حکم نماز جمعه در زمان غیبت
سؤال1009. آیا در زمان غیبت امام معصوم ـ علیهالسّلام ـ نماز جمعه واجب است یا مستحب؟
پاسخ: واجب تخییرى است.
جمع وجوب تخییرى نماز جمعه با یک روایت
سؤال1010. وجوب تخییرى نماز جمعه، چگونه با روایت (هر کسى سه بار در نماز جمعه شرکت نکند، منافق است) قابل تطبیق است؟
پاسخ: ظاهرا آن روایت در مورد وجوب تعیینى آن است.
نرفتن به نماز جمعه
سؤال1011. آیا اگر سه بار پیاپى به نماز جمعه نرویم، قساوت قلب پیدا مىکنیم؟
پاسخ: خیر، میزان مراعات وظیفه است.
فاصلهى بین دو نماز جمعه
سؤال1012. فاصله مکانى بین دو نماز جمعه چه قدر باید باشد؟
پاسخ: فاصله بین دو نماز جمعه که هر دو واجد شرایط صحت باشند از یک فرسخ باید کمتر نباشد، و اگر کمتر بود، هر کدام دیرتر شروع کرده باشند (یعنى در تکبیرة الاحرام متأخر باشند) نماز آنها باطل است.
سؤال1013. آیا فاصله بین دو نماز جمعه از راهى که مردم رفت و آمد دارند اندازهگیرى مىشود یا به صورت خط مستقیم فرضى اندازهگیرى مىشود؟
پاسخ: ملاک راهى است که مردم عبور مىکنند.
برپایى دو نماز جمعه و جماعت در فاصله کمتر از یک فرسخ
سؤال1014. میان دو گروه از شیعیان اختلاف شده و منجر به برپایى دو نماز جماعت و دو نماز جمعه در فاصله کمتر از یک فرسخ شده است، حکم مسأله چیست؟
پاسخ: نماز جماعت آنها صحیح است، ولى نماز جمعه هر کدام که زودتر شروع کردهاند صحیح، و نماز جمعهى دومى باطل است. و اگر هر دو با هم شروع کرده باشند، نماز هر دو باطل است.
شرکت شخص مسلوس در نماز جمعه
سؤال1015. شخصى که قدرت نگهدارى بول ندارد، آیا مىتواند در نماز جمعه شرکت کند و خطبهها را گوش کند و با عمل به وظیفه شخص مسلوس، نماز جمعه و عصر را بخوانند؟
پاسخ: بله مىتواند، با مراعات آن چه در رساله ذکر شده است.
شرایط امام جمعه و مسافر بودن امام جمعه
سؤال1016. آیا شرایط امام جمعه، همان شرایط امام جماعت است؟
پاسخ: امام جمعه باید از کمال عقل برخوردار بوده و مرد و عادل و بالغ و حلال زاده و شیعه دوازده امامى باشد و لازم نیست نماز جمعه در اصل بر او واجب تعیینى باشد، پس مسافر مىتواند امام جمعه شود. (به مسأله 19 از نماز جمعهى رساله رجوع شود).
راه شناخت عدالت امام جمعه
سؤال1017. راه تشخیص عدالت امام جمعه چیست؟ و اگر افراد معتمد او را عادل نمىدانند، تکلیف چیست؟
پاسخ: عدالت عبارت است از حسن ظاهر، یعنى دورى جستن از گناهان کبیره، به گونهاى که ظاهر احوال شخص به طور ظنّى دلالت کند که او بناى بر ترک گناه دارد نه آن که اتفاقا چند روزى گناه را ترک کرده باشد و مأموم باید این حسن ظاهر را احراز کند.
تعیین امام جمعه توسط فقیه در زمان غیبت
سؤال1018. آیا در زمان غیبت، امام جمعه را باید فقیه تعیین کند؟
پاسخ: خیر.
شکّ در عدالت امام جمعه
سؤال1019. اگر مأموم به عدالت امام جمعه شکّ داشته باشد، آیا مىتواند به او اقتدا کند؟
پاسخ: نمىتواند اقتدا کند.
