کد1922
آدرس/نام فایل
عنوان۵- جواهری که به واسطه فرورفتن در دریا به دست می آید
محتوا
(مسأله 1819)اگر بواسطه غوّاصي يعني فرورفتن در دريا لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگري (كه با فرورفتن در دريا بيرون مي آيد) بيرون آورند1، روييدني باشد، يا معدني2، چنانچه بعد از كم كردن مخارجي كه براي بيرون آوردن آن  كرده اند3، قيمت آن به 18 نخود طلا برسد4، بايد خمس آن را بدهند، چه در يك دفعه آن را از دريا بيرون آورده باشند يا5در چند دفعه6، آنچه بيرون آمده ازيك جنس باشد يا از چند جنس7، ولي اگر چند نفر آن را بيرون آورده باشند هر كدام آنان كه قيمت سهمش به 18 نخود طلا برسد فقط او بايد خمس بدهد.
1- گلپايگاني، خوئي، صافي، تبريزی: اگر به واسطه غواصی یعنی فرورفتن در دریا لولو و مرجان یا جواهر دیگری بیرون آورند...
2- خوئي، تبريزي: بايد خمس آن را بدهند و بنابر احتياط، نصابي در آن معتبر نيست، پس هر مقدار كه باشد بايد خمس آن را داد، چه بيرون آورنده يك نفر باشد، يا چند نفر. [پايان مسأله]
مظاهری:اگر به واسطه فرو رفتن در دريا يا به وسيله‏اى ديگر لؤلؤ، مرجان، عنبر يا جواهر ديگرى بيرون آورند...
3- بهجت: چنانچه بعد از كسر هزينه غوّاصي...
4- صافی: چنانچه  قيمت آن به ۱۸ نخود طلا برسد...
5- گلپايگاني، صافي: يا بنابر احتياط لازم...
6- بهجت: [پایان مسأله]
7- گلپايگاني، صافي: يك نفر آن را بيرون آورده باشد يا چند نفر. (صافي: و بنابر احتياط واجب در اعتبار نصاب، مخارج بيرون آوردن آن را كم نكنند و مخارج را از مجموع برداشت نمايند).
مظاهری: يك نفر او را بيرون آورده باشد يا چند نفر، با قصد باشد يا بدون قصد.
*****
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۳۵۰- اگر انسان در دریا فرو رود و جواهری مانند مروارید، مرجان، که با فرو رفتن در آب به دست می آید بیرون آورد، چنانچه پس از کم کردن مخارج استخراج، به مقدار ۱۸ نخود طلا یا بیشتر ارزش داشته باشد، باید خمس آن را بپردازد.
در مسأله ی قبل فرقی نیست که آنچه از دریا بیرون می­آورد از یک نوع باشد یا چند نوع، در یک دفعه باشد یا چند دفعه نزدیک به یکدیگر، و بنابر احتیاط واجب رودخانه‌های بزرگ، مانند نیل،  فرات  یا کارون، نیز در حکم دریاست.
مكارم: مسأله 1548- هرگاه انسان بواسطه فرورفتن در دريا جواهراتي از قبیل لؤلؤ و مرجان و مانند آن از دريا بيرون آورد بايد خمس آن را بدهد، به شرط آنكه قيمت آن بعد از كم كردن مخارج بيرون آوردن كمتر از يك مثقال شرعي طلاي سكّه  دار نباشد (مثقال شرعي 18 نخود است) خواه آن جواهرات معدني باشد يا روييدني و خواه در يك مرتبه از دريا بيرون آورد يا در چند دفعه پشت سر هم و با فاصله كه عرفاً يك مرتبه حساب شود، از يك جنس باشد يا از چند جنس.
مكارم: مسأله 1549- هرگاه چند نفر جواهراتي را از دريا بيرون آورند بنابراحتياط، لازم نيست سهم هر كدام به اندازه نصاب برسد، بلكه اگر مجموعاً به اندازه نصاب باشد، بايد خمس آن را بدهند.
جوادی آملی: مسأله 1924. اگر كسی با غواصی در دریا گوهری ـ مانند لؤلؤ و مرجان و دیگر گوهرها ـ از دریا بیرون آورد و به مقدار نصاب برسد، خمس دارد.
