طواف

سؤال 1 - شخصى در عمره تمتع، حجر اسماعيل را داخل در طواف ننموده و نماز طواف عمره تمتع و سعى بين صفا و مروه را بجا آورده و تقصير كرده و لباس مخيط نيز پوشيده پس از التفات، مجددا لباس احرام پوشيده و اعمال را بوجه صحيح دوباره بجا آورده آيا حج او صحيح است يا نه؟.

جواب: در فرض سؤال عمره او صحيح است و در صورت جهل به مسأله چنانچه ظاهر سؤال است كفاره هم ندارد و همينطور اگر از جهت نسيان باشد.

سؤال 2 - شخصى در مكه در عمره تمتع پس از هفت شوط طواف، قبل از بجا آوردن نماز طواف، سعى نموده و تقصير هم كرده و شخص ديگر طواف را يك شوط ناقص نموده معذلك نماز خوانده و پس از سعى تقصير كرده و لباسهاى عادى خود را پوشيده اكنون وظيفه آنها چيست مخصوصا شخص دوم هنوز محرم است و مىتواند عمل را اعاده كند يا نه؟ و همچنين جهت تقصير و پوشيدن لباس مخيط بايد كفاره بدهد يا نه؟.

جواب: در فرض اول نماز طواف را هر وقت يادش آمد بجا آورد و اگر از مكه معظمه خارج شد و يادش آمد هر جا باشد بجا آورد هر چند در وطن باشد كفايت مىكند و در فرض دوم اگر در مكه يادش آمد و يك شوط را به جا آورد اشكال ندارد و اگر بعد از برگشتن در وطن يادش آمده كسى را نائب كند از طرف او يك شوط را بجا آورد و در هر دو صورت شخص مذكور محرم نيست و محل شده و چون جهلا تقصير نموده و مخيط پوشيده كفاره ندارد.

سؤال 3 - هر گاه شخصى از روى جهل به حكم قبل از وقوف به عرفات طواف و نماز آن و سعى و تقصير را بجا آورد و بعد از اتمام مناسك حج، عالم شد آيا خللى به حج او وارد مىشود يا نه؟ و آيا كفاره بر او واجب است يا نه؟.

جواب: اگر تقديم بدون عذر بوده واجب است طواف و سعى و تقصير را اعاده نمايد و اگر با عذر بوده احتياطا اعاده كند و كفاره در صورت جهل واجب نيست.

سؤال 4 - كسى كه در عمره تمتع موقع طواف كارى كند كه لازم باشد احتياطا طواف را تمام نموده و نماز آن را بخواند و بعد هم طواف و نماز را اعاده نمايد هر گاه پس از اتمام طوافى كه مشغول آن بوده عمدا يا نسيانا يا جهلا بدون خواندن نماز آن، طواف دوم را بجا آورد و بعد از آن دو نماز طواف بخواند چه صورت دارد و آيا قران بين طوافين است يا خير؟.

جواب: قران نيست و اشكال ندارد مگر در صورت علم و عمد كه تأخير نماز از طواف ممكن است معصيت باشد لكن در همين صورت هم به طواف ضرر نمىزند.

سؤال 5 - آيا مىشود طواف يا سعى را پس از يك يا دو شوط عمدا رها كرد و از سر گرفت و اگر كسى چنين كند طواف و سعيش صحيح است يا نه؟ و همينطور رها نمودن طواف يا سعى در كمتر از يك شوط چه صورت است؟.

جواب: در فرض مذكور صحت طواف و سعى بعيد نيست.

سؤال 6 - فتواى حضرت آية الله اين است كه در طواف اگر وارد حجر اسماعيل شود بايد آن شوط را از سر بگيرد بنابر اين اگر مطوفى يك نفر حاج را كه طواف مىدهد اشتباها وارد حجر نمود و بعد از متذكر شدن، او را از حجر بيرون آورد و از همانجا طواف را تمام كرد اكنون پس از دو سال اين مطوف متوجه فتواى حضرتعالى گرديد تكليف چيست؟ بايد به خود حاج بگويد؟ و يا لازم نيست و بدون گفته حاج مىتواند از طرف او انجام بدهد و يا براى او نايب بگيرد؟.

جواب: در فرض سؤال، كفايت حج مزبور از حجة الاسلام محل اشكال است و احتياط لازم آن است كه اگر در غير اشهر حج مشرف شود عمره مفرده بجا آورد و در اشهر حج نيز حجة الاسلام خود را اعاده نمايد و اگر در اشهر حج مشرف شود

اول عمره و حج تمتع را بجا آورد و بعد عمره مفرده بجا آورد و در حال حيوة منوب عنه جايز نيست مطوف نايب بگيرد و لازم است خود حاج حكم مسأله را بداند و بوظيفه خود عمل كند.

سؤال 7 - كسى كه معذور باشد و يا احتمال عذر بدهد مثل زن كه احتمال بدهد در اثر عادت زنانگى نتواند پس از مراجعت از منى طواف نساء بجا بياورد آيا جائز است طواف نساء را بر عرفات مقدم بدارد يا نه؟.

