اجیر گرفتن برای نماز

بزرگ نمایی کوچک نمایی

اجیر گرفتن برای نماز[1]

مسأله 1533- بعد از مرگ انسان ، می شود برای نمازو عبادتهای دیگر او که در زندگی بجا نیاورده،، دیگری را اجیرکنند یعنی به او مزد دهند که آنها را بجا آورد و اگر کسی بدون مزد هم آنها را انجام دهد صحیح است1.

1- بهجت: صحیح و مجزی است و در این صورت، بر وصیّ یا ولیّ، اجیر گرفتن لازم نیست.

*****

مکارم: مسأله- اجیر گرفتن برای قضای نماز و عبادتهای دیگر از طرف اموات خالی از اشکال نیست، مگر در حجّ، و اگر کسی بخواهد در عبادتهای دیگر اجیر بگیرد ، قصد رجاء کند اما بجا آوردن نماز و روزه قضا و همچنین نماز و روزه مستحبی به قصد قربت و بدون گرفتن اجرت اشکالی ندارد.

زنجانی: مسأله- بعد از مرگ انسان می شود نماز و عبادتهای دیگری را که او در زندگی بجا نیاورده، شخص دیگری بجا آورد که به او «نایب» می گویند و عمل او را نیابت می نامند،  و به کسی که از طرف او عمل را انجام می دهد  «منوب عنه» می گویند. و درحال حیات انسان تنها در حج و زیارت، نیابت مشروع است به تفصیلی که در جای خود ذکر شده است، و همچنان که نیابت تبرعی و بدون مزد صحیح است، نیابت با اجاره یا جعاله یا شرط ضمن عقد و مانند اینها نیز صحیح می باشد.

مسأله 1534- انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل1 زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود2 و نیز می تواند کار مستحبی را 3انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست

1- تبریزی، سیستانی: مثل حج و عمره و ...

2- وحید: به این معنا که متعلق اجاره نیابت از انان در انجام آن کار باشد چنانکه می تواند همین نیابت را تبرعا انجام دهد...

مکارم: ولی احتیاط واجب آن است که پول را برای مقدمات کار بگیرد...

3- وحید: کار واجب یا مستحبی را ...

*****

زنجانی: مسأله- انسان می تواند بعضی از اعمال مستحبی، مانند زیارت مراقد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام را از طرف مردگان یا زندگان بجا آورد و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را به آنها هدیه نماید و در این دو شکل فرقی نیست که تبرعی باشد یا با اجاره یا جعاله و مانند آن.

مسأله 1535- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده ، باید یا مجتهد باشد یا مسائل نماز را از روی تقلید صحیح بداند1.

این مسأله دررساله آیات عظام:  فاضل و مظاهری نیست

1- گلپایگانی، صافی،: ‍[و] یا عمل به احتیاط کند

خوئی، تبریزی: [و] یا عمل به احتیاط کند در صورتی که موارد احتیاط را کاملاً بداند.

نوری: و اگر عالم به کیفیت احتیاط باشد و احتیاط کند اشکال ندارد.

*****

زنجانی: مسأله- کسی که برای نماز قضای میت نایب شده است، باید یا مجتهد باشد، یا مسائل نمازش را که می خواهد  بخواند از روی تقلید صحیح بداند، یا آن که عمل به احتیاط کند.

سیستانی: مسأله- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا نماز را برطبق فتوای کسی که تقلید از او صحیح است انجام دهد، یا آنکه عمل به احتیاط کند در صورتی که موارد احتیاط را کاملاً بداند.

وحید: مسأله- کسی که برای قضای نماز میت اجیر شده باید در مسائل نماز یا مجتهد باشد یا نماز را از روی تقلید صحیح انجام بدهد یا آنکه عمل به احتیاط کند.

مکارم: مسأله- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید مسائل نماز را به خوبی بداند و قرائت او صحیح باشد.

 سبحانی: مسأله- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده باید مسائل نماز را بداند

مسأله 1536- اجیر باید موقع نیت، میت را معین نماید، و لازم نیست اسم او را بداند، پس اگر نیت کند از طرف کسی نماز می خوانم که برای او اجیر شده ام کافی است.

این مسأله دررساله آیت الله مظاهری نیست.

*****

مکارم: مسأله- شخصی که می خواهد از طرف دیگری نمازیا روزه یا عبادت دیگری را بجا آورد، باید در موقع نیت میت را معین کند و لازم نیست اسم او را بداند، همین اندازه که علامت و نشانه ای برای او در قصد و نیت خود قرار دهد کافی است.