جوادی آملی: مسأله 1925. هر چیز گرانبهایی كه در قعر دریا متكوّن و روییده میشود، خواه نباتی و خواه معدنی باشد، اگر با غوص بیرون آید، خمس دارد.
جوادی آملی: مسأله 1928. غوص نیز مانند معدن و گنج، دارای نصاب است و نصاب آن، یک دینار است. اگر ارزش اشیای غوّاصی شده ـ پس از كسر هزینه‌های غوص ـ به مقدار یک دینار طلا برسد، خمس دارد.
وحید: مسأله 1837- اگر به واسطه غوّاصى ـ یعنى فرو رفتن در دریا ـ لؤلؤ و مرجان یا جواهر دیگرى بیرون آورند ، روییدنى باشد یا معدنى ، چنانچه قیمت آن به هیجده نخود طلاى مسكوك برسد ، خمس به آن تعلّق مى گیرد ، هر چند اخراج خمس بعد از كم كردن مخارجى است كه براى بیرون آوردن آن كرده اند ، چه در یك دفعه آن را از دریا بیرون آورده باشد یا در چند دفعه به طورى كه عرفاً غوص واحد شمرده شود ، و چه چیزى كه بیرون آمده از یك جنس باشد یا چند جنس ، یك نفر آن را بیرون آورده باشد یا ـ بنابر احتیاط واجب ـ چند نفر.
زنجانی: مسأله 1828- اگر به واسطه غواصی یعنی فرورفتن در دریا مروارید و مرجان یا جواهر دیگری بیرون آورند روييدني باشد، يا معدني، چنانچه بعد از كم كردن مخارجي كه براي بيرون آوردن آن  كرده اند، قیمت آن به حد نصاب برسد باید خمس آن را بدهند و باید احتیاط کند و نصاب آن را یک دینار شرعی قرار دهد که بنابرمشهور 18 نخود طلا (تقریبا 4/3 گرم) می باشد ولی در مسأله [1896] خواهیم گفت که مقدار دینار شرعی بیشتر بوده بنابریک نظر تقریبا 24/4 گرم و بنابرنظر دیگر 46/4 گرم می باشد ولی بهتر است بر طبق قول مشهور عمل شود.
سيستانی: مسأله 1836- اگر به واسطه غوّاصی ـ یعنی فرو رفتن در دریا ـ لؤلؤ و مرجان، یا جواهر دیگری بیرون آورد، روییدنی باشد یا معدنی، چنانچه قیمت آن به «18» نخود طلا برسد باید خمس آن را بدهد، چه در یک دفعه آن را از دریا بیرون آورده باشد یا در چند دفعه، البته به شرطی که فاصله میان هر دفعه و دفعه دیگر زیاد نباشد، و اگر فاصله بین دو دفعه زیاد باشد، مثل آنکه در دو فصل غوّاصی کند، چنانچه هرکدام به قیمت «18» نخود طلا نرسد واجب نیست خمس آن را بدهد. و همچنین اگر قسمت هر یک از افراد شرکت‌کننده در غوص به قیمت «18» نخود طلا نرسد، واجب نیست خمس آن را بدهد.
(مسأله 1820)اگر بدون فرورفتن در دريا به وسيله اسبابي جواهر بيرون آورد1 (و بعد از كم كردن مخارجي كه  براي آن كرده2قيمت آن به 18 نخود طلا برسد3) بنابراحتياط ، خمس آن واجب است4. ولي اگر از روي آب دريا، يا از كنار دريا جواهر بگيرد، در صورتي بايد خمس آن را بدهد كه اين كار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهايي يا با منفعت هاي ديگر زياد بيايد5.
1- مكارم: و يا از روي آب دريا و يا از كنار دريا بگيرند، چنانچه قيمت آن بعد از كم كردن مخارج به حد نصاب برسد احتياط واجب آن است خمس آن را بدهند.
2- [عبارت «بعد از كم كردن مخارجي كه براي آن كرده» در رساله آيت الله صافي نيست]
3- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئي، سيستاني و تبريزي نيست]
4- اراكي، فاضل: بنابراحتياط مستحبّ خمس آن را بدهد...
سبحانی:وهمين گونه است اگر از روى آب دريا يا از كنار دريا جواهر بگيرد; بايد خمس آن رابدهد.
5- خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، سيستاني: در صورتي بايد خمس آن را بدهد كه آنچه را به دست آورده به تنهايي يا با منافع ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
فاضل: در صورتي بايد خمس آن را بدهد كه از مخارج سالش زياد بيايد.
مظاهری:رجوع کنید به ذیل مسأله 1819.
*****
بهجت: مسأله 1435- اگر از روي آب دريا يا از كنار دريا جواهر بگيرد، در صورتي بايد خمس آن را بدهد كه اين كار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهايي يا با منفعت ديگر زياد بيايد، و اگر بوسيله اسبابي جواهر را بيرون آورد ملحق شدن آن، به صورتي كه خودش روي آب آمده باشد- كه خمس ندارد- بي وجه نيست.
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۳۵۰- اگر بدون فرو رفتن در آب، با وسیله ای جواهر را از داخل آب بیرون آورد، در صورتی‌که پس از کم کردن مخارج، قیمتش به ۱۸ نخود طلا برسد، بنابراحتیاط واجب باید خمس آن پرداخت شود.
زنجانی: مسأله 1829- اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیله اسبابی جواهر بیرون آورد و بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده قیمت آن به یک دینار شرعی برسد باید خمس آن را بدهد ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهر به دست آورد در صورتی باید خمس آن را بدهد که آنچه را به دست آورده به تنهایی یا با منفعت های دیگر او از مخارج سالش زیاد بیاید. که در این صورت لازم نیست قیمت آن به یک دینار شرعی برسد.
وحید: مسأله 1838- اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیله اسبابى جواهر بیرون آورد ، بنابر احتیاط بر طبق آنچه كه در مسأله قبل گذشت ، خمس آن واجب است ، ولى اگر از روى آب دریا یا از كنار دریا جواهر بگیرد ، در صورتى باید خمس آن را بدهد كه آنچه را به دست آورده به تنهایى یا با منفعتهاى دیگر كسب او ، از مخارج سالش زیادتر باشد.
(مسأله 1821)خمس ماهي و حيوانات ديگري كه انسان بدون فرو رفتن در دريا مي گيرد در صورتي واجب است كه براي كسب بگيرد و به تنهايي1يا با منفعتهاي ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: در صورتي واجب است كه به تنهايي...
*****
گلپايگاني: مسأله 1830- در ماهي و حيوانات ديگري كه انسان با فرورفتن و يا بدون فرو رفتن در دريا مي گيرد اگر به حدّ نصاب برسد احتياط لازم دادن خمس است بدون كم كردن مخارج سال و اگر به حدّ نصاب نرسد در صورتي كه صرف در مؤونه سال نشود بنابراحيتاط واجب بايد خمس آن را بدهند.
جوادی آملی: مسأله 1927. ماهیها و دیگر آبزیانی كه از دریا صید میشوند، از مصادیق غوص نیستند و خمس ندارند.
مكارم: مسأله 1551- ماهي و حيوانات ديگري را كه از دريا مي گيرند خمس ندارد، ولي جزء درآمد كسب حساب مي شود كه اگر در آخر سال چيزي از آن يا قيمت آن اضافه بماند خمس دارد.
زنجانی: مسأله 1830- خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان از دریا می گیرد در صورتی واجب است که به تنهایی یا با منفعت های دیگر او از مخارج سالش زیاد بیاید .
صافي: مسأله 1830- پرداخت خمس ماهي و حيوانات ديگري كه انسان با فرورفتن و يا بدون فرو رفتن در دريا مي گيرد درصورتي كه صرف مؤونه سال نشده باشد واجب است.
(مسأله 1822)اگر انسان بدون قصد اين كه چيزي از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتّفاقاً جواهري به دستش آيد1در صورتي كه قصد كند كه آن چيز ملكش باشد بايد خمس آن را بدهد2.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- اراكي: بنابراحتياط واجب خمس آن را بدهد.
خوئي، تبريزي: بنابراحتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.
گلپايگاني، صافي: و قصد تملّك آن را بنمايد بنابر احتياط واجب اگر به حدّ نصاب باشد (گلپايگاني: بدون كم كردن مؤونه سال) بايد خمس آن را بدهد.
سيستاني: و قصد تملّك آن را نمايد بايد خمس آن را بدهد بلكه احتياط واجب آن است كه در هر حال خمس آن را بدهد.
