رویت هلال

بزرگ نمایی کوچک نمایی

سؤال:  در برخی بلاد شرقی به استناد سخن عده ای شاهد که رؤیت هلال کرده اند اول ماه نزد بعضی علما ثابت می شود با این ویژگی:
۱- شهود هر چند سی تن باشند مثلآ در بلاد مختلف پراکنده مثل این که دو تن از اصفهان ،سه تن ازقم ،دو تن از یزد چهار تن ازکویت ،پنج تن از بحرین ،دو نفراز أحساء،شش نفر از سوریه و همینطور.
۲- افق در برخی سرزمینهای باختری هم صاف بوده و امکان رؤیت در آنجاها توسط مؤمنان ، امکان داشته باشد و مانعی از رؤیت نبوده است.
۳- رصد خانه انگلستان اعلام کرده که دیدن هلال در امشب (مثلأ )در انگلستان بدون تلسکوپ و چشم مسلح ممکن نیست اما فردا شب رویت بدون وسیله میسر می باشد.
حکم دراین مورد چیست ؟نظر مبارک را بفرمایید.

جواب:مهم آن است که انسان شخصأ به رؤیت هلال پیدا کند و یا بینه شرعی بدون معارض بررؤیت هلال اقامه شود اما در حالات مذکوردر سؤال و امثال آنها ،غالبأ اطمینان حاصل نمی شود بلکه اطمینان به عدم رؤیت بیشتر است وحتی احتمال هست که شهادت و گواهی افراد بر پایه خیال و خطای چشم بوده باشد و خدا داناست.

سؤال:  آیا اگر هلال در خاور زمین ثابت شود در باختر، هم به ثبوت می رسد و یا اگر هلال در آمریکا دیده شود در اروپا هم ثابت می شود؟

جواب:اگر هلال در خاور زمین ثابت شود برای باختر نشینان هم ثابت می شود به شرط آن که فاصله دو مکان از حیث عرض جغرافیایی زیاد نباشد اما اگر هلال در باختر ثابت شود لازم نیست در خاور هم ثابت گردد هر چند از طریق ماندن هلال در مکان نخست به زمان نسبتاً طولانی که با مکان دوم از جهت وقت طلوع و غروب آفتاب متفاوت است.

سؤال:  اگر هلال ماه در عربستان دیده شود آیا ما هم در ایران باید آن روز را عید قرار دهیم؟

جواب:اگر به طوری نباشد که رؤیت در آنجا ملازم با رؤیت در مکان شما است البته در صورت نبود مانع ثابت می شود.

سؤال:  آیا برای تعیین عید فطر باید از حاکم شرع تبعیت کرد؟

جواب:از اطمینان خود به بودن ماه در افق مکانی که هستید به نحوی که با چشم غیر مسلح قابل رویت باشد تبعیت کند.

سؤال:  چنانچه فردی مقلد مرحوم آیت الله خوئی بوده سپس مقلد حضرتعالی گردیده و در بقا به میت باقی مانده بر اساس فتوای آن مرحوم چنانچه در نیمکره رویت حلال ماه در شهری مشخص شود مثلا در عربستان هلال رویت شود برای مومنین مقلد ایشان در شهر شیراز کفایت می کند اما در شهر شیراز از عموم مردم بر اساس فتوای بقیه مجتهدین روزه بوده تقاضا می شود مشخص فرمائید اگر فردی در روز پنج شنبه با تشخیص پیش گفت عید گرفته چه حکمی دارد ؟

جواب:بنابر فتوای مرحوم آیت الله خوئی اگر هلال ماه در عربستان رویت شود برای شیراز کافی است و چنانچه رویت ماه در عربستان برای شما ثابت است قضای آن روز لازم نیست .

سؤال:  مقلد معظم له هستیم آیا باید برای رؤیت هلال و عمل به تکالیف وابسته به این موضوع مثل روزه و عید فطر باید طبق نظر ایشان عمل کنیم؟ و نیز چطور می توانیم مثلاً راجع به هلال ماه شوال نظر ایشان را بفهمیم؟

جواب:ملاک در وجوب افطار تحصیل وثوق به بودن ماه در افق شهری که مقیم هستید به نحوی که قابل رؤیت باشد با چشم غیر مسلح.

سؤال:  با توجه به اختلافات فاحش در رؤیت هلال ماه: (۱) میزان رؤیت چیست؟ (۲) آیا استفاده از تقویمهای موجود کافی می باشد یا اینکه باید از طرف مراجع اعلام رؤیت گردد؟ (۳) آیا دیدن ماه در یک کشور ملاک برای دیگر کشورها نیست؟ افق یک کشور تا کجاست؟ (۴) آیا به محض رؤیت در یک شهر بقیه شهرهای آن کشور باید تبعیت نمایند؟

جواب:هلال ثابت می شود وقتی که انسان خودش رؤیت کند، یا اینکه دو نفر عادل به آن شهادت دهند، یا رؤیت هلال به حدی شایع شود که برای انسان علم آور باشد اگر ماه در منطقه ای رؤیت شود برای تمامی مناطقی که با آن منطقه هم افق است ثابت می شود. یعنی تمامی مناطقی که اگر مانعی نباشد ماه در آنجا هم قابل رؤیت است.

