سؤال 1 - شخصى در اول ماه ذيحجه وارد مكه شده بعد از خاتمه عمره تمتع و قبل از انجام حج تمتع مىتواند عمره مفرده انجام دهد يا نه؟ و هكذا بعد از اعمال حج تمتع مىتواند بدون فاصله عمره مفرده را انجام دهد يا نه؟.
جواب: بعد از احرام عمره تمتع، جايز نيست بدون حاجت از مكه بيرون برود و جايز نيست قبل از حج عمره مفرده بجا آورد ولى بعد از اتمام حج تمتع، عمره مفرده جايز است و فاصله لازم نيست.
سؤال 2 - اگر حمله دار و يا از كارگران كاروان حج، براى اجاره منزل به مكه بروند و در مسجد تنعيم به نيت عمره مفرده، محرم شوند و بعد از اعمال عمره به جده و يا به مدينه مراجعت كنند دوباره براى اعمال حج و عمره تمتع از ميقات گاه محرم شوند جايز است يا خير؟.
جواب: مانعى ندارد به شرط آن كه اجير براى حج تمتع بلدى نباشد بنابر احتياط.
سؤال 3 - اگر جهلا عمره مفرده را بعد از عمره تمتع و قبل از حج بجا آورد تكليف او نسبت به حج چيست؟.
جواب: بايد حج تمتع را بجا آورد و حج او صحيح است.
سؤال 4 - چه مىفرمائيد نسبت به شخصى كه قبل از غروب آفتاب شب سيزدهم از منى كوچ كرده و بعد از ساعتى مثلا مراجعت به منى مىنمايد آيا واجب است شب را بماند و فردايش رمى جمرات نمايد يا نه؟.
جواب: واجب نيست.
سؤال 5 - زنان و پير مردان و بيماران و كسانى كه خوف از مشقت و ازدحام دارند آيا جايز است شب دوازدهم بعد از بيتوته در منى رمى جمرات را شبانه انجام داده به مكه معظمه بروند و ديگر به منى برنگردند يا خير؟.
جواب: جايز است.
سؤال 6 - هر گاه مصدود از دخول مكه يا از طواف و غير آن از اعمال عمره مفرده جهلا بالحكم در محل صد ذبح و تقصير ننمود و بعد از مراجعت به وطن، عالم به حكم شد تكليفش نسبت به خروج از احرام چيست؟.
جواب: در هر جا متذكر شد چنانچه فرستادن هدى به مكه يا منى ممكن باشد بفرستد و اگر فرستادن هدى به مكه يا منى ممكن نباشد در محل تذكر، ذبح كند و تقصير نمايد و از احرام خارج شود.
سؤال 7 - شخصى وصيت كرده كه فلان قسمت از ملك مرا بفروشيد و دو حج جهت خودم و پدرم خريدارى كنيد و اكنون ملك مورد وصيت زائد بر قيمت دو حج است آيا مبلغ زيادى را واجب است در امور خيريه ديگر مانند نماز و روزه مصرف كنند يا به ورثه برمىگردد با اين كه تمام ملك مورد وصيت، از ثلث مالش بيشتر نيست؟.
جواب: در اين صورت ممكن است بر كيفيت حج بيفزايند مثل اين كه شرط كنند بعض مستحبات انجام داده شود يا شخصى را كه عالمتر به مسائل و احكام باشد استيجار نمايند و اگر باز هم زياد آمد ملك ورثه است.
سؤال 8 - اگر شخصى در دو سال مجاورت خود در مكه، مستطيع شود يا در وطن خود مستطيع شود بخواهد حجة الاسلام را بعد از دخول در سال چهارم مجاورت، انجام دهد آيا حج تمتع بجا آورد يا افراد؟.
جواب: در فرض سؤال كه استطاعت در بين دو سال مجاورت حاصل شده واجب است حج تمتع بجا آورد لكن اگر بعد از گذشتن دو سال حج را بجا آورد اولى مراعات احتياط است.
سؤال 9 - شخصى كه وجوهات، از قبيل خمس و زكات و مظالم در مالش باشد مىتواند فقط مخارج مكه را تخميس كند و به مكه برود و بقيه اموالش را تخميس ننمايد يا نه؟ و در اين صورت حج او صحيح است يا نه؟.