نوري: بايد خمس آن را بدهد.
2- بهجت: بنابر أظهر بايد خمس آن را بدهد.
زنجانی: در صورتی که به یک دینار شرعی برسد و قصد کند که آن چیز ملکش باشد باید خمس آن را بدهد.
وحید: در صورتی که قصد تملک کند باید خمس آن را بدهد و همچنین در غیر این صورت بنابراحتیاط واجب.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1819.
*****
مكارم: مسأله 1552- لازم نيست انسان به قصد صيد جواهرات در دريا فرو برود بلكه اگر به قصد ديگري برود و جواهراتي به دستش آيد بايد خمس آن را بدهد.
جوادی آملی: مسأله 1935. اگر كسی به قصد حفّاری، لایروبی یا اكتشاف معدن نفت و مانند آن به زیر دریا رفت و گوهری یافت و بیرون آورد، در این صورت، اگرچه به قصد غوص و حیازت گوهر به دریا نرفته است؛ ولی كار او عنوان غوص دارد و باید پس از كسر هزینه و رسیدن به مقدار نصاب، خمس آن را بپردازد.
(مسأله 1823) اگر انسان دردريا فرو رود و حيواني را بيرون آورد و در شكم آن جواهري پيدا كند (كه قيمتش هيجده نخود طلا يا بيشتر باشد1) چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر است2، بايد خمس آن را بدهد و اگر اتّفاقاً جواهر بلعيده باشد احتياط آن است كه حكم گنج را در آن جاري كنند3.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- مكارم: قيمتش بعد از كم كردن مخارج به حدّ نصاب برسد...
زنجانی: قیمتش یک دینار شرعی یا بیشتر باشد...
وحید: قیمتش هیجده نخود طلاى مسكوك یا بیشتر باشد ...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئي، تبريزي و سيستاني نيست]
2- سيستاني: اگر به حدّ نصاب برسد...
3- اراكي: احتياط مستحبّ است كه خمس آن را بدهد.
خوئي، گلپايگاني، صافی،تبريزي، نوري، وحید: در صورتي خمس آن واجب است (نوري: لازم است) كه به تنهايي يا با منفعتهاي ديگر كسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.
فاضل: از اين باب خمس ندارد، بلكه از باب ارباح مكاسب بايد تخميس شود.
مكارم: احتياط واجب پرداختن خمس آن است.
سيستاني: احتياط لازم آن است كه هر چند به حد نصاب نرسيده باشد، خمس آن را بدهد.
زنجانی: اگر اتفاقا جواهر بلعیده باشد در صورتی خمس آن واجب است که به تنهایی یا با منفعت های دیگر او از مخارج سالش زیاد باشد .
*****
بهجت: مسأله 1438- اگر انسان در دريا فرو رود و حيواني را صيد كند، آن حيوان خمس ندارد ولي اگر در شكم آن حيوان جواهري پيدا شود، مثل جواهر پيدا شده در شكم حيوان صحرايي است كه حكم آن گذشت.
مظاهری: مسأله 1403- اگر كسى از دريا حيوانى را بيرون آورد و در شكم آن جواهرى پيدا كند، چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر است بايد خمس آن را بدهد و اگر اتفاقاً جواهر بلعيده باشد لازم نيست خمس آن را بدهد.
جوادی آملی: مسأله 1936. اگر كسی با غواصی، حیوانی را بیرون آورد كه در درون آن گوهری وجود دارد، این فرض دو صورت دارد:
صورت یكم: در غالب موارد، در شكم آن حیوان، گوهری وجود دارد؛ مانند صدف‌های دریایی، در این صورت، خمس دارد. صورت دوم: در غالب موارد چنین نیست، بنا بر احتیاط واجب خمس دارد.
(مسأله 1824)اگر در رودخانه هاي بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهري بيرون آورد1، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مي آيد، بايد خمس آن را بدهد.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- سيستاني: باید خمس آن را بدهد.
*****
مكارم: مسأله 1554- جواهراتي كه از رودخانه هاي بزرگي كه محلّ پرورش جواهر و صيد صدف است بيرون مي آورند نيز خمس دارد.
