تقلید از میت

بزرگ نمایی کوچک نمایی

 

تقلید (آیت الله العظمی بهجت قدس سره)

تقلید از میت

سؤال 118. نظر شما در رابطه با بقاى بر تقلید میّت چیست؟

پاسخ: در صورت تساوى میّت و حىّ در آن چه تقلید در آن ها محقق شده است، بنابر اقوى، بقا جایز است و در صورت اعلمیّت از حى، اظهر وجوب بقاء است.

سؤال119. اگر ندانیم مجتهد زنده اعلم است یا مجتهد میّت، و نتوانیم اعلم را تشخیص دهیم وظیفه چیست؟

پاسخ: در این فرض، بقاى بر تقلید میّت در مسایل عمل شده جایز است.

سؤال120. مقلدى که نسبت به اعلم بودن مجتهد فوت شده شک دارد، آیا در تمام مسایل عمل شده و عمل نشده مى تواند به شما [مجتهد حىّ [رجوع نماید؟

پاسخ: به مسأله ى 16 رساله رجوع شود.

سؤال121. شخصى در ابتداى بلوغ، احکام و اعمال شرعى را بدون تقلید انجام داده است و پس از مدّتى از مرجعى تقلید نموده که اکنون از دنیا رفته است. حال شکّ دارد که آیا ابتداى تقلید، در زمان آن مرجع بوده یا نه و با توجّه به این که آن مرجع نسبت به تمام مراجع فعلى اعلم بوده، آیا این شخص به اعلم زنده رجوع کند یا بر همان میّت باقى بماند؟

پاسخ: در فرض سؤال نمى تواند از میّت تقلید کند و باید از مجتهد حىّ تقلید کند، مگر در مسایلى که یقین دارد در زمان حیات مجتهد میّت به فتواى او عمل کرده است، که در این مسایل در صورت اعلمیّت میّت، باید بر فتواى او باقى باشد.

سؤال122. اگر مرجع تقلید کسى فوت کند و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمى دارد؟

پاسخ: اگر در مسأله ى بقاء هم به کسى رجوع نکرده در حکم کسى است که اعمالش را بدون تقلید انجام داده است.

سؤال 123. مراد از مسایلى که عمل شده ـ در باب تقلید میّت ـ چیست؟ آیا خصوص هر مسأله را باید عمل کرده باشد یا اگر از هر بابى به چند مسأله عمل کرده است، مى تواند در تمام آن باب ـ مثلاً باب نماز و باب روزه و... ـ به فتواى میّت باقى بماند؟

پاسخ: فقط در خصوص مسأله اى که عمل کرده، مى تواند باقى بماند.

سؤال 124. آیا در اصل تقلید کردن و هم چنین براى باقى ماندن بر تقلید از میّت، بلوغ شرط است؟

پاسخ: شرط نیست.

سؤال 125. در بقاى بر فتواى میّت آیا یک بار عمل کردن کافى است؟ یعنى با یک بار عمل به فتواى مجتهد زنده، آیا بعد از فوت وى مى توان بر تقلید او باقى بود؟

پاسخ: تقلید با یک بار عمل کردن تحقق پیدا مى کند و فقط در مسایلى که عمل کرده مى تواند بر تقلید میّت باقى باشد. اگر میّت اعلم از احیاء باشد.

سؤال 126. اگر در زمان مجتهد زنده، ملتزم به عمل به فتواى او بوده امّا موردى پیش نیامده که عمل کند، بعد از وفات او مى تواند بر تقلید او باقى بماند؟

پاسخ: میزان عمل است نه التزام، و در فرض مسأله نمى تواند باقى بماند مگر در خصوص مسایلى که عمل کرده است.

سؤال 127. آیا تقلید ابتدایى از مجتهد میّت ـ در صورتى که مجتهد میّت اعلم از مجتهدین زنده باشد ـ جایز است؟

پاسخ: جایز نیست.