اقتدا به امام جمعهاى که ایجاد شبهه مىکند
سؤال1020. ائمه جمعه اگر شبهاتى به ارزشها وارد کنند، اقتداى نماز به آنها چه حکمى دارد؟
پاسخ: امام جمعه باید عادل باشد.
قصد قربت در خطبههاى نماز جمعه
سؤال1021. آیا واجب است خطبههاى نماز جمعه با قصد قربت، ایراد شوند؟
پاسخ: بله، ظاهرا واجب است.
واجبات خطبههاى نماز جمعه
سؤال1022. واجبات خطبههاى نماز جمعه چیست؟
پاسخ: باید هر یک از دو خطبه مشتمل بر حمد الهى باشد، و نیز بنابر اظهر مشتمل بر صلوات بر پیامبر ـ صلّىاللّهعلیهوآلهوسلّم ـ و آل او ـ علیهمالسّلام ـ باشد، و نیز باید در مجموع دو خطبه، موعظه و قرائت قرآن کریم را ترک نکند، بلکه بنابر احتیاط واجب هر یک از دو خطبه باید مشتمل بر موعظه (پند و نصیحت) و قرائت قرآن باشد؛ بلکه احوط رعایت ترتیب مذکور و نیز قرائت سوره کامل در هر یک از دو خطبه است و نیز احوط، لزوم اشتمال خطبه دوم بر صلوات بر معصومین ـ علیهمالسّلام ـ به نحو تفصیل است.
ایستاده خواندن خطبههاى نماز جمعه
سؤال1023. آیا واجب است خطبههاى نماز جمعه را ایستاده خواند؟
پاسخ: واجب است خطیب در حال خواندن خطبه ایستاده باشد.
ترک نشستن رو به قبله در نماز جمعه
سؤال1024. آیا هنگام گوش دادن به خطبههاى نماز جمعه، رو به قبله نشستن واجب است؟ و اگر رو به قبله نباشیم نمازمان باطل است؟ 0
پاسخ: نشستن رو به قبله مستحب است و شرط صحّت نماز جمعه نیست و نماز را باطل نمىکند.
طهارت هنگام خطبهها
سؤال1025. آیا واجب است هنگام گوش دادن به خطبهها با وضو باشیم؟
پاسخ: بهتر است خطیب و مأمومین در هنگام خطبهها با طهارت باشند، اگرچه بنابر اظهر صحت خطبهها، مشروط به طهارت (وضو، غسل و تیمم) نیست.
گوش دادن به خطبهها
سؤال1026. آیا گوش دادن به خطبههاى نماز جمعه واجب است؟ و در صورت عدم گوش دادن یا تأخیر عمدى براى شرکت در خطبهها، نماز جمعه دچار اشکال مىشود؟
پاسخ: در صورتى که مأموم در شرایطى است که اگر خطبهها را گوش بدهد مىشنود، واجب است گوش بدهد و نیز حرف زدنى که او را از این گوش دادن واجب باز دارد، حرام است، اگرچه باعث بطلان خطبه و نماز جمعه نسبت به او نیست و احتیاط مستحب آن است که اگر مأموم به خطبهها نرسیده ولى یک رکعت از نماز جمعه را درک کرد، نماز جمعه او صحیح است.
ذکر گفتن و نماز خواندن هنگام خطبهها
سؤال1027. آیا جایز است هنگام خطبهها ذکر گفته شود و یا نماز مستحبى خوانده شود؟
پاسخ: ذکرى که مانع از گوش دادنِ خطبهها نباشد اشکال ندارد، و نماز خواندن هم وضعا به صحّت نماز جمعه صدمه نمىزند.
خواندن نماز هنگام خطبهها
سؤال1028. آیا هنگام ایراد خطبههاى نماز جمعه مىتوان نماز ظهر و عصر را به صورت فرادا خواند؟
پاسخ: مانعى ندارد.
