شکهای باطل

بزرگ نمایی کوچک نمایی
مسأله 1165- شكهايي كه نماز را باطل مي كند از اين قرار است:
اول : شكّ در شماره ركعتهاي نماز دو ركعتي 1 مثل نماز صبح و نماز مسافر، ولي شكّ در شماره ركعتهاي نماز مستحبّ دو ركعتي و بعضي از نمازهاي احتياط نمازرا باطل نمي كند2.
 دوم: شكّ در شماره ركعتهاي نماز سه ركعتي،
 سوم: آن كه در نماز چهار ركعتي شكّ كند كه يك ركعت خوانده يا بيشتر.
چهارم: آن كه در نماز چهار ركعتي پيش ازتمام شدن سجده دوم3 شكّ كند كه دو ركعت خوانده يا بيشتر4 تفصيل اين مسأله در صورت چهارم مسأله 1199 مراجعه شود5.
 پنجم: شكّ بين دو و پنج يا دو و بيشتر از پنج6.
 ششم: شكّ بين سه و شش يا سه و بيشتر از شش7.
هفتم: شكّ در ركعتهاي نماز كه نداند چند ركعت خوانده است8.
 هشتم: 9 شكّ بين چهار و شش يا چهار و بيشتر از شش10 چه پيش از تمام شدن سجده دوم باشد يا بعد از آن11. ولي اگر بعد از سجده دوم شكّ بين چهار و شش يا چهار و بيشتر از شش براي او پيش آيد احتياط مستحب12 آن است كه بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو بجاآورد و نماز را هم دوباره بخواند.
1- خوئي، سيستاني، وحید: دو ركعتي واجب...
2- خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، سيستاني، وحید: شكّ در شماره ركعتهاي نماز مستحبّ (گلپايگاني، صافي: نماز مستحبّ دو ركعتي) و نماز احتياط ، نماز را باطل نمي كند...
3- خوئي، تبريزي: پيش از تمام شدن ذكر (تبريزي: ذكر واجب) سجده دوم...
سيستاني: پيش از داخل شدن در سجده دوم...
4- خوئي، گلپايگاني، صافي، سيستاني، تبريزي، وحید: [پايان مورد چهارم]
بهجت:،نوري: كه در اين صورت نمازش باطل است و بايد اعاده كند، و بهتر آن است كه عمل به حكم شكّ كرده و نماز را اعاده نمايد. [پايان مورد چهارم]
5- سبحانی: چهارم: شکّ در نماز چهاررکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم ، یعنی طرف شکّ ، دو باشد مثل اینکه شکّ کند که دو رکعت خوانده یا بیشتر...
6- وحید: ولی در این شکّ –بنابراحتیاط واجب – بنا را بر دو بگذارد و نماز را تمام کند و اعاده نماید...
7- وحید: ولی در این شکّ بنا بر احتیاط واجب بنا را بر سه بگذارد و نماز را تمام کند و اعاده نماید...
8-  [مورد هفتم دررساله آيت الله سيستاني نيست]
9- سیستانی: هفتم...
10- گلپايگاني، خوئي، صافي، سبحانی: [پایان مسأله]
سيستاني: به تفصيلي كه خواهد آمد. [پايان مسأله]
تبريزي: و شكّ بين چهار و پنج بعد از ركوع و قبل از تمام شدن سجدتين. [پايان مسأله]
وحید: که احتیاط واجب آن است که بنابرچهار بگذارد و نماز را تمام کند و اعاده نماید [پایان مسأله]
11- اراكي، بهجت: [پایان مسأله]
12- نوري: احتياط واجب...
*****
 زنجاني:  مسأله- شکّ هایی که نماز را باطل می کند از این قرار است: اول: شکّ در شماره رکعتهای نماز دو رکعتی واجب، مثل نماز صبح و نماز مسافر و نيز بنابراحتياط واجب شكّ در نماز احتياط چنانچه در مسأله [1229] خواهد آمد ولي شكّ در شماره ركعتهاي نماز مستحبّ نماز را باطل نمي كند.
دوم: شکّ در شماره رکعت های نماز سه رکعتی.
سوم: آنکه در نماز چهاررکعتی شکّ کند که یک رکعت خوانده یا بیشتر.
چهارم: آنکه در نماز چهار ركعتي پيش از تمام شدن سجده دوم شکّ کند که دو رکعت خوانده یا بیشتر.( تفصيل اين امر در ذيل صورت چهارم از مسأله [1199] خواهد آمد...
پنجم: شکّ بین دو و پنج ، یا دو و بیشتر از پنج.
ششم: شكّ بين سه و پنج پس از ركوع.
هفتم: شکّ بین سه و شش، یا سه و بیشتر از شش.
هشتم: شكّ بين چهار و پنج پس از ركوع و قبل از تمام شدن دو سجده با تفصيلي كه در ذيل صورت چهارم از مسأله [1199] خواهد آمد.
نهم: شکّ بین چهار و شش یا چهار و بیش از شش