جواب: تصرف در مالى كه خمس به آن تعلق گرفته قبل از اداء خمس، جايز نيست و با اداء خمس مقدارى كه مىخواهد خرج سفر مكه كند منع از تصرف، رفع نمىشود. بلى اگر تمام آن پول را بعنوان خمس به مجتهد بدهد و چهار خمس آن را مثلا قرض نمايد تصرف در آن جايز است و با ندادن خمس متعلق به مال اگر چه معصيت نموده لكن اگر لباس احرام و نعلين در حال سعى و پول قربانى از غير مال متعلق خمس باشد يا اين كه آنها را به ذمه خريده باشد حج او صحيح است.
سؤال 10 - اگر در سال چهارم مجاورت خود در مكه مستطيع شود و قبل از اتيان حج واجب معرضا عن المجاوره، به وطن خود برگردد آيا حج مستقر در ذمه را تمتعا بجا آورد يا افرادا؟.
جواب: حج افراد بجا آورد.
سؤال 11 - آيا زنى كه حيض شده و تا قبل از هشتم پاك نمىشود بجاى آن كه حج افراد بجا آورد مىتواند براى عمره تمتع نائب بگيرد و براى حج تمتع محرم شود يا نه؟
جواب: در فرض سؤال اگر نمىتواند اعمال عمره را بجا آورد و وقوف عرفات را درك كند، لازم است حج افراد بجا آورد و اگر محرم با حرام تمتع شده عدول به افراد نمايد و بعد از حج، عمره مفرده بجا آورد.
سؤال 12 - بيابان عرفات و مشعر و منى جميعا حرم محسوب است يا اين كه عرفات، خارج از حرم است؟.
جواب: حدود حرم مشخص است عرفات جزء حرم نيست و منى و مشعر جزء حرم است.
سؤال 13 - آيا انسان در عمره مفرده يا عمره تمتع يا حج تمتع مىتواند اعمال را با فاصله انجام دهد مثلا يك روز طواف كند و روز ديگر نماز آن را بخواند و روز ديگر سعى و روز ديگر تقصير و روز ديگر طواف نساء را بجا آورد يا نه؟.
جواب: اگر چنين كند عمل صحيح است لكن در بعض صور مثل تأخير نماز از طواف معصيت كرده است.
سؤال 14 - اگر كسى در سال استطاعت به قصد استيطان در مكه بدون اعراض از وطن اصلى به مكه مشرف شود آيا حج تمتع انجام دهد يا افراد؟.
جواب: تمتع بجا آورد.
سؤال 15 - استطاعت نسبت به حج منذور مقدمه وجوب است يا مقدمه واجب يا فرق است بين نذر حجة الاسلام و نذر غير آن؟.
جواب: اگر نذر حجة الاسلام باشد استطاعت شرط وجوب حج است و موجب تحقق نذر، و اگر نذر غير حجة الاسلام باشد استطاعت شرعيه نه شرط وجوب حج است و نه شرط صحت نذر، بلكه قدرت عقليه بر حج، شرط صحت و انعقاد نذر است.
سؤال 16 - سجده كردن بر سنگهائى كه مسجد الحرام و مشاهد مشرفه به آن فرش شده از سنگ مرمر و غير آن جايز است يا خير؟.
جواب: بلى جايز است و معادنى كه سجده بر آنها جايز نيست معادنى است كه عرفا بر آنها زمين گفته نمىشود مثلا طلا و نقره و عقيق و مس و ساير فلزات.
سؤال 17 - روزه گرفتن در روزهاى تشريق جايز است يا نه؟.
جواب: بر كسى كه در منى باشد حرام است.
سؤال 18 - شخصى مؤسس سينما است و امسال به حج مشرف شده و در مراجعت از حج، باز هم به كار خود ادامه مىدهد اكنون راجع به اين شخص چه مىفرمائيد؟.
جواب: تأسيس و بناء مؤسساتى كه سبب گمراهى و فساد اخلاق جامعه اسلام است و كمك به آن به هر نحو باشد حرام است اميد است انشاء الله شخص، مذكور، با مشاهده نمونه‌هاى عالم قيامت، از اين اجتماع دينى، در مكه معظمه متنبه گردد و مخصوصا آتش سوزى وادى منى سبب عبرت و بيدارى او بشود و توجه او همچنان به خداوند قهار، جلب شود كه از روى حقيقت از گناهان گذشته توبه كند و توبه خود را نشكند و همچنان كه سزاوار و شايسته مسلمانان حقيقى است موافق رضاى حق تعالى عمل كند.
سؤال 19 - عبور از زير پلهائى كه در مسير ساخته‌اند چگونه است؟.
جواب: صدق استظلال مشكل است و از مورد مذكور انصراف دارد.