زنجانی: مسأله- نایب باید موقع نیت قصد نیابت کند و منوب عنه را – ولو اجمالاً – معین نماید و لازم نیست اسم او را بداند، مثلاً اگر نیت کند، از طرف کسی نماز می خوانم که برای او اجیر شده ام ، کافی است.

مسأله 1537- اجیر باید خود را بجای میت فرض کند و عبادتهای او را قضا نماید1، و اگر عملی را انجام دهد و ثواب آن را برای او هدیه کند کافی نیست.

1- اراکی، فاضل، بهجت: عبادتهای او را به نیابت از او قضا نماید (اراکی، بهجت: و یا به قصد بجا آوردن آنچه بر عهده میت است انجام دهد)...

گلپایگانی: اجیر باید یا خود را بجای میت فرض کند و عبادتهای او را قضا نماید و یا عمل خود را به عمل میت فرض کند و یا قصد کند واجب میت را بجا آورد...

خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: اجیر باید عمل را به قصد آنچه در ذمه میت است بجا آورد...

مکارم: شخص نائب باید خود را بجای میت فرض کند و عبادتی را که بر ذمّه اوست قضا نماید...

صافی: اجیر باید عمل را به قصد اطاعت امری که میت به آن مأمور بوده بجا آورد...

*****

زنجانی: مسأله- کسی که برای نیابت اجیر می شود، باید عمل را از طرف منوب عنه بجا آورد و اگر عملی را انجام دهد و ثواب آن را برای او هدیه کند کافی نیست، بلی اگر برای اهداء ثواب اجیر شود، عمل را انجام می دهد و ثواب آن را برای منوب عنه ، هدیه می نماید.

سبحانی: مسأله-  اجیر باید واجبات  میت را نیابتا انجام دهد و عبادت های او را قضا نماید .

مظاهری : مسأله- اجیر باید عمل را به قصد آنچه که در ذمه میت است بجا آورد و اگر ثواب آن را برای او هدیه کند کافی نیست.

مسأله 1538- باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند که نماز را به صورت صحیح می خواند.

این مسأله در رساله آیات عظام:  فاضل و مظاهری نیست

*****

خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی، سیستانی، سبحانی : مسأله- باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند عمل را (گلپایگانی، صافی، سبحانی: بطور صحیح) انجام می دهد (سیستانی: و احتمال بدهند که عمل را صحیح انجام می دهد).

وحید: مسأله- باید کسی را اجیر کنند که بدانند  یا حجت شرعیه ای داشته باشند – مثل اطمینان یا اخبار دو عادل یا شخص مورد وثوقی که ظن برخلاف قولش نباشد-  که عمل را  انجام می دهد.

مکارم: مسأله- در صورتی که ذمه میت ادا خواهد شد که اطمینان پیدا شود که نائب نماز را خوانده است و اگر شک کند، کافی نیست، ولی  اگر یقین داشته باشد نماز را خوانده اما نداند صحیح انجام داده یا نه، اشکال ندارد.

نوری: مسأله- باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند که نمازرا می خواند و اگر شک داشته باشند که صحیح انجام می دهد یا نه اشکال ندارد.

زنجانی: مسأله- وثوق به انجام عمل، شرط صحت عمل نیابی نیست لکن تا زمانی که اطمینان یا طریق معتبر دیگری نباشد که نایب عمل را انجام داده است نمی توان به آن اکتفا کرد، پس اگر بفهمند کسی را که برای نماز های میت اجیر کرده اند، عمل را بجا نیاورده یا باطل انجام داده، نمی توان به آن اکتفا کرد و هرگاه شک کند که اجیر عمل را انجام داده یا نه و بگوید انجام داده ام، چنانچه گفته او موجب اطمینان شود، کافی است و اگر اطمینان کنند که نایب عمل را انجام داده و شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، پس اگر احتمال بدهند که نایب به رعایت شرایط عمل توجه داشته است، کافی است.

مسأله 1539- کسی که دیگری را برای نمازهای میت اجیر کرده اگر بفهمد که عمل را بجا نیاورده، یا باطل انجام داده، باید دوباره اجیر بگیرد.

این مسأله در رساله آیات عظام:  مکارم و مظاهری نیست

زنجانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1538.