جواب: در صورت مذكوره مىتواند طواف نساء را بعد از سعى، مقدم بر وقوف عرفات بدارد بلكه با خوف از عدم تمكن، لازم است و احوط اعاده آنست در صورت تمكن بعد از مراجعت و در صورت عدم تمكن احوط آن است كه براى اعاده نائب بگيرد.

سؤال 8 - اگر زن در شوط چهارم يا پنجم طواف عمره تمتع حائض شود و مىداند تا قبل از عرفات پاك نخواهد شد آيا مىتواند نايب بگيرد يا حج او مبدل به افراد مىشود؟.

جواب: از شوط چهارم به بعد اگر زن حائض شود عمره تمتع او صحيح است و سعى و تقصير را با همان حال حيض انجام دهد و در موقع حج، محرم به احرام حج تمتع شود و بعد از پاك شدن قضاى باقيمانده از طواف عمره را بجا آورد و اگر تا وقت حركت همراهان از مكه پاك نشد و ناچار است با آنها برود جايز است براى طواف حج و همچنين قضاى باقيمانده طواف عمره، نايب بگيرد.

سؤال 9 - مستحاضه كثيره هر گاه براى نماز يوميه وظيفه‌اش را انجام داد، تجديد غسل براى طواف لازم است يا نه؟ و بر فرض لزوم غسل عليحده براى طواف، آيا همان غسل براى نماز طواف هم كافى است يا نه؟.

جواب: اگر بعد از غسل براى نماز يوميه خون نبيند تجديد غسل، لازم نيست و اگر خون ببيند براى هر كدام از طواف و نماز طواف، يك غسل احتياطا بجا آورد و اگر فاصله بين غسل و طواف زياد مىشود مثل اين كه در نزديك مسجد الحرام نتواند غسل كند احتياطا در موقع ورود به مسجد تيمم بدل از غسل هم بنمايد.

سؤال 10 - چون بعضى از حجاج در طواف عمره دچار اشتباه مىشوند مثل

اين كه طواف را در داخل حجر انجام مىدهند و يا سعى را قبل از طواف انجام داده و تقصير هم مىكنند آيا اين عمل صدمه‌اى به احرام آنها وارد مىآورد يا هنوز با حرام خود باقى هستند و بايد عمل طواف و نماز و سعى و همچنين تقصير را بطور صحيح انجام دهند و اشتباه اول ضررى ندارد حكم آن را مرقوم فرمائيد.

جواب: طواف از داخل حجر، باطل است و اگر ثانيا اعمال مزبوره را با ترتيب لازم و صحيح انجام دهند كافى است و اشتباه اول، مضر به احرام نيست.

سؤال 11 - اگر حاج وسط طواف، داخل حجر اسماعيل شد و در همان وقت و يا بعد از طواف و سعى و تقصير فهميد تكليف او چيست؟.

جواب: اگر چهار شوط را تمام كرده هر وقت فهميد، ناقص را تمام كند و نماز طواف را بجا آورد و اگر سعى كرده سعى را اعاده كند و اگر قبل از سه شوط و نيم بوده شوطهاى گذشته باطل است و بايد طواف را از سر بگيرد و بعد از نماز طواف، سعى را بجا آورد و اگر از سه شوط و نيم گذشته و به چهار نرسيده آن را تمام كند با دو ركعت نماز، و بعد يك هفت شوط طواف و نماز و سعى را بجا آورد.

سؤال 12 - حاج از طرف كسى در مكه نائب است در بين طواف عمره تمتع، انگشت پاى او مجروح و خونى شده متوجه نمىشود بعد از طواف عمره و پيش نماز طواف، متوجه مىشود و خيال مىكند خون كمتر از درهم و معفو است و با اين حال نماز طواف را مىخواند در اين صورت طواف او چه صورت دارد؟.

جواب: در فرض مذكور كه بعد از طواف، فهميده كه پاى او نجس شده طوافش صحيح است و صحت نماز طواف بعيد نيست.

سؤال 13 - شخص حاج كه نمىتواند در حال طواف از ادرار خود جلوگيرى كند آيا بايد طواف را خودش انجام دهد يا نايب بگيرد؟.

جواب: حكم طواف مسلوس حكم نماز است و مبطون، نايب بگيرد و احتياط اين است كه خودش بجا آورد و نايب هم بگيرد.

سؤال 14 - شخصى غسل جنابت را فراموش كرده و با همان حال، اعمال مكه را بجا آورده و بعدا متذكر شده اكنون تكليف او چيست و فرقى بين كسى كه در

ضمن اعمال حج، غسل مستحبى نموده، هست يا نه؟ و بنابر لزوم قضاء نسك مشروط به طهارت، معتبر است كه در طول ذيحجه باشد يا نه و وظيفه او نسبت به مباشرت با زنان چيست؟.

جواب: به نظر حقير كه بنابر احتياط، غسل مستحبى كفايت از غسل واجب نمىكند چنانچه قبل از شروع به اعمال، غسل مستحبى بجا آورده در اين مسأله رجوع كند به كسانى كه غسل مستحبى را كافى از غسل واجب مىدانند و در اين صورت حج صحيح و چيزى بر او نيست و اگر غسل مستحبى بجا نياورده نيز حج صحيح است ولى واجب است طواف عمره تمتع و طواف حج را با نماز آنها قضا كند هر چند بعد از ماه ذيحجه باشد و احتياطا سعى را بعد از هر يك از اين دو طواف بجا آورد و اگر نمىتواند نايب بگيرد و بايد از مباشرت با زن اجتناب كند و چون شرط نيست كه طواف نساء در ماه ذيحجه بجا آورده شود مىتواند خودش برود و بجا آورد و مىتواند هم نايب بگيرد هر چند در غير ذيحجه باشد.

