چگونگی نماز ظهر عاشورا
سوال در کربلا نماز ظهر عاشورا چگونه خوانده شده است؟
مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله) جواب: سلام علیکم؛ روز عاشورا، در گیرودار جنگ، ابوثمامه صائدی وقتی دید وقت نماز ظهر فرا رسیده، نزد امام حسین علیه السلام رفت و به او عرض کرد: «یا اباعبدالله، جانم به فدایت! سپاه دشمن به تو نزدیک شده و به خدا سوگند من باید پیش از تو کشته شوم. اما دوست دارم قبل از اینکه خداوند را ملاقات کنم، نمازی را که اکنون وقتش رسیده، با تو خوانده باشم.»
امام حسین علیه السلام سر به سوی آسمان بلند کرد و فرمود:« نماز را به یادم آوردی، خداوند تو را از نمازگزاران و ذاکران قرار دهد. آری، وقت نماز است.» آن‌گاه فرمود:« به دشمن بگویید مهلتی بدهد تا ما نماز بگزاریم.» حصین بن تمیم از سپاه کوفه گفت:« نماز شما قبول نیست.» حبیب بن مظاهر پاسخ او را داد و جنگ تن به تنش با حصین، منجر به شهادتش شد. زهیر بن قین و سعید بن عبدالله پیشاپیش امام علیه السلام ایستادند و امام با نیمی از اصحاب نماز خوف به‌جا آوردند؛ در طول نماز، سپاه دشمن آن قدر نیزه به سوی آنان پرتاب کرد که به محض پایان نماز، سعید بن عبدالله بر زمین افتاد و به شهادت رسید. ===== در اعتقاد مسلمانان اقامه نماز از مهمترین فروع دین است، چنانچه آن را ستون دین و موجب قبولی سایر اعمال در قیامت می دانند. اهمیت این عمل عبادی تا به حدی است که طبق دستورات نورانی شرع هیچگاه این فریضه از گردن ساقط نمی شود تا جایی که شارع مقدس نماز غرقی را نیز دستور داده است یعنی انسانی که در حال غرق شدن است نیز نباید از اقامه نماز غافل گردد! نماز خوف یکی از این گونه نمازهاست که نشان دهنده اهمیت نماز به خصوص در اول وقت است، نمازی که باید در میدان جنگ و در وقت جهاد اقامه شود تا ماهیت اصلی جهاد در اسلام را که قیام برای خداست به نمایش بگذارد. اولین بار مسلمانان در غزوه «ذات الرقاع» نماز عصر خود را به نیت نماز خوف خواندند. دستور این نوع نماز در سوره نسا آیه 102 آمده است؛ «و هنگامی که در میان آنها باشی و در میدان جنگ برای آنها نماز برپا کنی باید دسته ای از آنها با تو (به نماز) برخیزند و باید سلاحهای خود را با خود برگیرند و هنگامی که سجده کردند (و نماز را به پایان رسانیدند) باید به پشت سر شما (به میدان نبرد) بروند و آن دسته دیگر که نماز نخوانده اند و مشغول پیکار بوده اند بیایند و با تو نماز بخوانند و باید آنها وسایل دفاعی و سلاحهای خود را با خود (در حال نماز) حمل کنند زیرا کافران دوست دارند که شما از سلاحها و متاعهای خود غافل شوید و یک مرتبه به شما هجوم کنند و اگر از باران ناراحت هستید و یا بیمار (و مجروح) باشید مانعی ندارد که سلاحهای خود را بر زمین بگذارید ولی وسایل دفاعی (مانند زره و خود) را با خود بردارید. خداوند برای کافران عذاب خوارکننده ای فراهم ساخته است.» در مورد شأن نزول این آیه نقل شده است: هنگامی که پیامبر(ص) با عده ای از مسلمانان به عزم مکه وارد سرزمین حدیبیه شدند و جریان به گوش قریش رسید، خالد بن ولید با دویست نفر برای جلوگیری از پیشروی مسلمانان به سوی مکه در کوههای