*****

وحید: مسأله- کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند اگر ثابت شود که عمل را بجا نیاورده یا باطل انجام داده  باید دوباره اجیر بگیرد.

مسأله 1540- هرگاه شک کند که اجیر عمل را انجام داده یا نه1 اگر چه بگوید انجام داده ام، اید دوباره اجیر بگیرد2، ولی اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، گرفتن اجیر لازم نیست.

1- گلپایگانی، صافی: باید دوباره اجیر بگیرد ولی اگر اجیر بگوید عمل را انجام داده ام، کافی است و دوباره اجیرگرفتن لازم نیست و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، گرفتن اجیر لازم نیست.

تبریزی: وشخص ثقه باشد و بگوید انجام داده ام کافی است و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، بنابرصحت آن بگذارد.

مظاهری: یا صحیح انجام داده یا نه، اگر مورد وثوق باشد و بگوید انجام دادم یا بگوید صحیح انجام داده ام کفایت می کند.

2- اراکی: اگر بگوید انجام داده ام گفته او قبول است و همچنین اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه.

خوئی: همین که مورد اطمینان باشد و بگوید انجام داده ام کافی است و همچنین اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، بنابرصحت آن بگذارد.

نوری: همین که بگوید انجام داده ام کافی است...

بهجت: اگر اجیر بگوید انجام داده ام گفته او قبول است و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، حمل بر صحت می شودیعنی بنابر این می گذارد که عمل را صحیح انجام داده است.

سیستانی: اگر چه بگوید انجام داده ام ولی اطمینان به گفته او نباشد بنابراحتیاط واجب باید دوباره اجیربگیرد و اما اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، می تواند بنابر صحت آن بگذارد.

زنجانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1538.

*****

وحید: مسأله- هر گاه شک کند که اجیر عمل را انجام داده یا نه همین که مورد اطمینان باشد و بگوید انجام داده ام یا بینه یا خبر ثقه ای که ظن برخلاف آن نباشد قائم شود بر اینکه انجام داده کفایت می کند و اگر شک کند  که عمل او صحیح بوده یا نه، بنابرصحت آن بگذارد.

مکارم: مسأله- اگر نائب بگوید نماز را خوانده ام تنها به گفته او نمی توان قناعت کرد مگر این که فرد مورد اطمینانی باشد. ‍[و رجوع کنید به ذیل مسأله 1538]

سبحانی: مسأله- هر گاه شک کند که اجیر عملی را انجام داده یا نه ، اگر بگوید انجام داده ام کافی است و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، گرفتن اجیر کافی نیست .

مسأله 1541- کسی را که عذری دارد و مثلاً نشسته نماز می خواند نمی شود برای نمازهای میت اجیرکرد1، بلکه بنابراحتیاط واجب باید کسی را هم که با تیمم یا جبیره نماز می خواند اجیرنکنند2.

1- اراکی: بلکه کسی را هم که با تیمم یا جبیره نماز می خواند، نمی شود اجیر کرد.

2- نوری: اگر چه نماز میت هم همانطور قضا شده باشد.

*****

خوئی، گلپایگانی، تبریزی، سیستانی، صافی: مسأله- کسی را که عذری دارد و مثلاً با تیمم یا نشسته نماز می خواند (سیستانی: مطلقاً بنابراحتیاط) نمی شود برای نمازهای میت اجیر کرد، اگر چه نماز میت همانطور قضا شده باشد. (سیستانی: ولی اجیر گرفتن کسی که با وضو یا غسل جبیره ای نماز می خواند اشکال ندارد و همچنین اجیر گرفتن کسی که دست یا پای او قطع شده است).

فاضل: مسأله- کسی که عذری دارد ، مثلاً با تیمم یا نشسته نماز می خواند، نمی شود برای نمازهای میت او را اجیر کرد اگر چه از میت به همین نحو قضا شده باشد.

بهجت: مسأله- کسی را که عذری دارد، مثلاً نشسته نماز می خواند بنابراحتیاط نمی توان برای نمازهای میت اجیر کرد، بلکه کسی را هم که با تیمم یا وضوی جبیره ای نماز می خواند، بنابراحتیاط نمی شود اجیر کرد.

زنجانی: مسأله- کسی را که عذری دارد و مثلاً با تیمم یا نشسته نماز می خواند اگر به نیابت از شخص دیگری نماز بخواند، نمی شود بدان اکتفا کرد، هرچند از آن شخص هم همانطور قضا شده باشد.