سؤال 15 - شخصى سهوا غسل مس ميت را نكرده بعد از تمام اعمال حج و در وطن به يادش آمده كه غسل مس ميت را انجام نداده، آيا تكليف اين شخص، حج مجدد است يا نه؟.

جواب: اگر بعد از مس ميت و قبل از حج، غسل جنابت بجا آورده باشد حج او صحيح است و اگر بجا نياورده باشد نظر به اين كه اينجانب، اجزاء اغسال مستحبه را از غسل واجب، مشكل مىدانم اگر براى احرام، غسل كرده باشد يا غسل مستحبى ديگرى نموده باشد به هر يك از مراجع تقليد كه غسل مستحبى را از سائر اغسال، مجزى مىدانند رجوع و بنا را بر صحت حج بگذارد.

سؤال 16 - شخصى بين الاحرامين جنب گرديده و فراموش كرده كه غسل كند و همه اعمال حج را با حالت جنابت انجام داده اكنون با توجه به اين كه جز طواف و نماز آن، بقيه اعمال حج مشروط به طهارت نيست و اين كه ترك طواف در صورتى مبطل است كه از روى عمد و جهل باشد نه صورت نسيان و ضمنا مىفرمايند غير متمكن از طهورين، در حكم غير متمكن از طواف است آيا نمىشود ناسى شرط را در حكم ناسى اصل دانست و همان طورى كه نسيان اصل

طواف به موحب روايات صحيحه معتبره قابل تدارك و جبران است نسيان شرط را در حكم نسيان اصل، بدانيم؟ چه دليلى بر بطلان حج چنين آدمى است با آن كه به مقتضاى نفى حرج و حديث رفع، معذور است.

جواب: در فرض سؤال بعيد نيست كه نسيان شرط - طهارت - ملحق به نسيان اصل طواف باشد و عليهذا حج صحيح است طواف حج و نماز آن و طواف نساء و نماز آن را با طهارت انجام دهد و احتياطا سعى را نيز اعاده نمايد و اگر از مكه برگشته و به وطن آمده اگر متمكن باشد خودش و الا نائب بگيرد تا طوافين و سعى را بجا آورد هر چند در غير موقع حج باشد و چون در اين مسأله، به فتواى صحت از علماء اعلام بر خورد نكرده‌ام بلكه اطلاق كلماتشان، ظهور در بطلان دارد احتياط آنست كه سال ديگر خودش و اگر خودش متمكن نيست نائب بگيرد تا حج تمتع بجا آورد و تمسك به نفى حرج و حديث رفع در اين مورد به نظر حقير تمام نيست و تفصيل آن محتاج به مجال و بحث بيشتر است.

سؤال 17 - شخصى در حين تولد سر حشفه او مقدارى ختنه بوده و به اصطلاح مختون غيبى بوده و بعد ديگر او را ختنه نكردند و به همان اكتفا شده و با اين حال حج نموده در اين صورت حج او از جهت طواف و نماز و ساير مناسك اشكالى دارد يا نه؟ و اگر اشكال پيدا كرده با اتيان عمره مفرده، جبران مىشود يا نه و نسبت به زن چه حكمى دارد به او حرام مىشود يا نه؟.

جواب: اگر حشفه در غلاف نباشد و صدق اغلف نكند طواف و نماز او صحيح است و اگر صدق كند كه اغلف است طواف حج و طواف عمره و طواف نساء و نمازهاى آنها را مجددا بايد خودش و در صورت عدم تمكن نائبش بجا آورد و تا طواف نساء را بجا نياورد زن بر او حلال نمىشود.

سؤال 18 - آيا مقام ابراهيم، داخل در مطاف است يا نه؟.

جواب: طواف در خلف مقام، به نظر اينجانب محل اشكال است و در اين مسأله مىتوانيد رجوع به ديگرى نمائيد.

سؤال 19 - اگر زن بعد از اعمال حج در منى حائض شود و به مكه بيايد و پيش از آن كه پاك شود ناچار برفتن از مكه شود مثل اين كه همراهان او عازم

مراجعت باشند آيا مىتواند براى طواف حج و نماز آن و طواف نساء و نماز آن نايب بگيرد؟.

جواب: بلى لازم است بر او كه نايب بگيرد و بعد از آن كه نايب طواف حج و نماز آن را انجام داد خودش سعى را بجا آورد و بعد از سعى، براى طواف نساء و نماز آن نائب بگيرد.

سؤال 20 - اگر زن پس از اعمال حج اثر عادت در خود ببيند و شك كند كه پيش از انجام عمل حايض شده يا بعد از تمام شدن اعمال، حج او صحيح است يا خير؟.

جواب: اعتنا به اين شك نكند و حج او محكوم به صحت است.

