سؤال 1886: پدرى يک دختر و يک پسر بالغ سفيه دارد که تحت سرپرستى او است، آيا بعد از مرگ پدر جايز است خواهر به عنوان ولايت بر برادر سفيه در اموالش تصرّف کند؟
پاسخ: خواهر و برادر نسبت به برادر سفيه خود ولايتى ندارند، بلکه ولايت بر برادر سفيه و اموالش در صورتى که جد پدرى نداشته باشد و پدر هم به کسى براى ولايت بر او وصيّت نکرده باشد، با حاکم شرع است.
سؤال 1887: آيا معيار در سن بلوغ پسران و دختران سال شمسى است يا قمرى؟
پاسخ: معيار، سال قمرى است.
سؤال 1888: براى تشخيص اينکه فردى به سن بلوغ رسيده يا نه، چگونه مىتوان بر اساس سال قمرى، تاريخ ولادت او را از نظر سال و ماه بدست آورد؟
پاسخ: در صورتى که تاريخ تولد بر اساس سال شمسى معلوم باشد، مىتوان آن را از طريق محاسبه اختلاف بين سال قمرى و سال شمسى بدست آورد.
سؤال 1889: آيا پسرى که قبل از پانزده سالگى محتلم شده، حکم به بلوغ او مىشود؟
پاسخ: با احتلام، حکم به بلوغ او مىشود زيرا احتلام شرعاً از نشانه هاى بلوغ است.
سؤال 1890: اگر به مقدار ده درصد احتمال بدهيم که دو علامت ديگر بلوغ (غير از سن تکليف) زودتر ظاهر شده اند، حکم چيست؟
پاسخ: مجرّد احتمال اينکه آن دو نشانه زودتر ظاهر شده اند، براى حکم به بلوغ کافى نيست.
سؤال 1891: آيا جماع از نشانه هاى بلوغ محسوب مىشود و با انجام آن، تکاليف شرعى واجب مىگردند؟ و اگر فردى از آن آگاهى نداشته باشد و چندين سال بگذرد، آيا غسل جنابت بر او واجب مىشود؟ و آيا اگر اعمال مشروط به طهارت مانند نماز و روزه را قبل از غسل جنابت انجام بدهد، آن اعمال باطل هستند و قضاى آنها واجب است؟
پاسخ: مجرّد جماع بدون انزال و خروج منى از نشانه هاى بلوغ نيست، ولى باعث جنابت مىشود و واجب است هنگام رسيدن به سن بلوغ غسل کند و تا زمانى که يکى از نشانه هاى بلوغ در فردى تحقق پيدا نکرده، شرعاً حکم به بلوغ او نمىشود و مکلف به احکام شرعى نيست و کسى که در کودکى بر اثر جماع جنب شده و سپس بعد از رسيدن به سن بلوغ، بدون انجام غسل جنابت نماز خوانده و روزه گرفته، واجب است نمازهاى خود را اعاده کند، ولى در صورتى که جهل به جنابت داشته، قضاى روزه هايش واجب نيست.
سؤال 1892: تعدادى از دانش آموزان دختر و پسر مؤسسه ما طبق تاريخ تولدشان به سن بلوغ رسيده اند و بر اثر مشاهده اختلال در حافظه و ضعف آن، مورد معاينات پزشکى قرار گرفتند تا هوش و حافظه آنان آزمايش شود، نتيجه آن بررسى ها اثبات عقب ماندگى ذهنى آنان از يک سال پيش يا بيشتر بود، ولى بعضى از آنان را نمىتوان مجنون محسوب کرد زيرا در حدّى هستند که مسائل اجتماعى و دينى را درک مى کنند، آيا تشخيص اين مرکز مانند تشخيص پزشکان اعتبار دارد و براى آن دانش آموزان ملاک است؟
پاسخ: معيار توجه تکاليف شرعى به انسان اين است که او شرعاً بالغ و از نظر عرف عاقل باشد، ولى درجات درک و هوش معتبر نيست و دراين رابطه تأثيرى ندارد.
سؤال 1893: در بعضى از احکام در خصوص کودک مميّز آمده است: «کودکى که خوب را از بد تشخيص مىدهد» منظور از خوب و بد چيست؟ و سن تمييز چه سنى است؟
پاسخ: منظور از خوب و بد چيزى است که عرف آن را خوب يا بد مىداند و بايد در اين رابطه، شرايط زندگى کودک و عادات و آداب و سنتهاى محلى هم ملاحظه شود و امّا سن تمييز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش، مختلف است.
سؤال 1894: آيا ديدن خونى که داراى صفات حيض است، توسط دختر قبل از اتمام نه سالگى، علامت بلوغ اوست؟
پاسخ: اين خون علامت شرعى بلوغ دختر نيست و حکم حيض را ندارد هرچند صفات آن را داشته باشد.
سؤال 1895: اگر فردى که به علتى توسط مراجع قضايى از تصرّف در اموال خود ممنوع شده، مقدارى از اموال خود را قبل از وفات به عنوان تقدير و تشکر از خدمات پسر برادرش به او بدهد و برادرزادهاش هم اموال مزبور را بعد از وفات عمويش خرج تجهيزو برآورده کردن نيازهاى خاص او بکند، آيا جايز است مراجع قضايى، آن اموال را از او مطالبه کنند؟
پاسخ: اگر اموالى که به برادرزاده اش داده، مشمول حجر بوده و يا ملک ديگرى باشد، شرعاً حق ندارد آن را به او بدهد و برادرزاده اش هم نمىتواند در آن تصرّف کند و جايز است مراجع قضايى آن مال را از او مطالبه کنند و در غير اين صورت کسى حق ندارد آن مال را از او پس بگيرد.