مکارم: مسأله- شخصی که از میت نیابت می کند باید کسی باشد که در انجام اجزاء و شرایط نماز معذور نباشد مثلاً کسی که نشسته نماز می خواند نمی تواند نایب باشد، حتی بنابراحتیاط واجب کسی که با تیمم یا جبیره نماز می خواند نیابت نکند.

مظاهری: مسأله- کسی را که عذری دارد و نشسته یا با تیمم یا جبیره نماز می خواند  نمی شود برای نمازهای میت اجیر کرد اما اگر نقص عضو داشته باشد می توان او را اجیر نمود.

مسأله 1542- مرد برای زن و زن برای مرد می تواند اجیر شود1 و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید به تکلیف خود عمل نماید2.

1- زنجانی: می تواند نایب شود...

2- زنجانی: و نیابت ممیز که خوب و بد را می فهمد و شرایط نماز را رعایت می کند صحیح است.

مسأله 1543- لازم نیست قضای نمازهای میت به ترتیب خوانده شود1، اگر چه بدانند که میت ترتیب نمازهای خود را می دانسته2.

1- گلپایگانی، صافی: مگر درآنچه در اداء آن ترتیب لازم است مثل ظهر و عصر یک روز.

مکارم: خواه ترتیب آن را بداند یا نداند. مگر در مورد ظهر و عصر، یا مغرب و عشا از یک روز، که رعایت ترتیب در آن لازم نیست.

2- نوری: بلی، نمازهایی که اداء آنها ترتیب لازم دارد مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا از یک روز باید به ترتیب خوانده شود.

*****

اراکی: مسأله- قضای نمازهای میت باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب آنها را نمی دانند باید با اجیر شرط کنند به قدری نماز بخواند که ترتیب به عمل آید خصوصاً اگر بدانند که میت ترتیب نمازهای خود را می دانسته.

خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، وحید: مسأله- در قضای نمازهای میت ترتیب واجب نیست(وحید: هر چند احتیاط مستحب رعایت ترتیب است)  مگر در نمازهایی که ادای آنها ترتیب دارد مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا از یک روز چنان که سابقاً گذشت. (سیستانی: ولی اگر او را اجیر کرده باشند که طبق فتوای مرجع میت یا ولی او عمل کند و آن مرجع ترتیب را لازم بداند باید ترتیب را رعایت نماید).

فاضل: مسأله- قضای نمازهای میت در صورتی که ترتیب آنها را بدانند، باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب آنها را ندانند، رعایت ترتیب لازم نیست ولی درمورد نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا ازیک روز، رعایت ترتیب لازم است.

بهجت: مسأله- اگر ترتیب قضا شدن نمازهای میت، معلوم است قضای آنها هم باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب نمازها را نمی دانند، چنانچه رعایت ترتیب ، مستلزم تکرار عمل باشد ، لازم نیست حتی اگر بدانند که میت، ترتیب نمازهای خود را می دانسته است.

سبحانی: مسأله- در قضای نمازهای میت آنجا که در ادای آنها ترتیب شرط است مانند نماز ظهر و عصر یک روز به ترتیب خوانده شود.

مسأله 1544- اگر با اجیر شرط کنند که عمل را به طور صحیح مخصوصی انجام دهد1، باید همان طور بجا آورد2، و اگر با او شرط نکنند، باید درآن عمل به تکلیف خود رفتار نماید3 و احتیاط مستحب آن است که از وظیفه خودش و میت هر کدام به احتیاط نزدیکتر است به آن عمل کند مثلاً اگر وظیفه میت گفتن سه مرتبه تسبیحات اربعه بوده و تکلیف او یک مرتبه است، سه مرتبه بگوید.

این مسأله دررساله آیت الله فاضل نیست

1- مکارم: (مثلاً بگویند نماز را باید در مسجد یا در فلان ساعت بخواند) ، باید به شرط عمل کند اما اگر شرط خاصی با او نکنند، مطابق تکلیف خود و طبق معمول انجام دهد، و در مستحبات نیز آنچه معمول است، بجا می آورد و بیش از آن لازم نیست، مگر شرط کنند. خواندن نماز آیات نیز تا شرط نکنند، لازم نیست.

2- سیستانی: مگر اینکه یقین به بطلان عمل به آن نحو داشته باشد،...