سؤال 128. اگر نابالغى از مجتهدى تقلید کند و به فتوایش عمل نماید، آیا پس از بلوغ مى تواند در صورت فوت آن مرجع بر تقلید وى باقى باشد؟

پاسخ: تقلید و عمل به فتوا پیش از بلوغ، براى بقا کافى است.

سؤال 129. در زمان حیات آیت اللّه  اراکى از ایشان سؤال کردم که آیا کسانى که در زمان حیات امام به سنّ تکلیف نرسیده بودند ولى اعمال خود را مطابق فتواى ایشان انجام داده اند، اینک که مکلّف شده اند آیا مى توانند از ایشان تقلید کنند؟ جواب مثبت داده بودند. حال بعد از فوت آیت اللّه  اراکى، از شما تقلید مى کنم. آیا مى توانیم به امام ـ رحمه اللّه  ـ باقى بمانم؟

پاسخ: در مسایلى که از مرجع میّت تقلید کرده و عمل نموده اید و از ایشان به دیگرى عدول نکرده اید، اگر ایشان را اعلم یا مساوى با حىّ مى دانید، واجب یا جایز است باقى بمانید، به شرحى که در رساله آمده است.

سؤال 130. شخصى متوجّه عنوان تقلید نبوده ولى اگر مسأله اى برایش پیش مى آمده به رساله ى مجتهد وقت رجوع کرده و عمل نموده، آیا این مقدار براى تحقّق تقلید و بقاى بر او در صورت فوت، کافى است؟

پاسخ:وى همانند فرد بدون تقلید بوده و بقاء مشکل است، اگرچه عملش صحیح است.

سؤال 131. آیا در بقاى بر تقلید میّت، اعلمیّت مجتهدى که اجازه ى بر بقا مى دهد شرط است، یا اجازه هر مجتهدى کفایت مى کند؟

پاسخ: اعلمیّت مجتهد زنده، در اجازه بر بقا شرط است.

سؤال 132. اگر کسى با اجازه مجتهد غیر اعلم بر تقلید میّت باقى مانده بود، آیا اکنون عدول به اعلم و اجازه از او براى بقا واجب است؟

پاسخ: عدول به اعلم و دریافت نظر او در چگونگى بقاى بر میّت لازم است.

سؤال 133. اگر اعمال کسى منطبق بر نظر مجتهد میّت نبوده، ولى با نظر مجتهد زنده منطبق باشد، تکلیف اعمال او چیست؟

پاسخ:اگر اعلم بودن مجتهد زنده را احراز کرده باشد، اعمال او قضا و اعاده ندارد.

اشتباه در فهم فتوى

سؤال 134. شخصى مقلّد مجتهدى بوده و در مسأله اى به خیال این که فتواى او چنین است، عمل کرده و بعد از فوت وى معلوم شده که فتواى او را اشتباهى فهمیده است و عملش طبق فتواى او نبوده، آیا در صورت اعلم بودن مجتهد میّت، در این مسأله هم باید بر تقلید او باقى بماند؟

پاسخ:در فرض مزبور، به فتواى مجتهد میّت عمل نکرده و باید از مجتهد زنده تقلید کند.

سؤال 135. شخصى ابتدا مقلّد مجتهدى بوده و به فتواى وى عمل کرده است، پس از فوت وى، به مجتهد زنده اى رجوع مى کند که تقلید را فقط التزام مى داند که پس از چندى وى نیز فوت مى کند، آیا مى تواند به مجتهد اوّل رجوع نماید؟ آیا فرقى بین مسایلى که در زمان حیات مجتهد اوّل مورد عمل وى قرار گرفته با دیگر مسایل وجود دارد؟

پاسخ:دیگر به اوّلى نمى تواند باقى بماند، هرچند در مسایلى باشد که به فتواى اولى عمل کرده است.