سؤال 21 - حمل مغصوب در حال احرام خصوصا در حال طواف چه صورت دارد؟.

جواب: اگر طواف موجب حركت اضافى نشود، مانع ندارد مانند نماز.

سؤال 22 - شخصى چند مرتبه عمره مفرده بجا آورده و در هيچ كدام طواف نساء نكرده آيا يك طواف نساء براى تمام عمره‌ها كفايت مىكند يا بايد براى هر كدام طواف جداگانه انجام دهد؟.

جواب: يك طواف كافى است.

سؤال 23 - بچه‌اى كه ختنه نشده و محرم شده آيا ولى او مىتواند بعد از احرام طفل، از جانب طفل نيابت كند يا نه؟.

جواب: نيابت قبل از ختنه صحيح نيست و بعد از ختنه تا وقتى كه آن طفل خودش يا نائبش طواف را بجا نياورد از احرام خارج نمىشود.

سؤال 24 - زنى كه بواسطه خوردن قرص و يا تزريق آمپول، جلو عادت زنانه را گرفته لكن در ايام عادت روزى يك لحظه خون مىبيند آيا طواف و نماز با وضع مذكور صحيح است يا خير؟.

جواب: با انجام اعمال مستحاضه طواف و نماز او صحيح است.

سؤال 25 - طواف مستحبى بعد از احرام حج تمتع جائز است يا خير؟.

جواب: اقوى جواز و احوط ترك آن است.

سؤال 26 - تكليف زن مضطربه در طواف چگونه است؟.

جواب: به نحوى كه در نماز عمل مىكند در طواف نيز عمل نمايد.

سؤال 27 - حكم محمول متنجس در طواف چيست؟.

جواب: اگر ساتر نباشد اشكال ندارد.

سؤال 28 - اگر از قول اهل خبره اطمينان پيدا كند كه ختان براى او ضرر دارد تكليفش در طواف چيست؟.

جواب: خودش طواف كند و بنابر احتياط واجب نائب هم بگيرد.

سؤال 29 - شخصى خيال مىكرده كه طواف هشت شوط است و طواف عمره را هشت شوط انجام داده و پس از تقصير و محرم شدن براى حج فهميده كه هفت شوط است، و يا اگر بعد از اعمال حج فهميده باشد يعنى تمام طوافها را به اين نحو انجام داده و محل شده چه وظيفه‌اى دارد؟ و اگر بعد از محل شدن از احرام عمره تمتع و قبل از احرام حج بفهمد تكليف چيست؟.

جواب: ظاهر نص و فتوى بطلان چنين طوافى است بنابر اين در فرض سؤال اگر براى انجام طواف و سعى وقت باشد بايد طواف و نماز و سعى را مجددا بجا آورد چه قبل از احرام باشد و چه بعد از آن و اگر وقت نباشد حج او مبدل به افراد شده بايد بعد از حج، عمره مفرده بجا آورد و اگر طواف حج را هم هشت شوط انجام داده باشد حج او مجزى نيست و بايد در سال بعد حج نمايد و براى بيرون آمدن از احرام بايد اعمال عمره مفرده را بنحو صحيح خودش و با عدم تمكن نائبش بجا آورد.

سؤال 30 - اگر در حال طواف يا سعى، انسان مقدارى غافل شود مثلا در مقدارى از يك شوط يا در مقدارى از هر يك از اشواط فكرش متوجه موضوعات ديگر شود و از سعى يا طواف غافل شود همان طورى كه در نماز هم اتفاق مىافتد چه صورت دارد؟.

جواب: حضور قلب در طواف و نماز آن لازم است و شرط قبول و كمال است ولى غفلت در آن احيانا، موجب بطلان نيست در صورتى كه اصل طواف را با توجه و شرائط شروع كرده باشد و اگر از او سؤال شود كه چكار مىكنى بگويد طواف مىكنم و همينطور در سعى.

سؤال 31 - كسى كه مشغول طواف يا سعى است بدون عذر آن را رها مىكند و به كنار مىرود و چهار ركعت نماز مىخواند و بر مىگردد آيا اين مقدار فاصله موالات عرفيه را به هم مىزند و بايد طواف و سعى را از سر بگيرد يا بايد بقيه طواف و يا سعى را بجا آورد؟.

جواب: بلى موالات به هم مىخورد و رها كردن طواف و سعى بدون عذر جائز نيست.

سؤال 32 - شخصى جهلا در عمره تمتع، طواف را قبل از حجر الاسود شروع نموده و در همان مكان شروع، ختم كرده تكليف اين شخص چيست؟.

جواب: در فرض سؤال كسى كه جهلا يك شوط از طواف عمره را ناقص نموده اگر قبل از فوت موالات حكم را بفهمد واجب است شوط ناقص را تكميل كند و عمره او صحيح است و اگر بعد از فوت موالات بفهمد احتياطا اول شوط ناقص را تكميل نمايد و نماز طواف را بخواند و دو مرتبه طواف و نماز آن را اعاده نمايد و همچنين سعى را و اگر وقتى بفهمد كه از جهت ضيق وقت نمىتواند عمره تمتع را تمام كند وظيفه او مبدل به حج افراد مىشود، بنابر اين در مورد سؤال كه طواف عمره را جهلا ناقص كرده بعد از اعمال حج احتياطا عمره مفرده بجا آورد و سال بعد ثانيا عمره و حج تمتع را بجا آورد.