سؤال:  با وجود مراکز مهم رصدخانه ای و ژئوفیزکی و علم روز دنیا که حلول ماه را ثابت می کند آیا باز هم اثبات آن باید از طریق رؤیت چشم غیر مسلح باشد؟ دلایل شرعی این الزام چیست؟ در غیر اینصورت دیدگاه حضرتعالی چه می باشد؟
در هنگام همزمانی ماه مبارک رمضان با فصل پاییز و زمستان و شرایط خاص جوی چگونه میتوان به رؤیت هلال از طریق چشم غیر مسلح اکتفا کرد؟ آیا به لحاظ شرعی مانعی بر سر راه اثبات این امر از طریق علوم جدید وجود دارد؟

جواب:اگر از طرق علمی اطمینان حاصل شود که ماه در آن شب بر افق بلد بوده به نحوی که قابل رؤیت با چشم غیر مسلح باشد کافی است، و اما اگر فقط اصل بودن را ثبات بدانند ولی به قدری ضعیف باشد که به هیچ وجه با چشم غیر مسلح دیده نشود اول ماه شمرده نمی شود.

سؤال:  آیا مقلدین در مورد تعیین روز عید فطر باید به مراجع خود رجوع کنند یا همان روزی که در کشور عید فطر اعلام می شود باید مدنظر همه باشد ؟

جواب:این امر تقلیدی نیست و شخص باید اطمینان پیدا بکند .

سؤال:  آیا می توان در تشخیص اول ماه مبارک رمضان و عید فطر از ابزار و دستگاه پیشرفته جدید و علم نجوم بدون رویت با چشم استفاده نمود ؟ چرا ؟ و چر در چند سال اخیر در تشخیص اول ماه مبارک رمضان و عید فطر این همه اختلاف پیش امده است ؟

جواب:اگر به نحوی باشد که موجب اطمینان بوجود ماه در افق شهر بحدی که قابل رویت باشد با چشم غیر مسلح مانعی ندارد . و ممکن است یکی از عوامل اختلاف نظر باشد .

سؤال:  برای من که مقلد شما هستم وقتی حلول ماه در عراق برای شما رؤیت می شود و به اثبات می رسد برای من هم که ساکن تهران هستم حلول ماه قابل قبول است ؟

جواب:بلی چنین است زیرا که فرق دو افق ده دقیقه یا کمتر است .

سؤال:  در خصوص افق شرعی برای کسی که مقلد حضرتعالی می باشد ولی در سرزمینی زندگی می کند که به لحاظ افق شرعی با افق شرعی شما اختلاف زیادی دارد مسئله رؤیت هلال ماه و روز اول ماه رمضان برای چنین شخصی چه حکمی پیدا می کند؟ آیا باید به حکم شرعی مرجعی که هم افق با بنده است اقتدا کنم؟ یا به حکم مرجع تقلید خودم که حضرتعالی می باشید ولی به لحاظ افق شرعی با بنده هم افق نیستید؟ و آیا حکمی را که شما مثلاً در خصوص اول ماه صادر می فرمائید برای بنده که هم افق با شما نمی باشم نیز لازم الاجراء می باشد؟ و یا شما برای کسانی که با شما هم افق نیستند حکم دیگری صادر می فرمائید که میبایستی افرادی امثال من از آن پیروی بکنند؟ ضمناً آیا افق شهر نجف با افق شهر تهران یکی می باشد؟

جواب:ثبوت هلال نیاز به رؤیت یا شهادت عدول یا اطمینان شخصی دارد و حکم مرجع اثری ندارد و ایشان هم حکمی صادر نفرموده اند و فقط فرمودند نزد من به شهادت شهود عدول ثابت شده است و البته این شهادت اگر برای شما اطمینان بخش باشد کافی است در صورتی که افق یکی باشد و چون بحسب ظاهر شهر رؤیت حسا و قطیف بوده است برای تهران کافی است.

سؤال:  اگر مرجع تقلید فردی مثلاً در نجف اشرف باشد و خودش در یک کشور دیگر باشد مرجع تقلید حلول ماه را رؤیت نماید و حلول ماه در محل سکونتش مشخص نشود و مراجع آن منطقه حلول ماه را اعلام ننمایند تکلیف فرد چیست؟

جواب:کافی نیست مگر برای شهرهائی که غروب آفتابشان همزمان یا بعد از آن شهر باشد که هلال در آن دیده شده آنهم مشروط به اینست که در خطوط عرضیه اختلاف زیادی بین آنها نباشد.

سؤال:  دلیل اینکه ماه شب اول رمضان را باید با چشم غیر مسلح دید چیست؟

جواب:روایات اهل بیت (علیهم السلام) : (صم للرؤیة) یعنی: (با رؤیت هلال روزه بگیرید).


  

پاسخ به احکام شرعی