سؤال 20 - اخيرا مسجد الحرام را با سنگهائى مفروش كرده‌اند كه حرارت آفتاب را به خود نمىگيرد و بعضى مىگويند اين سنگها مصنوعى و از مواد مخصوصه‌اى است آيا در صورت شك در سنگ بودن، سجده بر آنها صحيح است يا خير؟.
جواب: اين فرع مربوط به تشخيص موضوع است، اگر دو نفر ثقه عارف، شهادت به سنگ بودن بدهند، كافى است.
سؤال 21 - آيا قاعده تجاوز را در اعمال و افعال عمره و حج جارى مىدانيد يا خير؟
جواب: بلى جارى است.
سؤال 22 - آيا حاج مىتواند از گوشت گوسفندى كه بعنوان كفاره مىدهد خودش بخورد؟
جواب: خودش نمىتواند بخورد.
سؤال 23 - حاج وظائف منى را انجام داده و صبح دوازدهم براى بعض حوائج به مكه آمده آيا لازم است قبل از ظهر براى نفر بعد از ظهر به منى برگردد يا خير؟.
جواب: اگر قبل از ظهر نفر كرد ضررى به حج او نمى رسد هر چند عمدا باشد و لكن معصيت كرده و لازم است در صورت امكان، قبل از ظهر به منى برگردد و در صورت جهل و نسيان چيزى بر او نيست.
سؤال 24 - انجام عمره مستحبى به قصد خود و غير صحيح است يا خير؟.
جواب: صحت آن بعيد نيست.
سؤال 25 - حاج در مسجد الحرام محرم مىشود با حرام حج تمتع و چون فاصله منزلش تا مسجد يك يا دو فرسخ است سوار به ماشين مسقف مىشود و به خانه مىآيد و از آنجا عازم عرفات مىشود آيا اين استظلال كفاره دارد يا خير؟.
جواب: جواز استظلال در فرض سؤال بعيد نيست هر چند احتياط در ترك است.
سؤال 26 - در حال حاضر مسجد تنعيم متصل به مكه بلكه داخل مكه است آيا براى كسى كه بعد از حج جهت عمره مفرده محرم مىشود چون آنجا منزل محسوب مىشود استظلال جائز است يا نه؟.
جواب: در مورد سؤال احتياطا استظلال نكند.
سؤال 27 - آيا كفاره احرام عمره و يا حج را مىتوان در وطن ذبح نموده و به فقير داد يا خير؟.
جواب: اگر ايصال كفاره به فقير در حج مشكل باشد مانع ندارد كه در وطن ذبح كند و به فقير بدهد.
سؤال 28 - مصرف كفاره‌اى كه در احرام عمره و يا حج تعلق گرفته چيست؟.
جواب: مصرف كفاره فقير غير سيد است و اگر دهنده كفاره سيد باشد جائز است كه كفاره را به سيد فقير بدهد و بنابر احتياط واجب بايد فقير مؤمن باشد.
سؤال 29 - در موردى كه عمره تمتع فاسد مىشود مثل مورد جماع قبل از سعى، چنانچه فرصت براى اتمام و اعاده باقى باشد و با اين حال عمره فاسده را تمام نكند و اكتفاء به اعاده عمره نمايد مجزى است يا خير؟.
جواب: اگر چه ممكن است گفته شود كه عمل مزبور صحيح و مجزى از حجة الاسلام است لكن احتياط آنست كه حج تمتع را در سال بعد اعاده نمايد و يك عمره مفرده هم به قصد ما فى الذمه بجا آورد.
سؤال 30 - در مورد جماع پيش از سعى در عمره تمتع يا هر موردى كه عمره، فاسد شده باشد در صورتى كه فرصت اتمام آن نباشد در مناسك مذكور است كه آن عمره فاسده را قطع كند و اعاده نمايد بفرمائيد قطع آن به چه نحو است آيا به تقصير و محرم شدن مجدد است يا با همان احرام قبلى اعمال عمره را دوباره انجام دهد؟.
جواب: ظاهرا مراد از قطع رها كردن عمره فاسده و از سر گرفتن عمره است برفتن به ميقات و محرم شدن از ميقات و بهتر آنست كه رجاءا محرم شود و عمره را انجام دهد و اگر سال بعد هم حج نمايد اولى و احوط است.
سؤال 31 - از بعض علماء شنيده شده (روايت داريم موقعى كه حاج از مكه برگشت تا چهار ماه گناهى بر او نوشته نمىشود) از مقام شامخ مستدعى هستم اولا بفرمائيد كه آيا اين طور روايتى داريم يا نه و بر فرض بودن روايت، سندش صحيح است يا نه؟ و در صورت صحت سند آن روايت را چطور معنى نمائيم؟.