سؤال 136. کسى که مقلّد مرجعى بوده که از دنیا رفته آیا در وجوب بقا در مسایلِ عمل کرده، احراز یا احتمال اعلمیّت میّت به طور اجمال شرط است، یا این که اگر در مسأله اى احتمال اعلمیّت هر دو وجود دارد، در خصوص همان یک مسأله ى مى تواند رجوع به حىّ کند؟

پاسخ: در خصوص همان یک مسأله ى ذکر شده، رجوع به حىّ جایز است.

سؤال 137. کسى که از مجتهدى تقلید کرده و پس از فوت او با اجازه ى مجتهد زنده به تقلید او باقى مانده است، وجوهات شرعى خود را به چه کسى باید پرداخت نماید؟

پاسخ: باید به مجتهد اعلم زنده بپردازد.

سؤال 138. آیا انسان مى تواند در مسأله بقاى بر میّت، از همه ى مراجع فعلى تقلید نماید، یعنى چون همه مراجع بقاى بر تقلید را جایز مى دانند، همه ى آن ها را در این مسأله، مرجع تقلید خود بداند؟

پاسخ:مانع ندارد، ولى درمقدارى که همه قبول دارند، نه بیشتر.

سؤال 139. فردى در مسأله اى که مى بایست از مجتهد زنده تقلید نماید، مطابق با فتواى مجتهد میّت عمل کرده است، تکلیفش چیست؟

پاسخ: اگر اعمالى که انجام داده، مطابق با فتواى مجتهد اعلم زنده باشد، صحیح است و در غیر این صورت اگر احتیاج به اعاده دارد، باید آن ها را اعاده نماید.

سؤال 140. در زمان حیات حضرت آیت اللّه  خویى ـ رحمه اللّه  ـ از ایشان تقلید مى کردم و بعد از فوت ایشان در جمیع مسایل به مجتهد زنده رجوع کردم آیا، در صورتى که ایشان را اعلم بدانم مى توانم دوباره به ایشان برگردم؟

پاسخ: بعد از رحلت ایشان اگر به نحو جایز به مجتهد دیگرى رجوع کرده اید، دیگر نمى توانید به ایشان برگردید.

سوال 141. بعد از میّت اعلم، در تمام مسایل به مجتهد زنده رجوع کردم و به مسایل ایشان عمل نمودم. مجتهد دوّم هم از دنیا رفت و اکنون به مجتهدى رجوع کرده ام که بقاى بر اعلم را واجب مى داند. اکنون باید بر اعلم اولى باقى بمانم یا اعلم دوّمى؟

پاسخ: اگر مجتهد دوم اعلم از حى باشد در محدوده ى مسایلى که به فتواى او عمل کرده اید، باید به مجتهد دوّم باقى بمانید و میزان آخرین مجتهدى است که به فتواى او عمل شده و از او عدول به دیگرى نشده باشد.

سؤال 142. فردى بین دو فتوا از دو مجتهد احتیاط مى کرده است، ـ البته از آن دو مجتهد به صورت تفصیلى تقلید نمى کرده است ـ ، آیا پس از فوت یکى از مجتهدین مى تواند به فتواى وى باقى بماند؟

پاسخ:همین مقدار محقّق کننده عمل است و براى بقاى پس از موت، در مسأله ى عمل شده کافى است.

سؤال 143. آیا در بقا بر فتواى میّت لازم است که در حال حیات، مشخّصا از او تقلید شده باشد، یا اگر بین فتواى او و مجتهد دیگرى احتیاط شود و به هیچ کدام تفصیلاً اسناد داده نشود، براى بقا کافى است؟

پاسخ:اگر به قول هر دو تقلید کرده بعد از فوت هر کدام در مسأله اى که از او تقلید کرده جایز و یا واجب است که بر تقلید او باقى بماند.

