احکام خمسسؤال27: باغی دارم که در بین درختان آن، نهال خودرو عمل میآید و بنده سال به سال آنها را میفروشم، این عایدی جزو دآمد سال حساب میشود یا باید فوری تا میفروشم خمس آنها را بدهم؟ پاسخ:لازم است هر سال نموّ درختان و ارزش آنها را و درخت هایی را که قطع میکنید همه را جزء درآمد سال حساب کنید. سؤال258: شخصی است شاغل که در ضمن شغل خویش، دارای 60 عدد کندوی زنبور عسل میباشد، ارزش هرکدام از کندوها بین 5 تا 10 هزار تومان میباشد. که فعلاً آنها را از او به این قیمت میخرند. آیا در سر سال خمس خود، خمس به این کندوها تعلّق میگیرد یا خیر؟ پاسخ:کندوی زنبور عس مانند سائر اموال است در صورتی که آنها را با تلاش و زحمت (نه از راه ارث و یا هبه) تهیه کرده است اگر پیش از آنکه سال خمسی او برسد همه آنها یا مقداری از آنها با عسلی که از آنها به دست میآید را بفروشد و قیمت آنها را در راه تهیّه مؤنه زندگی خود خرج کند خمس ندارد ولی اگر بماند تا سال خمسی او برسد اموالی است که از مؤنه زندگی او اضافه آمده است و خمس بر آن تعلق میگیرد. البته با استفاده از عسل آنها در بین سال برای خوردن خود و عائله و مهمانهایش به اندازه متعارف خمس بردارد. سؤال259: شخصی ماشین سواری برایش ضروری است آیا میتواند از طریق جمع کردن درآمد در طول چند سال این ماشین را تهیه کند و در صورت جمع کردن، آیا خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟ پاسخ:در فرض مسأله فقط درآمد سال آخر برای خریدن ماشین از خمس مستثنی است ولی باید خمس درآمدهای سالهای قبل را بپردازد. سؤال260: شخصی است هم کشاورزی دارد و هم چند رأس دام دارد دامها به حدّ نصاب نمیرسند که زکات آنها را بدهد و دامها نیز معلوفه هستند و حال اگر این شخص بخواهد، خمس مالش را بدهد چه کار باید بکند، آیا به درآمد کشاورزی و درآمد و منفعت دامها خمس تعلّق میگیرد و اگر سال اول خمس داد و سال دوم تعداد دامها تغییر نکرد از نظر عدد ولی از نظر قیمت، آنها بالا رفت آیا بازهم خمس به اضافه قیمت آنها تعلّق میگیرد یا خیر؟ پاسخ:در صورتی که عائدات از هر راهی که مشروع بوده و از مخارج سالانه اضافه باشد باید خمس بدهد و اضافه قیمت نیز در سالهای بعد خمس دارد. سؤال261: من باغی دارم و سالانه تعدادی نهال میوه در آن میروید و سه ساله که بشوند آنها را میفروشم آیا خمس آن را سر سالم بپردازم یا همان وقتی که فروختم؟ پاسخ:در آخر سال خمسی خود باید قیمت آنرا در نظر بگیرید و خمس آنرا بپردازید. سؤال262: شخصی است دامدار و کشاورز و دامهای او نیز به حدّ نصاب نمیرسند و این شخص علاوه بر کاه و علوفهای که از کشاورزی خود به دست میآورد مقداری کاه و علوفه نیز خریداری میکند و هنگام پایان سال مقداری از کاه و علوفه اضافه میآید وظیفه این شخص برای خمس دادن چیست؟ آیا خمس به مقداری که مال کشاورزی خودش میباشد تعلّق میگیرد یا به مقداری که خریده شده یا به هر دو و این در صورتی است که هر دو کاه یعنی کاه کشاورزی خودش و کاه خریداری شده با هم مخلوط شدهاند؟ پاسخ:مجموعه درآمد سالانه با مجموع مخارج سال مقایسه میشود هرچه که اضافه باشد خمس دارد. سؤال263: آیا چیزی که مؤونه سال بوده است مانند خانه یا فرش و یا کتاب و وسائل و لوازم دیگر به همین جهت هم در سرسال خود در موع خمس آن را به حساب نیاورده است امّا بعد از گذشتن سال، آن را میفروشد، خمس به آن تعلق میگیرد یا خیر؟ پاسخ:در فرض سؤالچنانچه بعد از گذشتن سال آن را بفروشد در غیر خانه خمس بر آن تعلق نمیگیرد و در خانه نیز اگر خانه خود را میفروشد تا خانه دیگری را بخرد خمس بر آن تعلّق نمیگیرد ولی در غیر این صورت باید خمس پول خانه را بدهد. سؤال264: احتراماً بدین وسیله مشروح حرکات و معاملات اقتصادی که در فاصله 3 سال اخیر خمسی خود انجام دادهام جهت اطلاع از میزان بدهی خود بر اساس فتوای آن حضرت به استحضار عالی میرساند: اولاً- در ابتداء رمضان سال 1416 ه ق چون ابتداء کار و شغل جدیدم بود مبلغ دویست هزار تومان بابت خمس یک میلیون تومان موجودی نقد و وسائل دفتر دست گردان نموده و میزان بدهی از مبلغ مزبور را نیز چندی پیش تحویل دفتر آن حضرت دادم. ثانیاً- قبل از حلول سال خمسی 1417 ه ق منزلم را با توجّه به سودی که میکرد و در آن محل راحت نبودم به مبلغ 000/17500 تومان فروختم و نیز ماشینم را که اقساط خریده بودم به نقد فروختم و بإ؛باظظ مقداری قرض مجموعاً000/28500 تومان محل سکونت جدیدی در شأن خود و خانواده مهی کردم و مجدداً نیز ماشین جدیدی به اقساط با توجّه به اعتبار خود برداشتم و در طول سال 1417 ه ق تا 1418 مشغول پرداخت اقساط و بدهی ملک و ماشین بوده و اخیراً نیز با اتمام بدهی و پس انداز دیگری که داشتم ماشین اقساطی مزبور را به نقد به مبلغ 000/3500 تومان فروخته و با استقراض مجدد 000/5000 تومان ماشینی در شأن خانواده و خود به مبلغ 000/11000 تومان ابتیاع نمودم علیهذا با عنایت به اینکه: 1- با ارتحال حضرت امام رحمة اللّه علیه با اجازه مجتهدین حاضر سال 1416 و 1417 ه'ق را بقاء بر میّت بودم. 2- حدود سه ماه است که قبل از حلول رمضان 1418 ه'ق برای عمل احکام به حضرتعای رجوع کردهام. 3- در حال حاضر مبلغ چهار میلیون تومان مقروض بوده و یک میلیون تومان مطالبه دارم. علی هذا مستدعی است مرقوم فرمائید که به مبالغ سود حاصل از فروش منزل و اتومبیل در سال 1417 ه'ق خمس تعلّق میگیرد یا خیر (با قید به اینکه قبل از حلول سال خمسی پس انداز خود را نیز با وجوه حاصل از روش جمع نموده و معامله نمودم). و در سال 1418 که هم اکنون در آستانه حلول ماه مبارک رمضان و سال خمسی مربوطه هستیم و قبل از حلول سال مزبور به آن حضرت در ارتباط با تمام مسائل شرعی و احکام من جمله خمس رجوع نمودم چقدر خمس بدهکار میباشم؟ پاسخ:مؤنه زندگی - یعنی لوازم خانگی - از تعلّق خمس مستثنی است و خمس بآن تعلّق نمیگیرد. چه اینکه مثل خانه و ماشین عیناً باقی بماند ی اینکه آنرا بفروشیم و از پول مؤنه آن زندگی دیگری فراهم کنیم. بنابراین بر حسب مرقوم جنابعالی چیزی از بابت خمس بدهکار نیستید ولی دو مطلب را لازم است در نظر بگیرید: ج1 - در مؤنه لازم است اکتفا شود بآنچه که مورد احتیاج است و با موقعیت شخص نیز متناسب است. بنابراین اگر با ماشینی که قیمت آن مثلاً پنج میلیون تومان است بتوانیم احتیاج خود را رفع و موقعیت خود را حفظ کنیم یک ماشین 11 میلیون تومانی فراهم کنیم آن شش میلیون تومان اضافی خمس دارد. ج2 - قرض هر سال جزء مؤنه آن سال است امّا قرضی که باید سال آینده آنرا بپردازیم جزء مؤنه آن سال است امّا قرضی که باید سال آینده آنرا بپردازیم جزء مونه امسال نیست و جزء مؤنه سال آینده است. سؤال265: اگر انسان وسیله نقلیه خود که مورد نیازش میباشد در بین سال بفروشد و تا پیش از رسیدن سال مجدّداً وسیله نقلیه دیگری خریداری کند آیا باید خمس پول را بدهد یا اصلاً خمس ندارد؟ پاسخ:در صورتی که مورد احتیاج و مطابق شأن و موقعیت اوست خمس ندارد به شرطی که از درآمد در بین سال تهیه شده و پول آن یک سال کنار نمانده باشد. سؤال266: افرادی که خانه خودشان را میفروشند و تبدیل به پول مینمایند آیا منتظر رسیدن سال باشند تا اینکه خمس آن را پرداخت نمایند یا به محض فروختن خانه و تحویل گرفتن پول خمس به آن تعلّق میگیرد؟ پاسخ:اگر بعد از فروختن خانه پول آن را در تهیّه مؤنه زندگی و لوازم مورد احتیاج خود قبل از رسیدن سال خمسی خرج کردند خمس ندارد و اگر خرج نکردند و نگاه داشتند تا آخر سا باید خمس آن را بپردازند. سؤال267: آیا کتبی که در مدّت یک سال مطالعه نشده خمس تعلّق میگیرد؟ پاسخ:اگر در مظانّ مطالعه نیست و زائد به حساب میآید جزء مؤنه نیست و در صورتی که از راه هبه و ارث به دست نیامده خمس به آن تعلّق میگیرد. سؤال268: فردی مالیاتهای دولت را به صورت چک پرداخت مینماید، البتّه بعد از سال خمسی. حال وقتی سا خمسی بعد که رسید چکهایی که به اقساط داده و بدهکار است را به عنوان مقروض بودن میتواند از سرمایه کسر نماید؟ پاسخ:مالیاتی که این سال باید پرداخت شود جزء مؤنه امسال است و میتواند کسر نماید. سؤال269: این جانب یکی از مقلدین حضرتعالی در همدان بوده و معلم میباشم نظر به پرداخت وجوهات مالیه (خمس و زکات) و وجوب آن به فتوای عموم علما اعلام سال قرار داده بودم ولی متأسفانه به سبب گرانی ارزاق و بالا بودن سطح مخارج در پایان سال چیزی اضافه نکرده بلکه کسر هم آوردهام ولی مایلم جزو پرداخت کنندگان وجوهات و مشمول دهندگان زکات که از صفات مؤمنان و شیعیان ائمه اطهار عیلهم صلوات اللّه میباشد قرار گیرم آیا میتوانم به صورت اقساطی ماهیانه عشر (یک دهم) آن را کنار گذاشته و در هر ماه به نماینده آن حضرت جهت مصارف حقوق و وجوهات مالیه پرداخت نمایم؟ و آیا این مقدار کفاف خمس و زکات خواهد داد یا هنوز بدهکار محسوب میگردم با توجه به اینکه نمیخواهم مسایل خمس و زکات را عوض نموده بلکه جهت تسهیل در پرداخت ن اینطو عمل نمایم. پاسخ:در صورتی که عائدات سالانه جنابعالی از مخارج سالانه شما بیشتر نباشد - که در نامه خود مرقوم داشته بودید - به اموالتان خمس تعلّق نمیگیرد چنان که زکاة هم به اشیاء خاصّی تعلق میگیرد که در رساله ذکر شده است و مراجع میفرمایید. و در فقه شیعه هم مالیاتی به عنوان عشریه به خصوص نداریم ولی کسانی که بخواهند به عنوان انفاق مالی در راه اسلام گام بردارند و خدماتی انجام بدهند تا از این راه به خداوند متعال تقرّب بجویند عناوینی از قبیل متصدقین یعنی تصدّق دهندگان و محسنین (نیکوکاران) داریم، جنابعالی میتوانید با دادن صدقات و کمک به افراد محتاج و مستمند نام خود را در دیوان الهی تحت این عناوین ثبت نمایید و همینطور میتواند در ساختن مسجد یا حسینیه و امثال آن نیز شرکت نمایید *310 - سال خمسی از چه زمانی شروع میشود؟ و ملاک یک سال شمسی است یا قمری؟ پاسخ:یک سال بعد از اولین درآمد و فرقی بین آن دو نیست. * س 311 - زمینی را به علت سفت بودن قبل از شخم زدن مجبوریم آبیاری کنیم تا خاک نرم گردد و بعداً شخم بزنیم آیا پولی که بابت خرید آب میدهیم جزء مخارج سال است؟ و میتوان آنرا از محصول کسر نمود یا خیر؟ پاسخ:اگر از درآمد همان سال پرداخت نموده باشید جزء مخارج همان سال است. سؤال312 - آیا هنگام پرداخت خمس قصد قربت واجب است؟ و چنانچه قصد قربت نکرد برئ الذمه میشود یا خیر؟ پاسخ:قصد قربت در آن شرط است. سؤال313 - افرادی که از مراجع تقلید وکالت در امور حسبیّه دارند به چه مقدار میتوانند دستگردان و مصالحه کنند؟ پاسخ:در مواردی که معلوم نیست متعلّق خمس قرار گرفته است میتواند مصالحه نماید و در صورتی که نقداً نمیتواند پرداخت کند میتواند دستگردان و به وی مهلت بدهد. سؤال314 - آیا انسان میتواند به عنوان قرض از پول مخمّس خود بردارد و خرج مؤونه کند و در همان سال یا سال بعد، از درآمد سال جایگزین نماید؟ پاسخ:اگر در همان سال باشد که برای مؤونه بابت قرض برداشت کرده، میتواند از درآمد آن سال جایگزین نماید گرچه احتیاط آن است که این کار را نکند و از پول مخمّس هزینه نماید. سؤال315 - آیا مراجع عظام یا نمایندگان آنان، میتوانند به شیعیانی که وضع معیشتی خوبی ندارند، خمس مالشان را به آنان ببخشند؟ پاسخ:در صورتی که فقیر باشند و راه دیگری نداشته باشند در حدّ ضرورت میتوانند به آنان ببخشند. سؤال316 - پولی که در حدّ شأن عرفی، و برای رفع نیازهای پیش بینی نشده و اتفاقی، پس انداز میشود، آیا متعلّق خمس است یا خیر؟ پاسخ:بلی، متعلق خمس است. سؤال317 - در شهر یا آبادی که مردم یکدیگر را میشناسد و میدانند که خمس و زکات نمیدهند، معامله با آنان چگونه است؟ پاسخ:در صورتی که نمیدانید به عین آن چیزِ مورد معامله خمس یا زکات تعلّق گرفته اشکال ندارد. سؤال318 - کسی که درآمدی ندارد، یا اگر دارد به مخارج او کفایت نمیکند، آیا لازم است برای خود سال خمسی قرار دهد؟ پاسخ:در فرض مذکور قرار دادن سال خمسی لازم نیست. سؤال319 - حقوق بگیران و افرادی که ماهیانه مبلغی دریافت میکنند آیا میتوانند برای هر حقوق دریافتی، سال جداگانهای قرار دهند؟ پاسخ:بلی میتوانند ولی بهتر این است که برای خود یکسال را در نظر بگیرند چون حفظ و نگهداری چند سال مشکل است. سؤال320 - آیا میتوان سال خمسی را تغییر داد؟ چگونه؟ پاسخ:میتواند سال خمسی را جلوتر قرار دهد و اگر عقبتر قرار داد باید مدّت اضافی را محاسبه نماید و این تاخیر با اجازه فقیه باشد. سؤال321 - شخصی که همیشه حساب سال خود را داشته امّا بر اثر یک حادثه به مدت سه سال وجوه شرعی را حساب نکرده است؛ 1 - نسبت به مدّت سه سال شرعاً چه وظیفهای دارد؟ پاسخ:در صورتی که در این مدّت اضافه بر آنچه قبلاً خمسش را داده است بدست آورده باید خمس مازاد را پرداخت نماید؟ 2 - نسبت به وسائل خانه چه وظیفهای دارد؟ پاسخ:در فرض مذکور باید با مرجع تقلیدش یا کسی که از طرف او وکالت در گرفتن خمس دارد مصالحه نماید؟ سؤال322 - کسی که برای دادن خمس سال قرار داده، آیا در وقت حساب باید آذوقهای را که ممکن است هنوز قیمت بعضی از آنها را پرداخت نکرده به حساب بیاورد؟ و ضمناً چه نوع بدهکاریهائی را میتواند از موجودی کسر نماید؟ و در اینمورد آیا فرقی بین کارمند و کارگر یا کاسب و تاجر هست؟ پاسخ:آن مقدار از آذوقه که قیمت آنرا بدهکار است و امسال باید بپردازد و جزء مخارج امسال است خمس ندارد و بدهکاریهائی که امسال باید پرداخته شود و برای تامین مخارج امسال بوجود آمده است، خمس ندارد و فرقی میان کارمند و کاسب نیست، محصول کار هر کس که عائدات او اضافه از مخارج سالیانه او باشد خمس دارد. سؤال323 - بانک مسکن در قالب عقود جعاله، مشارکت مدنی، و بیع اقدام به پرداخت تسهیلات مسکن مینماید. جهت پرداخت تسهیلات بدین صورت عمل میشود که به ازای هر دوره (که دورهها بر اساس سقف تسهیلات پرداختی و نوع استفاده آن که جهت خرید خانه دست دوم باشد یا جهت خرید منزل نوساز دست اول و یا تکمیل ساختمان تفاوت میکند. و فعلاً دورهها شش، پنج و چهار ماهه هستند) یک برابر متوسط موجودی صاحب حساب به وی تسهیلات در غالب عقود فوق تعلّق میگیرد. لازم به ذکر است که مشترک وقتی تسهیلات را دریافت میکند همزمان کل موجودی حساب خود را نیز برداشت مینماید و البته سودی به این گونه سپردهها تعلق نمیگیرد؛ گرفتن سود از بانک چه حکمی دارد؟ و آیا به ماندن پول بیش از یکسال در بانک خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟ پاسخ:در صورتی که به آنچه در پشت ورقه بانکی نوشته شده عمل شود گرفتن سود از افراد مانعی ندارد و همچنین اگر خرید خانه جز از طریق پس اندازِ پول بیش از یکسال امکانپذیر نیست به آن پول خمس تعلّق نمیگیرد |