لازم نيست در هر جاى از مسجد الحرام ميتواند بخواند هر چند نسبت به مقام رعايت الاقرب فالاقرب بهتر است.