سؤال 33 - در مواردى كه تقديم طواف بر وقوفين در حج تمتع جايز است، آيا قبل از احرام براى حج تمتع مىتوان انجام داد يا بعد از احرام واقع شود؟.

جواب: تقديم طواف و سعى حج تمتع، بدون احرام، جايز نيست.

سؤال 34 - كسى كه غسل مس ميت بر ذمه دارد مىتواند طواف و نماز آن را انجام دهد يا نه؟.

جواب: احوط آنست كه غسل كند و وضو نيز بگيرد و بعد طواف و نماز آن را بجا آورد.

سؤال 35 - زيد بعد از اتمام اعمال حج بدستور مطوف با جمعى از حجاج و خود مطوف عمره مفرده بجا آورده و چون عمل مستحبى بوده لباس احرامى كه نجس بوده تطهير نكرده و با همان جامه احرامى، عمره مفرده بجا آورده و نيز خيال مىكرده كه طواف نساء در عمره مفرده لازم نيست بعد از مراجعت فهميد كه عمره مفرده طواف نساء دارد و يقين ندارد كه با مطوف طواف نساء را انجام داده يا نه؟ اكنون وظيفه او را بيان فرمائيد.

جواب: در فرض مذكور اگر مىتواند واجب است خودش به مكه برود طواف عمره را با لباس احرام پاك انجام بدهد و نماز طواف و سعى و تقصير و طواف نساء و نماز آن را بجا آورد و اگر نمىتواند نائب بگيرد و ممكن است بنويسد به يكى از شيعيان مورد اعتماد آنجا كه از ميقات، محرم شود و به نيابت او اين اعمال را بجا آورد و تا اين اعمال را انجام ندهد و طواف نساء را بجا نياورد با زن نزديكى نكند.

سؤال 36 - زن و شوهرى به مكه رفتند و مناسك حج را بجا آوردند لكن چون زن شوهرش را نمىخواست طواف نساء و نماز آن را بجا نياورد و شوهر هم اين طواف و نماز را ترك كرده و به وطن خود برگشته‌اند اكنون وظيفه آن زن از نظر محرميت و بودنش در خانه شوهر چيست؟.

جواب: بر هر دو واجب است به مكه برگردند طواف نساء و نماز آن را بجا آورند و اگر رفتن به مكه مشقت دارد نايب بگيرند كه طواف نساء و نماز آن را بجا آورد و تا وقتى كه طواف نساء و نماز آن را بجا نياورده‌اند هرگونه استمتاع زن و مرد از يكديگر حرام است و لكن عقد باطل نيست و زن بر مرد محرم است و در اين مورد كه زن به قصد فرار از تمكين، طواف نساء بجا نياورده استحقاق نفقه و سكنى محل اشكال است و احتياط در ترك مطالبه است هر چند بر زوج نيز احتياط در صورت مطالبه، بذل نفقه است.

سؤال 37 - اگر كسى در حج تمتع به تصور اين كه فقط طواف نساء، واجب است طواف زيارت را ترك نموده و تنها طواف نساء و نماز آن را انجام داده تكليفش چيست؟

جواب: در فرض سؤال كه طواف حج از جهت جهل به مسئله ترك شده حج باطل است و بايد در سال بعد بجا آورد و نظر به اين كه محتمل است از احرام بيرون نيامده باشد احتياطا از نزديكى با زن قبل از انجام اعمال عمره مفرده دورى كند.

سؤال 38 - زنى هستم كه چند سال قبل به مكه مشرف شدم موقعى كه در مدينه بودم در روز ششم عادت زنانگى، خود را پاك ديدم و عادت من هميشه بين هفت تا ده بوده است غسل كردم و عازم مكه شدم و در مكه مشاهده نمودم كه پاك هستم، پس از طواف لكه خونى ديدم غسل نموده به عرفات رفتم و در آنجا محتلم شدم و غسل كردم عصر همان روز مجددا در عرفات لكه خون ديدم و مجددا غسل كردم لكن نمىدانم غسل ما في الذمه كردم يا نه؟ بفرمائيد حج من چه صورت دارد؟.

جواب: در فرض مسأله كه در ايام عادت خودتان بين هفت تا ده لكه خون ديده‌ايد حج شما مبدل به حج افراد شده و چنانچه طواف زيارت و طواف نساء را با طهارت انجام داده باشيد حج شما صحيح است و آنچه فعلا بر شما واجب است يك عمره مفرده است، اگر متمكن شويد خود بجا آوريد و الا نايب بگيريد تا براى شما بجا آورد و احتياط استحبابى آن است كه مجددا حج تمتع را علاوه بر عمره مفرده بجا آوريد.