زنجانی: مسأله 1833- اگر از رودخانه های بزرگ –مانند دجله و فرات و کارون- جواهری بیرون آورد که قیمت آن به یک دینار شرعی برسد (خواه آن را با فرو رفتن یا با اسبابی بدون فرو رفتن بیرون آورد) چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل می آید باید خمس آن را بدهد.
مظاهری:مسأله 1404- اگر از رودخانه‏هاى بزرگ مانند كارون و فرات جواهرى بيرون آورد بايد خمس آن را بدهد.
جوادی آملی: مسأله 1926. گوهرهایی كه با ابزار و آلات، یا غوّاصی در رودهای بزرگ؛ مانند رود نیل، دجله و فرات به دست میآید، اگر به مقدار نصاب برسد، خمس دارد، مشروط به اینكه این گوهرها در داخل این رودها به وجود آمده باشند؛ نه آنكه از دریاها به آنجا آمده باشند.
(مسأله 1825)اگر در آب فرو رود و مقداري عنبر بيرون آورد1كه قيمت آن 18 نخود طلا يا بيشتر باشد2، بايد خمس آن را بدهد3، و چنانچه از روي آب يا از كنار دريا به دست آورد4، اگر قيمت آن به مقدار18 نخود طلا هم نرسد5در صورتي كه اين كار كسبش باشد و به تنهايي يا با منفعتهاي ديگر او از مخارج سالش زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد6.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- خوئي، تبریزی: بايد خمس آن را بدهد. بلكه چنانچه از روي آب يا از كنار دريا به دست آورد، بنابر احتياط خمس آن واجب است. [پايان مسأله]
2- زنجانی: قیمت آن یک دینار شرعی یا بیشتر باشد...
وحید: قیمت آن هیجده نخود طلاى مسكوك یا بیشتر باشد ...
3- سيستاني: بلكه چنانچه از روي آب يا از كنار دريا به دست آورد، باز هم همين حكم را دارد. [پايان مسأله]
4- اراكي: بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد، هر چند قيمت آن كمتر از هیجده نخود طلا باشد. [پايان مسأله]
صافي: اگر قيمت آن به مقدار هیجده نخود طلا برسد، بنابر احتياط همين حكم را دارد، بلكه اگر به مقدار نصاب هم نرسد بنابر احتياط خمس آن را بدون استثناء مؤونه سال بپردازد.
زنجانی: چنانچه از موونه سال زیاد بیاید خمس آن واجب است هر چند قیمت آن به یک دینار شرعی هم نرسد.
5- گلپايگاني، فاضل: بنابراحتياط، خمس آن واجب است.
6- وحید: اگرچه قیمت آن به مقدار هیجده نخود طلا هم نرسد بنابراحتیاط خمس آن واجب است.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1819.
*****
مكارم: مسأله 1555- «عنبر» ماده خوشبويي كه از دريا مي گيرند، هر گاه به وسيله غوّاصي بيرون آورند خمس دارد و اگر از روي آب، يا كنار دريا به دست آورند باز هم بنابراحتياط واجب بايد خمسش را بدهند.
جوادی آملی: مسأله 1942. عنبری كه از دریا به دست میآید، چهار حالت دارد: یا به واسطه غوّاصی است؛ یا به وسیله آلات و ادوات استخراج میشود؛ یا از روی آب جمع‌آوری میشود؛ یا امواج دریا آن را به ساحل میآورد و از ساحل جمع‌آوری میشود. عنبر به دست آمده در هر چهار صورت، خمس دارد.
جوادی آملی: مسأله 1943. عنبری كه با غوص یا ابزار و ادواتی كه ملحق به غوص است، استخراج شود، نصاب دارد و نصابش یک دینار است؛ ولی عنبری كه از روی آب دریا یا ساحل آن به دست آید، اگرچه كمتر از یک دینار باشد، بنا بر احتیاط واجب، خمس دارد.
(مسأله 1826)كسي كه كسبش غوّاصي يا بيرون آوردن معدن1 است اگر خمس آنها را بدهد و چيزي از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آن را بدهد.
این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و سبحانی نیست.
1- وحید: گنج یا معدن...
*****
مظاهری: مسأله 1405- اگر خمس معدن و گنج و چيزى كه ازآب بيرون آورده و مال مخلوط به حرام را بدهد چنانچه از مخارج سالش زياد بيايد بايد دوباره خمس آن رابدهد.