نزدیک مکه مستقر شد. هنگام ظهر، پیامبر(ص) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کردند. خالد از مشاهده این صحنه به نفرات خود گفت در موقع نماز عصر که در نظر آنها بسیار پر ارزش است، باید از فرصت استفاده کرد و با یک حمله برق آسا و غافلگیرانه در حال نماز کار مسلمانان را یکسره ساخت. در این هنگام آیه فوق نازل شد و دستور نماز خوف را که از هر حمله غافلگیرانه ای جلوگیری می کند به مسلمانان داد و این خود یکی از نکات اعجاز قرآن است که قبل از اقدام دشمن، نقشه های آنها را نقش بر آب کرد و لذا گفته می شود خالد بن ولید با مشاهده این صحنه، ایمان آورد و مسلمان شد. در تعقیب آیات مربوط به جهاد این آیه کیفیت نماز خوف را که به هنگام جنگ باید خوانده شود به مسلمانان تعلیم می دهد، آیه خطاب به پیامبر(ص) می فرماید: هنگامی که در میان آنها هستی و برای آنها نماز جماعت برپا می داری باید مسلمانان به دو گروه تقسیم شوند؛ نخست عده ای با حمل اسلحه با تو به نماز بایستند. سپس هنگامی که این گروه سجده کردند (و رکعت اول نماز آنها تمام شد، تو در جای خود توقف می کنی) و آنها با سرعت رکعت دوم را تمام نموده و به میدان نبرد باز می گردند و در برابر دشمن می ایستند و گروه دوم که نماز نخوانده اند جای گروه اول را می گیرند و با تو نماز می گزارند. گروه دوم نیز باید وسایل دفاعی و اسلحه را با خود داشته باشند و بر زمین نگذارند. در هر صورت از همراه داشتن وسایل محافظتی و ایمنی (مانند زره و خود و امثال آن) غفلت نکنید و حتی در حال عذر حتماً آنها را با خود داشته باشید که اگر احیاناً دشمن حمله کند بتوانید تا رسیدن کمک خود را حفظ کنید. شما این دستورات را به کار ببندید و مطمئن باشید پیروزی با شما است. البته باید توجه داشت انجام این نماز مشروط به شخص پیامبر(ص) نیست، بلکه هر امام و پیشوایی منظور است و لذا امیرالمومنین(ع) و امام حسین(ع) نیز نماز خوف به جای آوردند و حتی جمعی از فرماندهان لشکرهای اسلامی همانند حذیفه، این برنامه اسلامی را به هنگام لزوم انجام دادند. در آیه فوق درباره کیفیت نماز خوف توضیح زیادی به چشم نمی خورد و این روش قرآن است که کلیات را بیان کرده و شرح آن را به «سنت» واگذار می کند. نماز خوف در اصطلاح فقه، مثل نماز مسافر دو رکعت است یعنی نمازهای چهار رکعتی مثل نماز ظهر و عصر، دو رکعت خوانده می شود حتی اگر انسان در وطن خود هم باشد، در حال نماز، امام(ع) نیمی از رکعت را که خوانده صبر می کند با آنها یک رکعت دیگر خودشان بخوانند، در حالی که امام جماعت همین طور منتظر نشسته یا ایستاده است، رزمندگان دیگر می آیند و نماز خودشان را با رکعت دوم امام می خوانند. البته باید دانست که در شرایط بحرانی که حتی این گونه نماز خواندن نیز امکان ندارد باز هم وجوب نماز ساقط نمی شود بلکه رزمندگان باید فرادا رو به قبله تکبیره الاحرام بگویند و بقیه افعال و اذکار را به صورت اشاره و ایستاده یا به هر صورت ممکن دیگر بجا آورند. حتی در نهایت درجه سختی باید به نیت نماز و به جای هر رکعت، یک تسبیح اربعه «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر» بگوید. یاحقّ. |