سؤال 39 - زنى از جهت جهل به مسئله، طواف نساء و نماز بجا نياورده و به بلد خود آمده و شوهرش با او مقاربت كرده بعدا ملتفت شد كه چون طواف نساء و نماز آن را انجام نداده جائز نبوده چنين عملى را انجام دهد، بفرمائيد اولا كه نسبت به حج تكليفش چيست؟ و ثانيا حليت و حرمت زن و شوهرى ايشان چگونه است؟ و ثالثا فرق بين جهل به مسئله و نسيان آن هست يا نه؟ و رابعا اگر تنها نماز طواف را نخواند چه صورت دارد؟.

در فرض سؤال، حج او صحيح است و چون جاهل به مسأله بوده جماع، موجب كفاره نيست ولى بعد از علم اگر مقاربت نمايد كفاره لازم است و براى حليت، لازم است با تمكن، خود او و با عدم امكان، نائب او طواف نساء و نماز طواف را بجا آورد و در اين حكم فرقى بين جاهل و ناسى نيست و اگر فقط نماز طواف را نخوانده بعد از علم يا التفات جايز است در هر جا باشد نماز را بخواند.

سؤال 40 - شخصى هستم كه در هر پنج دقيقه الى ده دقيقه احتياج به آب

دارم آيا مىتوانم با اين حال، عمل حج انجام دهم؟.

جواب: اگر توانستيد، طواف و نماز آن را با وضوء انجام دهيد و اگر فقط طواف را مىتوانيد با وضوء انجام دهيد جايز است بعد از تمام شدن طواف وضو را تجديد كنيد و نماز آن را بخوانيد و اگر تمام طواف را نيز نمىتوانيد با يك وضوء بجا آوريد چهار شوط آن را بجا آوريد و بعد تجديد وضوء نموده سه شوط ديگر آن را انجام دهيد و نماز طواف را بخوانيد و اگر بتوانيد طواف را به يكى از طرق مرقومه انجام دهيد طواف صحيح است و بقيه اعمال حج، مشروط به طهارت نيست.

سؤال 41 - در اين سالها كه جمعيت زياد است و طواف در بين خانه كعبه و مقام حضرت ابراهيم عليه السلام مشقت دارد بلكه در بعض اوقات ممكن نيست و يا خطر جانى دارد آيا طواف از پشت مقام صحيح است يا نه؟ و همچنين نماز طواف كه بايد پشت مقام خوانده شود در مثل اين زمان ممكن نيست اگر دور تر از مقام خوانده شود صحيح است يا نه؟.

جواب: در صورت اضطرار، طواف، از پشت مقام كافى است و نماز طواف را هر جا ممكن باشد با صدق خلف مقام بجا آورند.

سؤال 42 - اگر كسى در حج تمتع از جهت نسيان حكم، اول طواف نساء را بجا آورد و بعد طواف زيارت را سپس متذكر شود يا اين كه قبل از انجام طواف زيارت ملتفت گردد و يا از جهت نسيان موضوع يعنى به خيال اين كه طواف زيارت را انجام داده فقط طواف نساء را بجا آورد چه تكليفى دارد، و نيز اگر جهلا طواف نساء را قبل از طواف زيارت بجا آورد حكمش چيست؟.

جواب: لازم است طواف نساء بعد از طواف زيارت واقع شود بنابر اين در تمام صور مذكوره بايد طواف نساء را دو مرتبه بجا آورد.

سؤال 43 - در صورتى كه زنها بتوانند با خوردن قرص، عادت زنانه را عقب بيندازند تا بتوانند عمره را تمام نموده و محرم به حج شوند و مجبور نشوند احرام عمره را بدل به احرام حج نمايند آيا خوردن قرص و عقب انداختن عادت لازم است يا نه؟.

جواب: تأخير انداختن عادت، لازم نيست.

سؤال 44 - شخصى در عمره تمتع، طواف را چهار شوط بجا آورده و متذكر اين معنى نشده تا بعد از اعمال عرفات و منى، حال آيا همان طواف ناقص را بايد اعاده كند و به سبب تقصير، از احرام بيرون آمده يا آن كه قهرا مبدل به افراد شده البته دستورى از طرف يكى از روحانيين به شخص مزبور داده شده به اين نحو كه يك عمره مفرده بجا آورد و آورده ولى باز نگران اعمال حج خود است اكنون تكليف او را معين فرمائيد.

جواب: در فرض سؤال اگر از جهت فراموشى، طواف را ناقص نموده عمره و حج او صحيح است و بعد از تذكر، سه شوط باقى را بايد قضاء نمايد و اگر از جهت جهل به حكم بوده حج تمتع باطل است و بايد سال بعد بجا آورد.

سؤال 45 - مظنه در طواف، حكم شك را دارد يا يقين؟.

جواب: ظن در طواف، حكم شك دارد.

سؤال 46 - فرموده‌اند اگر كسى طواف نساء را در حج بجا نياورد زن بر او حرام مىشود بفرمائيد كه آيا مقصود، فقط مقاربت است و يا ساير استمتاعات نيز حرام خواهد بود و اگر اولادى بوجود بيايد حلال زاده است يا نه و ارث مىبرد يا نمىبرد؟.

جواب: در فرض سؤال، به احرام بستن شخص، ازدواج با زن و هرگونه استمتاع از او حرام مىشود و تا طواف نساء بجا آورده نشود هيچ يك از استمتاعات بر او حلال نيست و در صورت عصيان و مقاربت با زن، اولاد ملحق به آنها است و توارث نيز بين آنها ثابت است.