سیستانی: مسأله 1843- کسی که کسبش غوّاصی، یا بیرون آوردن معدن است، اگر خمس آنها را بدهد و اموال مخمّس مذکور، از مخارج سالش زیاد بیاید، لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد.
(مسأله 1827)اگر بچه اي معدني را بيرون آورد يا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد يا گنجي پيدا كند1، يا بواسطه فرو رفتن در دريا جواهري بيرون آورد2، وليّ او بايد خمس آنها را بدهد3.
این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت، سبحانی و مظاهری نیست.
1- خوئي، تبريزي: اگر بچه اي معدني را بيرون آورد يا گنجي پيدا كند...
2- خوئي، تبريزي: خمس ندارد ولي اگر مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد وليّ او بايد آن مال را تطهير نمايد.
3- فاضل: وليّ او بنابراحتياط واجب بايد خمس آنها را بدهد و الا بر خودش بعد از بلوغ واجب است كه بلافاصله خمس آن را بدهد.
وحید: و در صورتى كه ندهد ، بعد از بلوغ خودش باید بدهد.
مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله1802.
*****
زنجانی: مسأله 1836- اگرکودک نابالغ معدنی را بیرون آورد یا گنجی پیدا کند یا بواسطه فرو رفتن در دریا جواهری بیرون آورد به این مال خمس تعلّق می گیرد و ولیّ او باید خمس آن را بپردازد و اگر ولیّ نپرداخت بعد از آنکه بچه بالغ شد بر خودش واجب است خمس را بپردازد.
سیستانی: مسأله 1844- اگر بچه‌ای معدنی را بیرون آورد، یا گنجی پیدا کند، یا به واسطه فرو رفتن در دریا جواهر بیرون آورد، باید ولیّ او خمس آن را بدهد، و چنانچه ندهد باید خود او بعد از بلوغ خمسش را بدهد، و همچنین اگر مال حلال مخلوط به حرام داشته باشد، ولیّ او باید به احکامی که درباره مال حلال مخلوط به حرام ذکر شد عمل نماید.
جوادی آملی: مسأله 1876. در تعلّق خمس به معدن، شرط نیست كه استخراج كننده آن بالغ و عاقل باشد؛ ولی نوجوان غیر بالغ یا دیوانه، اگر معدنی را استخراج كند، پرداختن خمس بر آنان واجب نیست، بلکه پس از آنکه نوجوان بالغ شده و دیوانه عاقل شده است، پرداختن خمس بر آن‌ها واجب میشود.
مسائل اختصاصی
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۳۵۰- اگر جواهری خودش از آب بیرون آمده باشد و انسان آن را از روی آب یا کنار دریا بر­دارد، خمس ندارد، ولی چنانچه این کار، شغل او باشد، از درآمد کسب وکار حساب می‌شود که حکم آن خواهد آمد.

جوادی آملی: مسأله 1877. بر ولیّ دیوانه و غیر بالغ واجب نیست خمس معدنی را كه آنان استخراج كرده‌اند بپردازد؛ اما اگر بخواهد مواد معدنی را به مصرف آن‌ها برساند، نخست باید خمس آن را جدا نماید؛ سپس ماندهٔ آن را برای آنان هزینه كند.

جوادی آملی: مسأله 1929. جواهراتی كه با چند بار غواصی به دست میآیند، اگر مجموع آن‌ها به مقدار نصاب برسد، خمس دارد و چنانچه بین دفعاتْ فاصلهٔ طولانی، مانند دو یا سه سال باشد، برای هر دفعه، جداگانه نصاب‌سنجی میشود و هركدام كه به مقدار نصاب برسد، خمس دارد.
جوادی آملی: مسأله 1930. اگر دو یا چند نفر به صورت شراكت غوّاصی نمایند، سهم هركدام كه به مقدار نصاب برسد، خمس دارد و اگر این‌ها برای نهاد حقوقی یا شخص دیگری كار میكنند، در این صورت، از مجموعِ غواصی شده، برای نهاد حقوقی یا صاحبكار نصاب‌سنجی میشود.
جوادی آملی: مسأله 1931. گوهرهای دریایی كه با ابزار و ادوات بیرون آورده میشود، غوص به حساب میآید و خمس دارد؛ چه غواص آن به زیر آب برود یا نرود.