وحید: مگر اینکه علم به فساد عمل داشته باشد که در این صورت نمی تواندبر آن عمل اجیر شود...

3- اراکی، بهجت: [پایان مسأله]

*****

زنجانی: مسأله- کسی که به نیابت از دیگری عبادتی انجام دهد اگر مرجع تقلیدش امری را حرام می داند نباید مرتکب شود، همچنین اگر بخواهد آثار صحت بر عملش بار کند، رعایت فتوای مرجع تقلیدش لازم است و در این امر فرقی نیست که از طرف شخص زنده باشد (مثلاً در نماز طواف) یا از طرف میت، میت وصیت کرده باشد یا خیر، بدون مزد باشد یا با مزد.

مسأله 1545- اگر با اجیر شرط نکنند که نماز را با چه مقدار از مستحبات آن بخواند، باید مقداری از مستحبات نماز را که معمول است بجا آورد1.

1- تبریزی: به مقدار واجب اکتفا کند کافی است.

بهجت: می تواند بدون مستحباب، نماز را بجا آورد.

مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 1544.

مسائل اختصاصی

زنجانی: مسأله 1552- اگر بر کسی لازم باشد که به انجام عبادتی وصیت کند، باید قید کند که فتاوای او یا مرجع تقلیدش رعایت شود و اگر در وصیت قیدی نشده باشد، خواه در اعمال واجب یا مستحب، نایب باید فتاوای وصیت کننده یا مرجعش را نیز رعایت کند، و در مواردی که بر ولیّ میت لازم است که برای عبادات میت نایب بگیرد، باید در نیابت قید کند که نایب فتوای ولی میت یا مرجع تقلیدش را رعایت کند، و اگر قیدهم نکرد، باید فتوای او یا مرجع تقلیدش رعایت شود، همچنین اگر در وصیت یا در هنگام نایب گرفتن شرط کنند که عمل را بطور مخصوصی انجام دهد، باید نایب همانطور بجا آورد.

زنجانی: مسأله 1553- در جایی که وصیت شده برای عبادتی نایب بگیرد، و بر ولی نیز لازم بوده که برای میت نایب بگیرد، نایب باید بین فتاوای وصیت کننده یا مرجعش و فتاوای ولیّ میت یا مرجع تقلیدش احتیاط کند، و نیزباید به تفصیلی که در مسأله [1544] گذشت، فتاوای خود یا مرجع تقلیدش را نیز رعایت کند.

مسأله 1546- اگر میت ترتیب نمازهایی را که قضا شده می دانسته و انسان بخواهد برای آن نمازها اجیر بگیرد لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معین نماید.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

*****

اراکی: مسأله- اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میت اجیر کند. باید* برای هر کدام آنها وقتی را معین نماید، مثلاً اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز قضا بخواند با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند و نیز باید نمازی را که در هر دفعه شروع می کند، معین نماید مثلاً قرار بگذارد، اول نمازی را که می خواند صبح باشد یا ظهر یا عصر، و همچنین باید با آنها قرار بگذارد که در هر دفعه نماز یک شبانه روز را تمام کنند. و اگر ناقص بگذارند، آن را حساب نکنند و دفعه بعد نماز یک شبانه روز را از سر شروع نمایند.

. گلپایگانی: و بخواهد احتیاط کند و ترتیب را مراعات نماید...

* صافی: لازم نیست برای هر کدام از آنها وقتی را معین کند، ولی اگر بخواهد احتیاط و ترتیب را مراعات نماید...

.  فاضل: در صورتی که ترتیب قضا شدن نماز میت را می داند باید بنابراحتیاط واجب...

.  فاضل: نماز یک شبانه روز را از سر شروع نمایند. [پایان مسأله]

خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: مسأله- اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میت اجیر کند، بنابرآنچه در مسأله [1543] گفته شد، لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معین نماید.

زنجانی: مسأله- اگر انسان به چند نفر برای نماز قضای میت نیابت دهد، بنابرآنچه در مسأله [1543] گفته شد، لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معین کند  مگر برای ترتیب در نمازهایی که در ادای آنها ترتیب معتبر است بلکه  احتیاط استحبابی آن است که نماز را به شکلی بخوانند که ترتیب در تمام نمازها رعایت شود.