سؤال 47 - زنى كه در پشت ناخن و انگشتهاى او، لاك چسبيده بوده با اين كيفيت، اعمال حج را بجا آورده و نمىدانسته كه اين رنگ لاك، مانع براى وضو و غسل مىباشد در اين صورت آيا اعمال او صحيح است يا خير؟ و چنانچه پس از انجام اعمال متوجه شود چه وظيفه‌اى دارد؟.

جواب: در فرض سؤال، طواف او باطل است و احرام او باقى است و اگر در ذيحجه در مكه متوجه شود بعد از ازاله مانع، غسل يا وضو و طواف حج و سعى و طواف نساء را بجا آورد و عمره مفرده نيز بجا آورد با طواف نساء و محل شود و در

سال بعد، حج واجب را بجا آورد و اگر بعد از ذيحجه متوجه بطلان طواف شود عمره مفرده بجا آورد و چنانچه در خارج از ميقات باشد لازم است. ثانيا در ميقات، محرم شود رجاءا و به مكه برود اعمال عمره مفرده را با طواف نساء بجا آورد تا محل شود و در سال بعد حج واجب خود را بجا آورد.

سؤال 48 - حاج پس از محل شدن از عمره تمتع قبل از وقوف به عرفات يا در عرفات يا بعد از حج متوجه مىشود كه طواف را از ميان حجر اسماعيل انجام داده و لباس پوشيده اكنون حج او صحيح است يا نه؟ و در هر حال كفاره آن چيست؟.

جواب: در فرض سؤال، طواف او باطل است و احرام عمره او باقى است و بايد طواف و نماز آن و سعى را ثانيا بجا آورد و بعد تقصير نمايد و آنگاه محرم با حرام حج شود و براى وقوف عرفات برود و اگر وقت او تنگ است بطورى كه اگر بخواهد اعمال مزبوره را بجا آورده و عمره را تمام كند اعمال حج ولو اضطرارى آن را درك نمىكند با همان احرام عمره، نيت خود را تبديل به حج افراد نمايد و حج را تمام كند و بعد عمره مفرده بجا آورده و اگر وقت او بقدرى است كه مىتواند اعمال عمره تمتع را تمام كند و از اعمال حج، وقوفين اضطرارى را درك كند اعمال عمره تمتع را تمام كند و باز محرم با حرام حج تمتع بشود و اعمال اضطرارى حج تمتع را بجا آورد و سال بعد ثانيا حج تمتع را انجام دهد و كفاره آن اگر تقصير، بگرفتن ناخن باشد بنابر احتياط لازم، قربانى نمودن يك گاو است و همچنين است حكم اگر جماع كرده باشد. و اگر بعد از حج متوجه شده، حج او مبدل به حج افراد شده و بايد عمره مفرده بجا آورد و در سال بعد هم حج تمتع را انجام دهد.

سؤال 49 - محرم به عمره تمتع، در شوط چهارم در حالى كه از نصف تجاوز كرده و يا قبل از رسيدن به نصف، چنانچه بدون عذر طواف را رها كرد و استيناف نمود و مجددا هفت شوط را انجام داد و اعمال عمره را بجا آورد و محرم به حج گرديد و اعمال حج را انجام داد حجش صحيح است يا نه؟.

جواب: در فرض سؤال كه طواف اول را ناقص گذاشته و ثانيا طواف تمام بجا آورده اقوى صحت عمره و حج تمتع است و اگر بخواهد احتياط كند سال بعد عمره تمتع و حج را اعاده كند و نقصان طوافى كه قطع كرده بجا آورد و بعد از حج، يك عمره مفرده بجا آورد و يك شتر هم قربانى كند.

سؤال 50 - محرم به عمره تمتع در شوط چهارم در صورتى كه از نصف گذشت فرضا نماز جماعت برادران اهل تسنن شروع شد و طواف را رها كرد و از مطاف خارج گرديد و به اتمام نرساند بلكه طواف را از سر گرفت و اعمال عمره تمتع را بجا آورد عمره تمتع صحيح است يا نه؟.

جواب: اقوى صحت عمره و حج تمتع است و نقصان طواف قطع شده را واجب است بجا آورد و اگر بجا نياورده و به وطن آمده سال ديگر برود و بجا آورد و اگر زحمت است نائب بگيرد كه او انجام دهد.

سؤال 51 - جوان شيعه‌اى در يك خانواده از برادران اهل تسنن كار مىكرده و تاكنون ازدواج نكرده و چون وقت حج مىرسد با آن جماعت به زيارت خانه خدا مىرود و اعمال حج را مطابق دستورات آنها انجام داده، ولى طواف نساء را بجا نياورده و بعد از مراجعت از سفر ازدواج كرده و صاحب اولاد شده در اين صورت حج او چه صورت دارد و ازدواج او صحيح است يا نه؟.