جواب: بلى اين مضمون، در احاديث شريفه وارد شده ولى در بعض احاديث، مقيد شده به عدم اتيان كبيره و در بعض ديگر مقيد شده به عدم اتيان موجبه، شيخ الطائفه قدس سره در تهذيب جلد پنجم صفحه نوزده و بيست طبع جديد در باب ثواب الحج به سند صحيح از معاوية بن عمار از حضرت صادق عليه السلام حديثى روايت كرده كه در ذيل آن مىفرمايد " أنى لك أن تبلغ ما يبلغ الحاج قال أبو عبد الله عليه السلام ولا تكتب عليه الذنوب أربعة أشهر وتكتب له الحسنات إلا أن يأتي بكبيرة " بنابر اين گناهانى كه در اين چهار ماه نوشته نمىشود صغيره است و اين مطابق است با مفاد آيه كريمه (إن تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم) و ثقة السلام كلينى رضوان الله عليه در جامع كافى جلد چهارم صفحه دويست و پنجاه و چهار، طبع جديد باب فضل الحج و العمره و ثوابها، به سند خود از سعد اسكاف از حضرت ابي جعفر عليه السلام روايتى در فضل حاج نقل كرده است كه در ذيل آن امام عليه السلام مىفرمايد " فإذا قضى نسكه غفر الله له ذنوبه وكان ذوالحجة والمحرم وصفر و شهر ربيع الأول أربعة أشهر تكتب له الحسنات ولا تكتب عليه السيئات إلا أن يأتي بموجبة فإذا مضى الأربعة أشهر خلط بالناس " هر چند علامه مجلسى عليه الرحمه در مرآت العقول دو احتمال در موجبه داده يكى آن كه مراد كبيره است كه موجب آتش است ديگر آن كه گناهى است كه موجب كفر شود و فرموده احتمال اول، اظهر است ولى با توجه به روايت معاوية بن عمار اطمينان حاصل مىشود كه مراد از موجبه، كبيره است بنابر اين، گناهى كه نوشته نمىشود گناهى است كه در كتاب و سنت موجب دخول در آتش نشده باشد.
شيخ الطائفه در تهذيب صفحه نوزده جلد پنجم اين حديث را از سعد اسكاف، روايت فرموده به عبارتى كه با اين عبارت، اختلاف دارد، و جمله (إلا أن يأتي بموجبة) را ندارد و ايشان، ذيل حديث را اين نحو روايت فرموده‌اند " فإذا قضى نسكه غفر الله له بقية ذى الحجة والمحرم وصفر و شهر ربيع الأول فإذا مضت أربعة أشهر خلط بالناس " ولى معتمد همان روايت كافى است زيرا معلوم است كه در نقل تهذيب، روايت، مختصر شده و مثل نقل بمضمون است و علاوه جمله (إلا أن يأتي بموجبة) از آن اسقاط شده و در دوران امر بين زياده و نقيصه، اصالت عدم زياده بر اصل عدم نقيصه مقدم است و فرضا هم اين دو اصل را حجت بدانيم در خصوص مورد با توجه به روايت معاوية بن عمار ظاهر اين است كه اين جمله، اسقاط شده و نسخه كافى صحيح است و احتمال اين كه جمله (إلا أن يأتي بكبيرة) يا (إلا أن يأتي بموجبة) در اين دو روايت از بعض روات به عنوان شرح و تفسير حديث اضافه شده باشد بسيار بعيد است و فرضا هم اين نحو باشد از رحمت و مغفرت و كرم و فضل خداوند متعال، بعيد نيست كه مقرر فرمايد تا چهار ماه، مؤمنى كه حج بجا آورده مطلق گناهانى كه تحت فشار تسويلات نفس و غلبه هوا از او صادر شده (نه بنحو بى اعتنائى و استخفاف به امر خداوند) مورد آمرزش واقع شود و كسى نمىتواند رحمت واسعه و تفضل خدا را محدود كند. بلى اين حديث، كسى را كه از روى بى اعتنائى و استخفاف به امر و نهى خدا معصيت نمايد يا اين كه بخواهد با تشبث به اين حديث، در اين چهار ماه، هر گناه و معصيتى را مرتكب گردد شامل نمىشود و از ابتداء تا حال هم هيچ كس از اين اخبار، استفاده نكرده كه حاج تا چهار ماه، مرخص و آزاد است و با اتكاء به اين حديث، مرتكب هر معصيتى بخواهد بشود كه اين برداشت و تلقى، البته صحيح نيست.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