مکارم: مسأله- هرگاه اشخاص متعددی را برای قضای نماز میت اجیر کند، لازم نیست برای هر کدام وقت معینی را تعیین نماید، بلکه آنها می توانند در هر وقت که بخواهند نماز را بجا آورند، ولی برای رعایت ترتیب بین نمازهای قضا، احتیاط مستحب آن است که برای هر کدام از آنها وقتی را معین نماید مثلاً با یکی قرار می گذارد که درفاصله صبح تا ظهر نماز قضا بجا آورد و با دیگری از ظهر تا شب. و نیز بهتر است هر یک از آنها مقدار  نمازی را که می خواند، به دیگری شبیه باشد مثلاً اگر از نماز ظهر شروع می کند و تا نماز صبح پایان می دهد (خواه یک شبانه روز بخواند یا چند شبانه روز) دیگری نیز از ظهر شروع کند و به صبح خاتمه دهد.

بهجت: مسأله- اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میت ، اجیر کند در صورتی که ترتیب قضا شدن نمازها برای مستأجر معلوم است، باید برای هر کدام آنها، وقتی را معین نماید، مثلاً اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز بخواند، با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند، و نیز باید نماز را که در هر دفعه شروع می کند، معین نماید، مثلاً قرار بگذارد نماز اولی که می خواند، صبح باشد یا ظهر یا عصر، و با نفر دوم، طوری قرار بگذارد که ترتیب رعایت شود.

سبحانی: مسأله-  هرگاه اشخاص متعددی را برای نمازها  اجیر بگیرد بهتر است بای هر کدام آنها وقتی را معین نماید مثلا اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز قضا بخواند با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند.

مسأله 1547- اگر کسی اجیر شود که مثلاً در مدت یک سال نمازهای میت را بخواند و پیش از تمام شدن سال بمیرد، باید برای نمازهایی که می دانند بجا نیاورده دیگری را اجیر نمایند1 بلکه برای نمازهایی هم که احتمال می دهند بجا نیاورده باید بنابراحتیاط واجب اجیر بگیرند2.

این مسأله در رساله آیت الله مکارم نیست

1- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: و اگر احتمال می دهند که بجا نیاورده بنابراحتیاط واجب نیز اجیر بگیرند.

گلپایگانی، صافی: و همچنین برای نمازهایی که احتمال می دهند بجا نیاورده باشد بنابراحتیاط واجب.

2- مظاهری: باید اجیر بگیرند .

*****

فاضل: مسأله- مادامی که اجیر نمازها را نخوانده باشد ذمه میت مشغول است بنابراین اگر اجیر فوت کند در صورتی که احتمال دهند که نمازها را نخوانده است بنابراحتیاط واجب باید برای آن نمازها اجیر بگیرند.

زنجانی: مسأله – اگر کسی نایب شود که مثلاً در مدت یک سال نمازهای میت را بخواند و پیش از تمام شدن سال بمیرد، برای نمازهایی که می دانند بجا نیاورده دیگری را نایب بگیرند  و بنابراحتیاط واجب اگر احتمال می دهند که بجا نیاورده نیز ، نایب بگیرند.

مسأله 1548- کسی که برای نمازهای میت اجیر کرده اند، اگر پیش از تمام کردن نمازها بمیرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد، چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او به ولی میت بدهند، مثلاً اگر نصف آنها را نخوانده، باید نصف پولی را که گرفته از مال او به ولیّ میت بدهند و اگر شرط نکرده باشند1 باید ورثه اش از مال او اجیر بگیرند، اما اگر مال نداشته باشد بر ورثه او چیزی واجب نیست2.

1- خوئی، تبریزی، وحید: چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند ، اگر قادر بر عمل بوده اجاره صحیح و اجاره کننده می تواند اجرة المثل باقیمانده را بگیرد یا آن که اجاره را فسخ نموده و اجرة المثل مقداری را که بجا آورده کسر و ما بقی را بگیرد و اگر قادر نبوده، اجاره نسبت به مابعد فوت اجیر، باطل است و می تواند اجرة المسمای باقیمانده را گرفته یا آن که اجاره مقدار گذشته را فسخ نموده و اجرة المثل او را بدهد و اگر شرط نکرده باشند که خودش بخواند...

سیستانی: چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، می توانند اجرة المسمای باقیمانده را گرفته یا آن که اجاره را فسخ نمایند و اجرة المثل او را بدهند و اگر شرط نکرده باشند، که خودش بخواند...