دهم:  شكّي كه سه طرف يا بيشتر داشته باشد ، مگر شكّ بين دو و سه و چهار پس از تمام شدن دو سجده (البته در شكّ بين سه و چهار و پنج قبل از ركوع بايد بنشيند و در نتيجه به شكّ بين دو و سه و چهار پس از تمام شدن دو سجده باز مي گردد) .
مکارم: مسأله- شکّ های هشت گانه ای که نماز را باطل می کند به شرح زیر است:
1- شکّ در رکعت های نماز دو رکعتی مانند نماز صبح و نماز مسافر. ولی شکّ در نمازهاي مستحبّ دو ركعتي نماز را باطل نمي كند.
2- شکّ در رکعت های نماز سه رکعتی (مغرب) .
3- شکّ در نماز چهار رکعتی . هر گاه یک طرف شکّ ، یک باشد ، مثل اینکه شکّ کند یک رکعت خوانده یا سه رکعت.
4- شکّ در نمازهای چهاررکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم در حالی که یک طرف شکّ دو باشد.( مانند شکّ دو و سه قبل از اتمام دو سجده).
5- شکّ بین دو و پنج یا بیشتر از شش.
6- شکّ بین سه و شش یا بیشتر ( البته این شکّ ها کمتر اتفاق می افتد ولی در عین حال باید حکم آن روشن شود ).
7- شکّ بين چهار و شش يا بيشتر ، ولي در اينجا احتياط واجب آن است كه مانند شكّ چهار و پنج عمل كند، يعني بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد و سپس نماز را دوباره بخواند.
8- شکّ در عدد رکعت های نماز که اصلا نداند چند رکعت خوانده است.
مظاهری: مسأله- شکّ هایی که نماز را باطل می کند شش مورد است:
اول: شکّ در شماره رکعت های نماز دو رکعتی واجب مثل نماز صبح و نماز مسافر.
دوم: شکّ در شماره رکعت های نماز سه رکعتی .
سوم: آنکه در نماز چهاررکعتی شکّ کند که   یک رکعت خوانده یا بیشتر.
چهارم: آنکه در نماز چهاررکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم شکّ کند که دو رکعت خوانده یا بیشتر.
پنجم: شکّ در رکعات نماز در حال رکوع و سجود یا در حال رفتن به سجده یا برخاستن از سجده.
ششم: شکّ در رکعت های نماز که نداند چند رکعت خوانده است.
مسأله 1166- اگر يكي از شكهاي باطل كننده براي انسان پيش آيد1 نمي تواند نماز را به هم بزند2 ولي اگر به قدري فكر كند كه شكّ پابرجا شود به هم زدن نماز مانعي ندارد.
1- گلپايگاني: و به قدري فكر كند كه از پيدا شدن يقين يا گمان نااميد شود مي تواند نماز را به هم بزند و از سر بگيرد.
2- زنجانی:  بلكه بايد به قدري فكر كند كه شكّش پابرجا شود ، بلكه بنابراحتياط واجب بايد به قدري فكر كند كه صورت نماز بهم بخورد يا از پيدا شدن يقين يا گمان نااميد شود.
خوئي، تبريزي، سيستاني: بهتر آن است كه (سيستاني: به همين اندازه كه شكّ او پابرجا شد) نماز را به هم نزند بلكه به قدري فكر كند كه صورت نماز به هم بخورد، يا از پيدا شدن يقين يا گمان نااميد شود.
وحید: باید به قدری فکر کند که آن شکّ مستقر شود و بعد از آن می تواند نماز را به هم بزند و بهتر آن است که به قدری فکر کند که صورت نماز به هم بخورد.
بهجت: بنابراحوط نمي تواند نمازرا به هم بزند ، بلكه بايد ابتدا قدري فكركند تا علم يا گمان به يك طرف پيدا كند ولي اگر بعد از فكر كردن هم، شكّ او از بين نرود، به هم زدن نماز بنابرأظهر مانعي ندارد و لازم نيست آنقدر صبر كند تا خود، ازحالت نمازگزار بيرون رود.
صافي: بايد نماز را به هم نزند و به قدري فكر كند كه يا از صورت نمازگزار خارج شود، يا از پيدا شدن يقين يا گمان نااميد شود.
مظاهری: بلکه باید به قدری فکر کند تا شکّ مستقر شود به این معنی که از پیدا شدن یقین یا گمان ناامید شود.
*****
فاضل: مسأله- هرگاه براي نمازگزار شكّ پيدا شود بايد مقداري فكر كند تا شايد شكّ او برطرف شود لذا اگر شكّ او برطرف شد و نسبت به يك طرف يقين يا گمان پيدا كرد بنا بر آن گذاشته و نماز را ادامه دهد و نمازش صحيح است و اگر با مقداري فكر كردن چيزي يادش نيامد و به شكّ خود باقي ماند و اصطلاحاً شكّ مستقرّ شد بايد به وظيفه شاك عمل كند و اگر يكي از شكهاي مبطل مستقر شد نماز را قطع كند و در اينجا قطع نماز حرام نيست.

  

پاسخ به احکام شرعی