جواب: در فرض مسأله چنانچه اركان حج را مطابق فتواى شيعه انجام داده حج او صحيح است و واجبات غير ركنى را نيز اگر مطابق فتواى شيعه انجام نشده در صورت تمكن خودش و الا نائبش انجام دهد لكن تا طواف نساء بجا نياورد زن بر او حرام است و اگر خودش نمىتواند بجا آورد يك نفر شيعه را وكيل كند كه نيابتا از طرف او طواف نساء بجا آورد و بعد از انجام طواف، عقد را تجديد كند و اولاد آنها در حكم حلال زاده است.

سؤال 52 - طواف عمره تمتع را از داخل حجر اسماعيل انجام داد و تقصير كرد و از احرام خارج شد و در وقت طواف حج متوجه شده اكنون تكليف او چيست؟.

جواب: حج او مبدل به حج افراد مىشود و بايد بعد از اكمال حج، عمره مفرده بجا آورد ولى مجزى از حجة الاسلام نيست و بايد سال بعد حج تمتع را بجا آورد.

سؤال 53 - اگر كسى در آخر يكى از شوطهاى طواف شك كند بين شوط هفتم و شوط پنجم و يا ظن به هفت شوط پيدا كند و در هر دو صورت بنا را بر اقل گذاشته و بقيه را رجاءا بجا آورده و بعد از اتمام بدون نماز طواف يك دور لغوا دور زده تا نزديك حجر الاسود و بعد تمام اشواطى كه بجا آورده به خيال اين كه شايد آنها درست نشده همه آنها را لغو حساب كرده و مجددا هفت شوط ديگر به قصد وجوب، طواف كرده است آيا طواف او صحيح است يا نه؟.

جواب: صحت آن بعيد نيست.

سؤال 54 - اگر كسى در عمره تمتع بعد از انجام اعمال عمره محل شده و لباس خود را پوشيد بعد يقين كرد به اين كه طواف او و يا سعى او باطل بوده در صورتى كه وقت براى تجديد عمره تمتع، باقى است مراجعت به ميقاتگاه براى او واجب است يا نه؟ جواب: در فرض سؤال اگر مىداند كه سعى او باطل بوده سعى خود را با لباس احرام اعاده نمايد و اگر يقين به بطلان طواف دارد طوافش را به جا آورد و احتياطا سعيش را اعاده نمايد و در هر دو صورت احتياج برفتن ميقات نيست و در صورتى كه از روى جهل، مخيط پوشيده كفاره بر او واجب نيست.

سؤال 55 - معذورين، كه وقوف اضطرارى مشعر الحرام را شب درك نموده و به منى مىروند ورمى جمره مىكنند و وكالت براى قربانى مىدهند و تقصير مىنمايند آيا جائز است در همان شب، طواف زيارت و طواف نساء را بجا آورند يا نه؟.

جواب: با عذر مانعى ندارد كه شب طواف زيارت و سعى بين صفا و مروه و طواف نساء را انجام دهند.

سؤال 56 - طواف نساء و نماز آن كه اگر در عمره مفرده و در حج بجا آورده نشود زن حلال نمىشود، بر زنها نيز لازم است يا نه؟.

جواب: بلى بر زن نيز لازم است و تا آن را بجا نياورد مرد بر او حلال نمىشود بلكه اگر طفل را هم محرم نمودند طواف نساء او هم لازم است و تا طواف نساء او

انجام نشود زن بر او حلال نمىشود.

سؤال 57 - نماز طواف مستحب واجب است يا مستحب؟.

جواب: مستحب است.

سؤال 58 - در حج لازم است كه طواف نساء و نماز آن را بعد از طواف حج و نماز و سعى بجا آورد يا خير؟.

جواب: بلى لازم است طواف نساء را بعد از سعى بجا آورد و اگر عمدا مقدم داشت اعاده آن با نمازش بعد از سعى لازم است و در صورت جهل و فراموشى اعاده آن احوط است و اگر خودش نمىتواند اعاده كند نائب بگيرد.

سؤال 59 - كسى كه عمره مفرده استحبابى بجا مىآورد اگر طواف نساء آن را عمدا يا جهلا يا سهوا ترك كند آيا زن بر او حرام است؟.

جواب: بلى تا طواف نساء را بجا نياورد زن بر او حلال نمىشود و از اين جهت فرقى ميان عمره مفرده واجب و مستحب نيست.

سؤال 60 - شخصى بواسطه ندانستن مسأله طواف نساء را بجا نياورده ولى نيت طواف مستحب كرده به اين نحو كه اين طواف را براى هر نقصانى كه در طواف داشته‌ام قربة إلى الله بجا مىآورم و بعد از گذشتن يك سال ملتفت شده تكليفش چيست؟.

جواب: در مورد سؤال احوط آن است كه بعد از التفات با زن نزديكى نكند و در صورت تمكن برود طواف نساء را خودش بجا آورد و اگر مشقت دارد نايب بگيرد كه براى او طواف نساء و نماز آن را بجا آورد اگر چه در غير ماه حج باشد.

سؤال 61 - ما رأيكم حول الحاج الذي لم يكمل حجه لعذر، بعد إداء الموقفين بأن عرضه عارض عن إتيان طواف الحج والنساء ولا يمكن له الإستنابة فعلا كيف يكون معاشرته مع أهله؟.

جواب: يحرم عليه إتيان أهله حتى يأتي به طواف الحج وصلوته والسعي و طواف النساء وصلوته.