جوادی آملی: مسأله 1932. گوهرهایی كه به سبب جزر و مدّ، از درون دریا به ساحل آمده باشد، جمع‌آوری آن‌ها، غوص محسوب نمیشود و خمس ندارد.
جوادی آملی: مسأله 1933. اگر كسی بعضی از اشیاء و گوهرهای دریایی را كه روی آب دریا شناور هستند، جمع‌آوری نماید، به عنوان غوص خمس ندارد.
جوادی آملی: مسأله 1934. اگر غواصی به زیر دریا رفت و گوهری به دست آورد و غواص دیگر از او گرفت، با فرض اینكه غواص اول، قصد حیازت آن را داشته باشد، باید خمس آن را بپردازد و مالک آن خواهد بود و غواص دوم، مالک آن نخواهد بود؛ چنانچه غوّاص اول، قصد حیازت آن را نداشت و غواص دوم از او گرفت، غواص دوم، مالک آن میشود و باید خمس آن را بپردازد.
جوادی آملی: مسأله 1937. اگر كسی چند بار غواصی کرده و در یكی از آن‌ها گوهری به دست آورده است، میتواند هزینه چند بار محاسبه و از قیمت گوهرهای به دست آمده كسر کند. چنانچه بین آن‌ها فاصله زیادی شده باشد، هزینه‌های پیشین کسر نمیشود، پس اگر کسی چند بار غواصی کند و چیزی به دست نیاورد و پس از یک سال دوباره غواصی کند و گوهری به دست آورد، هزینه‌های سال قبل از آن کسر نمیشود.
جوادی آملی: مسأله 1938. اگر كسی، دیگری را برای استخراج لؤلؤ و گوهرهای دریایی اجیر کند، گوهرهای به دست آمده از غواصی، مال اجیر كننده است و خمس نیز بر عهدهٔ اوست.
جوادی آملی: مسأله 1939. اگر كسی به قصد حفاری یا لایروبی به زیر دریا رفت و به همراه خارج كردن گِل و لای، گوهری نیز خارج شد و كنار ساحل افتاد و رهگذری آن را برداشت، این گوهر مِلک رهگذر میشود و از باب غوص خمس ندارد.
جوادی آملی: مسأله 1940. اگر جواهرات یا لؤلؤ و مرجان، بر اثر سانحه دریایی از كشتی غرق شده به دریا افتاده باشد و غواصی آن‌ها را خارج نماید، سه حالت دارد:
یكم: یقین دارد كه مالک آن اعراض نكرده‌؛ در این صورت، مِلک غواص نمیشود و حكم «لُقَطَه» را دارد.
دوم: شک دارد كه آیا مالكش اعراض كرده یا نه؛ در این صورت، ملكیت مالک استصحاب میشود و غواص مالک آن نخواهد شد.
سوم: یقین داشته باشد كه مالک اعراض كرده است؛ در این صورت، غوّاص مالک میشود؛ ولی به عنوان غوص خمس ندارد.
دست آمده كسر کند. چنانچه بین آن‌ها فاصله زیادی شده باشد، هزینه‌های پیشین کسر نمیشود، پس اگر کسی چند بار غواصی کند و چیزی به دست نیاورد و پس از یک سال دوباره غواصی کند و گوهری به دست آورد، هزینه‌های سال قبل از آن کسر نمیشود.
جوادی آملی: مسأله 1941. اگر غوّاصی در اعماق دریا اشیاء معدنی را ـ مانند عقیق و یاقوت و غیره ـ استخراج كند، براساس قاعده، به عنوان معدن خمس دارد؛ اما برپایه روایات، به عنوان غوص خمس دارد.
جوادی آملی: مسأله 1944. اگر كسی با غوص، معدنی را به دست آورد، یا با غوص گنجی را بیابد، یا مواد معدنی را در غنائم جنگی به دست آورد، در نصاب‌سنجی، احتیاط در آن است كه كمترین نصاب را ملاک قرار دهد و بین بیست دینار و یک دینار، به لحاظ رعایت مصلحت گیرندگان خمس، یک دینار را نصاب قرار دهد.
صفحه والدموارد خمس:, 1917
نوع محتوامطالب توضیح المسائل مراجع
کلیدواژه ها
شرح مختصر
کاربر2
تاریخ ایجاد2011/12/04
تاریخ ویرایش2022/11/21