کسى که به خطبههاى نماز جمعه نرسیده
سؤال1029. کسى که به خطبههاى نماز جمعه نرسیده، آیا نماز جمعهاش به جاى نماز ظهر حساب مىشود؟
پاسخ: بله.
مقدار زمان طول کشیدن نماز جمعه و خطبهها پس از ظهر شرعى
سؤال1030. 1) مجموع نماز جمعه و خطبهها تا چه مقدار پس از ظهر شرعى مىتواند طول بکشد؟
پاسخ: مجموع نماز جمعه و خطبهها، باید خیلى پس از زوال و ظهر شرعى طول نکشد.
2) فردى که معتکف است، آیا مىتواند به نماز جمعهاى که بیش از این زمان طول مىکشد برود؟
پاسخ: شخص معتکف در نماز جمعهاى که بیش از این مقدار طول بکشد، بنابر احتیاط واجب، نمىتواند برود.
شروع خطبه قبل از اذان
سؤال1031. در شهرهایى که خطبهها را قبل از اذان شروع مىکنند، و بعد از اذان واجبات خطبهها را تکرار نمىکنند، مأمومین مىتوانند بعد از خواندن نماز ظهر، نماز عصر را به نماز عصر امام جمعه اقتدا کنند؟
پاسخ: در صورت ذکر شده، احتیاط واجب این است که اقتدا نکنند.
فرادا خواندن نماز جمعه
سؤال1032. آیا مىتوان نماز جمعه را فرادا خواند؟
پاسخ: واجب است نماز جمعه را به جماعت بخوانند، و نیز جماعت شرط صحّت آن است.
کمترین تعداد شرکت کنندگان در نماز جمعه
سؤال1033. حداقل چند نفر باید در نماز جمعه شرکت کنند، تا بتوان نماز جمعه خواند؟
پاسخ: باید جمعیت آنها از پنج نفر مرد کمتر نباشد که یکى از آنها خود امام مىباشد، بنابر این غیر از امام اگر چهار نفر مرد هم ـ که نماز جمعه براى آنها وجوب تخییرى دارد (اگرچه وجوب تعیینى نداشته باشد) ـ براى نماز جمعه حاضر شوند، انعقاد آن جایز و مشروع مىشود. (مسألهى 6 از نماز جمعه رساله.)
کیفیت نماز جمعه
سؤال1034. چگونه باید نماز جمعه خوانده شود؟
پاسخ: در نماز جمعه سوره معیّنى معتبر نیست، ولى مستحب است در رکعت اوّل پس از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده شود. و نیز مستحب است که حمد و سوره آن بلند خوانده شود و در نماز جمعه دو قنوت مستحب است: یکى در رکعت اوّل قبل از رکوع که پس از خواندن قنوت به رکوع مىرود، و دیگرى در رکعت دوم بعد از رکوع که پس از پایان قنوت به سجده مىرود.
استحباب گفتن اذان و اقامه نماز جمعه بعد از اذان
سؤال1035. اگر خطیب جمعه خطبهها را قبل از زوال شروع کند و پس از زوال به پایان برد، آیا گفتن اذان و اقامه، پس از خطبهها براى نماز جمعه استحباب دارد یا خیر؟
پاسخ: بله، استحباب دارد.
قرائت نماز جمعه
سؤال1036. قرائت نماز جمعه باید آهسته باشد یا بلند؟
پاسخ: مستحب است که حمد و سوره در نماز جمعه بلند خوانده شود.
قنوت نماز جمعه
سؤال1037. خواندن قنوت در نماز جمعه واجب است یا مستحب؟
پاسخ: به تفصیلى که گذشت، دو قنوت در نماز جمعه مستحب است.
خواندن یک قنوت در نماز جمعه
سؤال1038. آیا مىشود فقط یک قنوت در نماز جمعه خواند؟
پاسخ: بله، مىشود.