صافی: چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، اگر قدرت بر عمل داشته، اجاره صحیح است و اجاره کننده می تواند اجرة المثل باقیمانده را بگیرد یا آنکه اجاره را فسخ نماید و اجرة المثل مقداری را که اجیر انجام داده از مال الاجاره کسر و مابقی را استرداد نماید و اگر قادر نبود، اجاره نسبت به بعد فوت اجیر باطل است و می توان اجرة المسمای باقیمانده را گرفته یا آنکه اجاره مدت گذشته را فسخ نماید و اجرة المثل آن را بدهد و اگر شرط نکرده باشند...

2- سبحانی: ورثه نایب...

 فاضل: ولی بهتر است دین میت را ادا کنند.

بهجت: و احتیاط، در اعلام به مستأجر است که در صورت تمکن، فرد دیگری را اجیر نماید.

*****

مکارم: مسأله- هرگاه شخص اجیر پیش از تمام کردن نماز و روزه ای که اجیر شده بود از دنیا برود در حالی که اجرت همه آنها را گرفته، اگر شرط کرده باشند تمام نمازها را خودش بجا آورد باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او برگردانند و اگر چنین شرطی نکرده اند باید ورثه از مال او کسی را اجیر کنند تا باقی مانده را بجا آورد و اگر مالی ندارد چیزی بر ورثه واجب نیست، ولی بهتر است دین میت را ادا کنند.

زنجانی: مسأله- کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند، اگر پیش از تمام کردن نمازها بمیرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد، چنانچه تصریح نکرده باشند که می تواند نماز را دیگری هم بجا آورد، باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او به ولیّ میت بدهند، مثلاً اگر نصف آنها را نخوانده، باید نصف پولی را که گرفته ازمال او به ولی میت بدهند و اگر تصریح کرده باشد که می تواند نماز را دیگری هم انجام دهد، باید ورثه اش از مال او نایب بگیرند یا خودشان آنها را انجام دهند، اما اگر مال نداشته باشد بر ورثه او چیزی واجب نیست، مگر بر پسر بزرگتر که بنابراحتیاط باید آن نمازهرا را بجا آورد یا برای انجام آن نایب بگیرد.

مظاهری: مسأله- کسی را که برای انجام عملی مثلا نمازهای میت اجیر کرده اند اگر پیش از تمام کردن نماز میت، بمیرد  اجاره باطل می شود و باید به مقداری که آن عمل را انجام نداده است ورثه از اصل مال اجیر به موجر بدهند و اگر مال نداشته باشد چیزی بر ورثه نیست و همچنین است اگر اجیر خودش هم نماز قضا داشته باشد.

 مسأله 1549- اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، باید 1 از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده دیگری را اجیر نمایند2 و اگر چیزی زیاد آمد3 در صورتی که وصیت کرده باشد4 و ورثه اجازه بدهند، برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند و اگر اجازه ندهند ثلث آن را به مصرف نماز خودش برسانند5.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- صافی: باید با توجه به آنچه در مسأله پیش گفته شد...

2- مکارم: و یا اگر شرط کرده اند خودش بجا آورد باقیمانده را برگردانند، اما برای نمازهای خودش نمی توانند از مال او بردارند مگر با رضایت ورثه و یا در صورتی که وصیت کرده، ازثلث مالش به مصرف نماز برسانند.

زنجانی: باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده، دیگری را نایب بگیرند یا خودشان آنها را انجام دهند...

3- خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، بعد از عمل به دستوری که در مسأله قبلی ذکر شد اگر چیزی از مال او زیاد آمد...

4- وحید:  و اجرت نمازهای او بیش از ثلث باشد...

5- صافی: در صورتی که وصیت کرده باشد برای او نماز استیجار نمایند و ورثه هم وصیت او را در زاید بر ثلث اجازه کرده باشند، باقیمانده ترکه او را صرف استیجار نماز برای او نمایند و اگر ورثه اجازه نکردند، ثلث باقیمانده را به مصرف نمازش برسانند.

زنجانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1548.

*****

بهجت: مسأله- اگر اجیر، تمام اجرت را بگیرد و پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده، دیگری را اجیر نمایند و قضای نماز خودش، بر ولیّ اوست.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله 1189- کسی که اجیر شده عملی را انجام دهد  نمی تواند   دیگری را برای آن عمل اجیر کند، مگر این که از طرف موجر وکالت داشته باشد.

_______________

1- زنجانی: نیابت در نماز

مکارم: مظاهری: نماز استیجاری


  

پاسخ به احکام شرعی