سؤال 144. نماز و روزه هایى از اینجانب به جهت جهل به بعضى احکام غسل جنابت، محکوم به قضا مى باشد و در زمان فوت ادایى آن، مقلّد مرجع متوفّى بودم، آیا وظیفه ى قضاى آن ها، طبق فتواى مرجع متوفّى باید باشد یا بر طبق فتواى مجتهد زنده؟

پاسخ:وجوب و عدم وجوب قضا، وظیفه ى الآن است نه گذشته؛ بنابراین باید طبق نظر مجتهد زنده عمل نمایید.

سؤال 145. نمازگزارى از دو مجتهد تقلید مى کند، در حالى که یکى از آن دو سوره را در نماز مستحب مى داند و جلسه استراحت را واجب، امّا مجتهد دیگر بر عکس، سوره را در نماز واجب و جلسه استراحت را مستحب مى داند. آیا در یک نماز مى تواند از هر دو تقلید کند؛ به گونه اى که هم سوره و هم جلسه استراحت را ترک کند؟

پاسخ: نمى تواند، زیرا با هر دو مخالفت کرده و به نظر هر دو نماز او از جهتى باطل است.

سؤال 146. آیا در مسأله ى بقاى بر تقلید میّت اگر انسان تا محرز شدن اعلم، به صورت موقّت از مرجعى تقلید نماید و اکنون بخواهد عدول کند، اشکال دارد؟

پاسخ: با رعایت موازین ذکر شده در رساله، مانعى ندارد.

سؤال 147. اگر انسان از میّت به زنده رجوع کرد و بعد از احراز اعلمیّت مجتهد زنده دیگرى در تمام مسایل به وى رجوع نمود، حال اگر فتواى این مجتهد سوم، وجوب بقاى بر تقلید اعلم میّت باشد و فرض کنیم مجتهد میّت اعلم بوده، آیا باید به مجتهد میّت اعلم برگردد یا نه؟

پاسخ: بعد از آن که از مجتهد میّت به زنده رجوع کرد، دیگر نمى توان به مجتهد میّت برگشت، مگر این که کشف شود طبق فتوایى که حین رجوع حجّیت داشته است، اصل رجوع او جایز نبوده است.

سؤال 148. اگر انسان از مجتهدى تقلید کند و در مسایل مورد ابتلا به فتواى او عمل نماید، سپس بعد از وفات وى، در تمام مسایل به مجتهد زنده رجوع کند، اما برخى از مسایل را که قبلاً از مجتهد میّت تقلید و عمل کرده، اینک مورد ابتلا نیست، یعنى موردى براى عمل بر طبق فتواى مجتهد دوم در این مسایل پیش نیامده، آیا در این بخش از مسایل مى تواند بر تقلید میّت اوّل باقى بماند؟ با توجّه به این که مجتهد دوم تقلید را التزام بداند.

پاسخ: با این فرض عدول کرده و نمى تواند باقى بر اولى باشد.

سؤال 149. اگر مجتهد میّت در مسأله اى احتیاط واجب داشته باشد، آیا جواز یا وجوب بقاى بر تقلید شامل آن هم مى شود یا اختصاص به فتوى دارد؟

پاسخ: اگر به احتیاط عمل کرده، مى تواند باقى باشد، گرچه در احتیاط، با رعایت اعلمیّت، مى تواند به مجتهد زنده رجوع کند.

سؤال 150. آیا مى توانیم مرتبا از مرجعى به مرجع دیگر رجوع کنیم و هر حکمى که بیشتر به نفع دنیا یا آخرتمان مى باشد را از میان نظرات مراجع انتخاب کنیم؟

پاسخ: خیر نمى توانید و تقلید از مرجع اعلم در تمام مسایل واجب است.

سؤال 151. آیا مى توان در یک مسأله به رساله چندین مجتهد رجوع و بهترین را انتخاب کرد؟

پاسخ:اگر از باب عمل به احتیاط باشد ـ چنان چه در اوّل رساله آمده است ـ جایز است.


  

پاسخ به احکام شرعی