اشتباه مأموم
سؤال1039. اگر در نماز جمعه مأموم اشتباها در رکعت دوم، بعد از قنوت به رکوع رود، اما فورا برخیزد، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
پاسخ: اگر پس از رسیدن به حدّ رکوع یادش بیاید، باید به سجده رود و نیز اگر در حال رسیدن به حدّ رکوع ملتفت شود و در آن حال هیچ مکث رکوعى نکند، به سجده مىرود و نمازش صحیح است؛ اما اگر شک کرد، نمازش باطل است.
شک در نماز جمعه
سؤال1040. آیا احکام شک در نماز جمعه، مثل احکام شک در سایر نمازها است؟
پاسخ: بله.
نیّت فرادا بین نماز جمعه
سؤال1041. آیا مأموم در نماز جمعه مىتواند در بین نماز، نیّت فرادا کند؟
پاسخ: اگر بین نماز جمعه نیّت فرادا کند و نمازش را تمام نماید، نماز جمعهاش بنابر احتیاط واجب صحیح نیست.
اقتدا در رکعت دوم نماز جمعه
سؤال1042. کسى که به رکعت دوم نماز جمعه مىرسد، آیا مىتواند به امام جمعه اقتدا کند؟
پاسخ: اگرچه تنها به رکوع امام برسد، نماز جمعه او صحیح است و رکعت دوم را خودش فرادا مىخواند.
نماز جمعه و کفایت کردن از نماز ظهر
سؤال1043. آیا نماز جمعه کفایت از ظهر مىکند؟ اگر کفایت نمىکند، اقتدا به امام جمعه که نماز ظهر را احتیاطا نخوانده چگونه است؟
پاسخ: بله، کفایت از ظهر مىکند.
نیّت نماز ظهر بعد از نماز جمعه
سؤال1044. کسى که مىخواهد بعد از نماز جمعه، نماز ظهرش را هم بخواند، بایداستحباب کند یا احتیاط؟
پاسخ: نیّت احتیاط مستحبى کند.
خواندن نماز ظهر به جماعت پس از نماز جمعه
سؤال1045. آیا امام و مأمومین مىتوانند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را به جماعت بخوانند؟
پاسخ: بله، همه نیّت احتیاطى کنند.
اقتداى نماز ظهر به نماز جمعه
سؤال1046. آیا مىتوان نماز ظهر را به نماز جمعه اقتدا کرد؟
پاسخ: مىتواند اقتدا کند، اگر نماز جمعه با تمام شرایطش و به طور صحیح برگزار شود، گرچه خلاف احتیاط است، و بهتر است این کار را انجام ندهند.
قضاى نماز جمعه
سؤال1047. آیا کسى که نماز جمعه را در وقتش نخوانده، مىتواند آن را قضا نماید؟
پاسخ: خیر و باید نماز ظهر را بخواند.
اقتدا به نماز عصر امام جمعه
سؤال1048. آیا بعد از نماز جمعه مىتوان به نماز عصر امام جمعه اقتدا کرد؟
پاسخ: بله، مىتوان.
اقامهى نماز جماعت هم زمان با نماز جمعه
سؤال1049. آیا وقتى که نماز جمعه برپا است مىتواند در مساجد دیگر نماز جماعت را اقامه کند؟
پاسخ: بله، مانعى ندارد و هنگام آن، وقت فضیلت است.
بلند خواندن قرائت نماز ظهر جمعه
سؤال1050. آیا قرائت نماز ظهر جمعه براى کسى که نماز جمعه نخوانده است، باید بلند باشد یا آهسته؟
پاسخ: مستحب است بلند بخواند.
نماز جمعه براى مسافر
سؤال1051. آیا کسى که مسافر است مىتواند در نماز جمعه شرکت کند؟
پاسخ: بله، مىتواند.
شرکت زنان در نماز جمعه
سؤال1052. آیا زنان مىتوانند در نماز جمعه شرکت نمایند؟
پاسخ: مىتوانند، ولى بهتر است در خانه شان نماز ظهر بخوانند.
رفتن زن به نماز جمعه بدون اجازهى شوهر
سؤال1053. آیا زن مىتواند بدون اجازهى شوهرش در نماز جمعه شرکت کند؟
پاسخ: خیر، نمىتواند
